سرویس بین‌الملل خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) - الهه شمس: مایکل توماس، نویسنده پرفروش و برنده جایزه بین‌المللی IMPAC دوبلین برای رمان Man Gone Down، استاد ادبیات در کالج هانتر است و در بروکلین زندگی می‌کند. او در پنجم اوت ۲۰۲۵ نخستین اثر غیرداستانی‌اش را با عنوان «پادشاه شکسته» (The Broken King)، نزد انتشارات Grove Press منتشر کرد. این کتاب یک زندگی‌نامه روایی است که هم‌زمان در چند محور حرکت می‌کند: مرور تجربه‌های شخصی نویسنده، واکاوی روابط خانوادگی در سه نسل، و تحلیل زمینه‌های اجتماعی و نژادی که بر سرنوشت او و اطرافیانش اثر گذاشته‌اند.

کتاب از شش بخش درهم‌تنیده تشکیل شده که هر یک بر یکی از پنج مرد محوری زندگی توماس تمرکز دارد: پدر فیلسوف و هوادار پرشور بیس‌بال، برادر بزرگ‌تر جداافتاده، دو پسر که اکنون در بروکلین زندگی می‌کنند، و خود نویسنده. عنوان اثر از شعر تی. اس. الیوت وام گرفته شده و مفهومی دوگانه دارد: هم اشاره‌ای به شکستن در معنای روانی و اجتماعی، و هم به فرایند بازسازی پس از آن.

محتوای کتاب: از تروما تا بازسازی

در قلب روایت، رویدادی تلخ و خشونت‌آمیز در کودکی نویسنده قرار دارد که مسیر زندگی او را دگرگون کرده است؛ رویدادی که در هفت‌سالگی و در حومهٔ بوستون رخ داد و ردّی عمیق بر ذهن و روان او گذاشت. توماس با پرهیز از اغراق و استعاره، آن را به‌عنوان تجربه‌ای جسمی و روحی ثبت می‌کند که پیامدهایش تا سال‌ها بعد ادامه داشته است. او از سال‌های پس از این حادثه، آسیب‌های رفتاری و گرایش به الکل به‌عنوان نوعی «خوددرمانی» یاد می‌کند.

بخش‌های پایانی کتاب به دوران اوج حرفه‌ای و بحران پس از آن می‌پردازد؛ زمانی که Man Gone Down برنده جوایز معتبر شد، اما فشار شهرت، سوگ از دست دادن پدر و مسئولیت بازگرداندن برادری که تازه از زندان آزاد شده بود، او را به انزوا کشاند. روایت دو هفته ماندن در زیرشیروانی تاریک خانه و مراجعه داوطلبانه به بیمارستان روان‌پزشکی، نقطه عطفی است که مسیر بازگشت او را هموار می‌کند.

کتاب از فضاهایی متفاوت برای طرح موضوعات کلان بهره می‌گیرد. مثلاً "ورزشگاه فنوی پارک"، محل ورود به بحث نژادپرستی در بوستون دهه‌های ۱۹۷۰ و ۱۹۸۰ می‌شود، و مواجهه با یک غریبه نیازمند، به بازنگری او در ادامه زندگی منجر می‌شود. گفت‌وگوهای ضمنی با آثار جیمز بالدوین و ارجاع به نویسندگانی چون ناباکوف و ملویل، کتاب را از یک خاطره‌نگاری صرف به اثری با لایه‌های نقد اجتماعی و بینامتنیت ارتقا می‌دهد. در این مسیر، توماس با پرهیز از خودترحمی، روایت شکست و بازسازی را به الگویی عمومی برای مواجهه با تروما پیوند می‌زند.

نقدها و بازخوردها

پادشاه شکسته از همان روزهای نخست انتشار با استقبال منتقدان روبه‌رو شد. کِرکِس ریویو آن را «یک زندگی‌نامه قدرتمند از آسیب‌های کودکی، موفقیت ادبی و بیماری روانی» نامید. Publisher’s Weekly کتاب را پرتره‌ای شاعرانه از مردان خانواده دانست که با کنار هم قرار دادن خاطرات و تأملات، تصویری از تلاش برای یافتن ثبات در میان گسست‌های خانوادگی ارائه می‌دهد.

منتقد Booklist به قلم آلیسون اسکوتو، بر توانایی کتاب در نمایش پیچیدگی پدر بودن سیاه‌پوست و تحلیل پیامدهای فشار اجتماعی تأکید دارد. نویسندگانی چون هلن مک‌دونالد و فرانسیسکو گلدمن در یادداشت‌های تحسین‌آمیز خود این اثر را در امتداد ادبیات جیمز بالدوین دانسته و بر نثر بی‌باک، شاعرانه و قدرت غوطه‌ورکننده کتاب تأکید کرده‌اند. برخی منتقدان آن را به دلیل روایت صادقانه و عاری از رمانتیسم تروما ستوده و برخی دیگر آن را به ساختار روایی چندلایه و ارجاعات ادبی پیچیده‌اش برجسته کرده‌اند.

جایگاه «پادشاه شکسته» در ادبیات معاصر

انتشار پادشاه شکسته فاصله‌ای حدود ۱۸ سال پس از نخستین کتاب توماس ایجاد می‌کند، اما این فاصله، از نظر محتوایی به غنای اثر انجامیده است. او که پیش‌تر با داستان‌پردازی در حوزه تجربه سیاه‌پوست آمریکایی شناخته می‌شد، این بار به حوزه غیرداستانی و شخصی وارد شده و تجربه فردی را بستری برای نقد ساختارهای اجتماعی و فرهنگی کرده است.

با توجه به گستره موضوعی، کتاب قابلیت قرار گرفتن در امتداد سنتی خاص از زندگی‌نامه‌نگاری ادبیات آمریکا را دارد که همزمان شخصی و سیاسی است. ساختار شش‌بخشی و تمرکز بر چندین شخصیت کلیدی اجازه می‌دهد روایت، هم در بعد زمانی و هم در بعد موضوعی، سیال و چندلایه باقی بماند.

به این ترتیب، پادشاه شکسته نه صرفاً بازگویی زندگی یک نویسنده، بلکه واکاوی شبکه‌ای از عوامل فردی و جمعی است که شکستن و دوباره ساختن را ممکن یا ناممکن می‌کنند. در نتیجه، این کتاب در کنار آثار هم‌نسلان خود، به‌عنوان نمونه‌ای از زندگی‌نامه ادبیاتی با کارکرد تحلیلی اجتماعی شناخته می‌شود که می‌تواند مخاطب را فراتر از دایره علاقه‌مندان به ادبیات شخصی جذب کند.

منابع: آمازون، kirkusreviews و بوک مارکز