سرویس استانهای خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا): ادبیات و شعر همواره از شاخصترین جلوههای فرهنگ و هویت هر جامعهای به شمار میآیند، استان لرستان، با پیشینهای غنی در عرصه شعر و ادب و با وجود شاعران، نویسندگان و هنرمندان پرآوازه، یکی از کانونهای پویای تولیدات ادبی در کشور محسوب میشود. با این وجود، جریانهای ادبی لرستان همواره با چالشهایی همچون نبود زیرساختهای مناسب، فقدان نهادهای حمایتی مؤثر و پراکندگی فعالیتهای ادبی مواجه بودهاند. در چنین شرایطی، شکلگیری خانه شعر و ادبیات به عنوان یک ساختار منسجم و سازمانیافته، ضرورتی انکارناپذیر است. این نهاد میتواند علاوه بر ایجاد فضایی برای همافزایی و تعامل میان اهالی ادبیات، زمینهساز شناسایی و پرورش استعدادهای نوپا، ساماندهی فعالیتهای ادبی و ارتقای جایگاه ادبیات استان در سطح ملی و فراملی شود.
در این گزارش ضمن بررسی وضعیت فعلی ادبیات در لرستان و چالشهای پیشرو، به تحلیل ضرورت و کارکردهای شکلگیری خانه شعر و ادبیات در راستای ارتقای جریانهای ادبی استان از نظر «سیدمصطفی جهانبخت» و «میلاد شهبازی» از شاعران و نویسندگان لرستانی پرداختهایم.
از منظر این کارشناسان ظرفیتهای بالقوه شعر این استان به دلیل فقدان حمایت نهادی و نبود انسجام هنوز بالفعل نشدهاند و جایگاه واقعی خود را نیافتهاند. آنها بر این باورند تاسیس خانه شعر و ادبیات در لرستان میتواند نهادی برای هدایت، شناسایی، پرورش استعدادهای جوان و ارتقای عدالت فرهنگی و معرفی ظرفیتهای ادبی لرستان در سطح ملی و بینالمللی باشد.
سیدمصطفی جهانبخت نویسنده، مترجم و پژوهشگر لرستانی درباره ارزیابی خود از وضعیت فعلی شعر و ادبیات در لرستان و نقاط قوت و ضعف این عرصه در استان با اشاره به اینکه شعر و ادبیات در لرستان ریشهای عمیق در فرهنگ مردمی دارد و از دیرباز تاکنون، شاعران بزرگی با سرودن اشعار لری، لکی و فارسی از این دیار برخاستهاند، گفت: بزرگانی همچون میرنوروز، ملاپریشان، صامت بروجردی و معاصرانی مانند مهرداد اوستا، نسرین جافری، محمدرضا روزبه و بسیاری از جوانان شاعری که این روزها کتابهای شعرشان زینتبخش کتابخانههای ادبدوستان است.
وی افزود: پیشینه غنی فرهنگی و شفاهی (افسانهها، لالاییها، حماسههای قومی)، حضور شاعران و نویسندگان مستعد در شهرها و حتی روستاها و علاقه نسل جوان به شعر معاصر و ادبیات بومی از مهمترین نقاط قوت شعر لرستان است؛ اما عمده ضعفهایی که مشاهده میشود؛ نبود نهادهای حمایتی و تخصصی برای هدایت این استعدادها و همچنین ضعف زیرساختهای فرهنگی مانند سالنها، کتابخانهها و مراکز ادبی، پراکندگی فعالیتها و نبود انسجام و پیوستگی میان شاعران و نویسندگان لرستان است.
بسیاری از شاعران لرستانی در سطح ملی مطرح هستند
جهانبخت با اشاره به ظرفیت بالای انسانی لرستان در حوزه شعر و ادبیات گفت: بسیاری از شاعران لرستانی در سطح ملی مطرح هستند؛ اما بهدلیل ضعف حمایتهای نهادی و عدم انسجام خود شاعران و عدم مطالبهگریشان، این ظرفیت بالقوه هنوز به بالفعل تبدیل نشده است.
تاسیس خانه شعر و ادبیات در لرستان میتواند این استان را به قطب ادبی غرب کشور تبدیل کند
این مترجم لرستانی درباره تاسیس خانه شعر و ادبیات در لرستان و تأثیر این مرکز بر ارتقای جریان ادبی و فرهنگی استان گفت: به قطع یقین ایجاد چنین مرکزی میتواند جریان ادبی استان را هدفمند و سازمانیافته کند و محلی برای کشف، رشد و معرفی استعدادها و ایجاد تعامل میان شاعران، منتقدان و دانشگاهیان و تبدیل لرستان به قطب ادبی غرب کشور باشد.
عدم هماهنگی میان شاعران و اهل قلم از مشکلات نبود مرکز تخصصی شعر و ادبیات در لرستان است
وی عدم هماهنگی میان شاعران و اهل قلم، گمشدن استعدادهای نوپا در فقدان حمایت و هدایت، نبود بانک اطلاعاتی از نویسندگان و تولیدات ادبی استان و همچنین دشواری در برگزاری برنامههای مداوم و با کیفیت در زمینه شعر و نقد را از مهمترین مشکلات نبود یک مرکز تخصصی شعر و ادبیات در لرستان برشمرد و تاکید کرد: ایجاد چنین مرکزی باعث فراهم کردن فضایی برای آموزش، تبادلنظر و ارتقای سطح کیفی آثار شاعران خواهد شد و با دسترسی آسان به منابع، مربیان، و فضای اجرا و پشتیبانی در چاپ و نشر آثار شاعران و نیز ایجاد فرصتهای ارتباط با جشنوارهها و مجامع ادبی کشور در توسعه فرهنگی استان نقش بهسزایی خواهد داشت.
نقش مهم خانه شعر و ادبیات در شناسایی استعدادها
جهانبخت با بیان اینکه خانه شعر و ادبیات میتواند در شناسایی و حمایت از استعدادهای جوان اهل قلم نقش اساسی ایفا کند، گفت: برگزاری مسابقات، کارگاههای آموزشی، جشنوارههای ادبی، نشستهای نقد و تحلیل و همکاری با مدارس و دانشگاهها از جمله فعالیتهایی است که میتواند در این خانه برای شناسایی و پرورش این استعدادها صورت پذیرد.
جریانسازی ادبی خانه شعر و ادبیات و برقراری عدالت فرهنگی
نویسنده کتاب «مهستی گنجوی تصویرگر کلمات» به نقش خانه شعر و ادبیات در ایجاد عدالت فرهنگی و تسهیل دسترسی هنرمندان مناطق دور افتاده در لرستان اشاره کرد و افزود: گستردگی حضور شاعران در استان به گونهای است که شاهد هستیم که حتی در روستاهای دورافتاده لرستان هم شاعر یا شاعرانی وجود دارند، با ایجاد شعب یا نمایندگیهایی در شهرستانها و مناطق روستایی، امکان حضور شاعران دورافتاده از مرکز در جریان اصلی ادبی فراهم میشود. همچنین خانه شعر میتواند با اعزام مربیان به این مناطق و یا برگزاری جشنواره و نشستهای ادبی در این مناطق عدالت فرهنگی را محقق کند.
تاثیر مهم خانه شعر و ادبیات در معرفی ادبیات بومی و فرهنگ مردم در سطح ملی و بینالمللی
این مترجم لرستانی با بیان اینکه این مرکز میتواند به معرفی هرچه بهتر ادبیات بومی و فرهنگ مردم لرستان در سطح ملی و حتی بینالمللی نیز کمک کند، افزود: انتشار کتابهایی درباره ادبیات بومی، فرهنگ شفاهی، فرهنگ بومی و ترجمه آثار به زبانهای دیگر، برگزاری جشنوارههای ملی و دعوت از مهمانان داخلی و خارجی میتواند در این مسیر راهگشا باشد؛ اما در عصر فضای مجازی مهمترین کاری که این مرکز میتواند انجام دهد ایجاد یک پایگاه شعر در فضای مجازی و تولید محتواهای دیجیتال و حضور فعال در این فضا است.
وی ادامه داد: با وجود یک مرکز مشخص، تقویم سالانه ادبیات شکل میگیرد و برنامهریزی مداوم امکانپذیر میشود. خانه شعر و ادبیات لرستان میتواند با تبادل نظر با انجمنهای ادبی و با همکاری دانشگاهها، برنامههای علمی و فرهنگی منظمی را نیز برگزار کند.
جلوگیری از مهاجرت فرهنگی و ادبی چهرههای مستعد از ضرورتهای تاسیس خانه شعر و ادبیات در لرستان است
جهانبخت درباره مهمترین ضرورتهای ایجاد چنین مرکزی در لرستان نیز گفت: حفظ و ارتقای میراث فرهنگی و ادبی لرستان، جلوگیری از مهاجرت فرهنگی و ادبی چهرههای مستعد، مقابله با تضعیف هویت ادبی بومی و همچنین ارتقای سطح سواد ادبی و فرهنگی جامعه از مهمترین ضرورتهای ایجاد چنین مرکزی است.
ضرورت استفاده از ظرفیت خیرین فرهنگی برای تاسیس خانه شعر و ادبیات در لرستان
این نویسنده لرستانی درباره کمبودها و چالشهایی که ممکن است در مسیر تاسیس و فعالیت خانه شعر و ادبیات در لرستان وجود داشته باشد و چگونگی رفع آنها نیز گفت: کمبود بودجه و منابع مالی، عدم همکاری دستگاههای فرهنگی و بیتوجهی مسئولان به اولویتهای فرهنگی بهویژه در زمینه شعر و ادبیات از مهمترین چالشهای این حوزه است که برای رفع این چالشها باید از ظرفیت خیرین فرهنگی استفاده شود و با جلب حمایت نهادهایی چون وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، حوزه هنری، شهرداری، استانداری و سایر نهادها در توسعه فرهنگی استان کوشش کرد؛ ولی به نظرم مطالبهگری فعالان ادبی از مسئولان و پیگیری خواستههای فرهنگی ادبی توسط شاعران به صورت متمرکز توسط چنین مرکزی میتواند بیشتر موثر واقع شود.
جهانبخت با اشاره به اینکه برای تحقق تاسیس خانه شعر و ادبیات در لرستان اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی، استانداری لرستان، حوزه هنری، شهرداریها، دانشگاهها و آموزش و پرورش و به طور کلی دستگاههای حاکمیتی میتوانند در تحقق این امر یاری دهند، افزود: این امر بدون پیگیری انجمنهای ادبی و نخبگان شعر و ادب استان به جایی نمیرسد و حتی به نظرم پیگیری ویژه رسانههای استان را باید در این زمینه مورد توجه قرار داد.
این پژوهشگر لرستانی گفت: تدوین برنامه بلندمدت و هدفمند برای رشد ادبیات، تمرکز بر تربیت نسل جوان و حمایت از نوقلمان، حفظ و ثبت ادبیات بومی، تولید محتوای مکتوب و دیجیتال و همچنین ایجاد فضای فیزیکی و مجازی مناسب برای فعالیتهای فرهنگی از مهمترین اولویتهای این مرکز باید باشد.
حمایت از ادبیات؛ حمایت از هویت است
جهانبخت با بیان اینکه ادبیات روح هر ملتی است، افزود: حمایت از ادبیات، حمایت از هویت، فرهنگ، و زبان مردم است و مسئولان باید بدانند که توسعه پایدار بدون توجه به فرهنگ و ادبیات ممکن نیست. امروز، لرستان نیازمند خانهای است برای کلمات، برای شعر، و برای صدایی که سالها خاموش مانده است.
استعداد شرط کافی موفقیت شاعر نیست
میلاد شهبازی، شاعر و ترانهسرای لرستانی نیز درباره ارزیابی خود از وضعیت فعلی شعر و ادبیات در لرستان و نقاط قوت و ضعف این عرصه در استان گفت: به عنوان کسی که انجمنهای ادبی پایتخت را هم دیده و شنیده است، باید بگویم استعدادهای ادبی لرستان دست کمی از سایر استانها و تهران ندارند؛ اما باید توجه داشت که اگر استعداد شرط لازم موفقیت باشد، بیشک شرط کافی نیست. شرط دوم وجود فضای مساعد است. در دهههای قبل و در روزگار نوجوانی ما، فضای ادبی خوبی در شهر دیده نمیشد و به همین دلیل، بسیاری از استعدادها راه به سرمنزل مقصود نبردند؛ اما حالا که فضا امنتر شده، امیدوارم با ادبیات بیشتر، شعر و ادبیات این خطه، به مسیر خود ادامه دهد.
فضای کیفی شرط لازم برای رشد ادبیات
سراینده مجموعه غزل «خروج» با اشاره به اینکه در ادبیات نباید دنبال کمیت بود، افزود: صرف نظر از این موضوع، لرستان هم از نظر کمیت و هم کیفیت شاعران خوبی دارد؛ پیشکسوتانی همچون حجتاله مهدوی و عزیز بیرانوند در حوزه شعر لکی، ایرج رحمانپور در حیطه ترانه و … نمونههای مشهود این ادعا هستند؛ اما در محور شعر فارسی خاصه شعر کلاسیک شاعر بنامی در کشور نداریم. کسی که اگر نامش به زبان بیاید، اشعارش به ناخودآگاه جمع متبادر شود. این موضوع، نیاز به آسیبشناسی دارد و یکی از آن آسیبها همان فضای نا امن دو سه دهه گذشته ادبیات شهر ما است.
تاسیس خانه شعر و ادبیات در لرستان همراه با «استقلال مالی و مدیریتی» اتفاق مبارکی خواهد بود
شهبازی درباره ایجاد خانه شعر و ادبیات در لرستان و تأثیر این خانه در ارتقای جریان ادبی و فرهنگی استان گفت: هر سیستمی برای کارآمدی بیشتر، به استقلال و از طرفی به نرمافزار و سختافزارهای مختلفی نیازمند است. سختافزار یک محیط ادبی، امکاناتی مانند سالن شعرخوانی، طراحی فیزیکی مناسب و… است و نرمافزار آن، مدیریت مناسب و ایجاد فضای دوستی و امنیت و… است. استقلال هم شامل استقلال مالی، مدیریتی و ساختاری است که آن فضای ادبی را از تغییرات سازمانهای مرتبط مصون میدارد و متضمن ادامه مسیر آن خواهد بود. بیشک اگر خانه شعر و ادبیاتی با این ویژگیها تاسیس شود، اتفاقی مبارک و بیهمتا خواهد بود.
وی گفت: یکپارچگی اهالی ادب، کشف استعدادهای تازه، معرفی و همراهی این استعدادها تا انتهای مسیر و حضور لرستان در مجامع ادبی به عنوان یک عنصر غیرقابل انکار، از مختصر ضروریات ایجاد چنین مرکزی در استان است.
این شاعر لرستانی عدم تداوم، ورود اغیار و ایجاد حاشیه در وادی ادبیات را از جمله مصائب نبودِ وجود یک مرکز ثابت ادبی در لرستان برشمرد و افزود: در لرستان شاعرانی مشغول به فعالیت هستند که برای شرکت در جلسات انجمنهای ادبی، از شهرها و بخشها و روستاهای دور و دیر، به مرکز استان سر میزنند. این یعنی شور؛ این یعنی خودِ شعر! حال اگر پاسخی درخور و مناسب به این اشتیاق داده شود، انگیزه چنین فردی، برای سرایش بسیار افزایش مییابد.
تربیت نسل جدید از مولفان و نویسندگان با راهاندازی خانه شعر و ادبیات در لرستان
وی ادامه داد: اگر عدالت را در مفهوم کلاسیک آن در نظر بگیریم؛ یعنی هر چیزی در جای خودش قرار گیرد؛ پس این زحمت هم باید به درستی پاسخ داده شود و خانه شعر و ادبیات میتواند با چاپ کتاب و یا ویژهنامههای آثار شاعران، نقدهای ادبی، تربیت نسل جدید از مولفان و نویسندگان یا برگزاری نشستها، اهدای کتاب کاربردی ادبیات، احیای همایشها و مسابقات متنوع ادبی، این عدالت را تا حدود زیادی برقرار کند.
خانه شعر و ادبیات لرستان میتواند شناسنامه ادبیان استان در کشور باشد
سراینده مجموعه غزل «پرواز» گفت: خانه شعر و ادبیات استان اگر به درستی تشکیل شود و پیش برود میتواند شناسنامه ادیبان این استان برای ارائه هویت ادبیشان در کشور باشد. هویتی که تا امروز به خوبی مطرح نشده است.
لزوم حمایت دستگاههای فرهنگی برای تاسیس خانه شعر و ادبیات در لرستان
شهبازی گفت: برای تحقق تاسیس خانه شعر و ادبیات در لرستان تا جایی که استقلال این مرکز و همچنین ادبیات آن تحت تاثیر قرار نگیرد، حمایت و همکاری اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی و نیز دیگر سازمانها همچون حوزه هنری، شهرداری و سازمان تبلیغات اسلامی موثر خواهد بود.
شهبازی افزود: هویتبخشی از طریق صدور کارت عضویت، برگزاری کارگاههای مناسب با حضور استادان بنام کشور، برقراری تورهای ادبی خارج از استان، همچنین دعوت از شعرای نامدار معاصر، میتواند اولویتهای اولیه تاسیس خانه شعر و ادبیات در لرستان باشد.
فرهنگ؛ هویت ایران است
این ترانهسرای لرستانی تاکید کرد: فرهنگ، هویت ایران است و شعر و ادب، هویتِ فرهنگ. چنین گوهری نیازمند صدفی استوار است که آنرا مصون بدارد. صیانت از این گوهر، کار شماست.
به گزارش ایبنا؛ تأسیس «خانه شعر و ادبیات» به عنوان یک نهاد تخصصی، نهتنها پاسخی راهبردی به چالشهای ساختاری، حمایتی و ارتباطی موجود شعر و ادبیات در لرستان است، بلکه میتواند نقشی محوری در نهادینهسازی تولیدات ادبی، شناسایی و پرورش استعدادهای بومی، حفظ و ثبت میراث ادبیات شفاهی و ارتقای جایگاه لرستان در جغرافیای فرهنگی ایران و حتی فراتر از آن ایفا کند.
نظر شما