سرویس استان‌های خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) - الهام بهروزی: روستای سهموی شمالی در کنار واحدهای عظیم صنعتی در جنوب استان بوشهر واقع شده است. این روستا با همه ثروتی که در کنارش انباشت شده اما سهم ناچیزی از خوان صنعت نفت و گاز نصیبش شده است تا جایی که سهموی شمالی تا سه سال پیش حتی از داشتن یک کتابخانه محروم مانده بود؛ ولی در سال ۱۴۰۲ به همت رئیس شورای ششم این روستا که از کنشگران فرهنگی و محیط زیست جنوب استان به‌شمار می‌رود، صاحب کتابخانه شد.
این کتابخانه امروز به مامنی برای بچه‌های روستا به ویژه دختران تبدیل شده و آن‌ها هر روز بعد از ظهرها به آن پناه می‌آورند تا ساعتی دور از جار و جنجال‌های دنیا اطرافشان همنشین و هم‌مسیر قصه‌ها و کتاب‌هایی شوند که درِ دنیای جدیدتری را به روی آن‌ها باز می‌کند. کتابخانه خودگردان سهموی شمالی حتی در روزهای جنگ ۱۲ روزه اسرائیل علیه ایران رنگ تعطیلی به خود ندید و تمام‌قد پذیرای اعضای کودک و نوجوان و بزرگسال خود شد تا روان آن‌ها را از افکار و اخبار منفی و مخرب و استرس و اضطراب دور سازد.
این کتابخانه تنها ۱۱۰ متر مربع مساحت دارد و دارای دو سالن (قرینه) و یک اتاق است که یک سالن آن محل چینش قفسه‌ها و کتاب‌هاست و سالن دیگر هم به سالن مطالعه تبدیل شده است. این کتابخانه بر پایه دغدغه‌های فرهنگی یوسف صفری، رئیس شورای ششم روستای سهموی شمالی در دل روستایی ۱۵۰۰ نفری که چندان با کتاب مانوس نبوده‌اند، تاسیس شده است.
یوسف صفری در این باره به خبرنگار ایبنا در بوشهر گفت: همیشه سوالاتی در ذهنم وجود داشت در خصوص دست نیافتن به توسعه متوازن منطقه جنوب استان، چراکه در این منطقه که به عنوان پایتخت انرژی ایران شناخته می‌شود، روستایی چون سهموی وجود دارد که از کوچک‌ترین امکانات فرهنگی و تفریحی بی‌بهره است، این در حالی است که صنایع نفت و گاز موجود در این منطقه موظفند در راستای مسئولیت‌های اجتماعی خود در برابر آلودگی‌هایی که به جان این منطقه انداخته‌اند، کارهای بسیاری انجام بدهند؛ اما عملاً در این زمینه چندان موثر ظاهر نشده‌اند.
کتابخانه سهموی شمالی یک کتابخانه خودگردان ماند
وی ادامه داد: عملاً یکی از ارکان توسعه متوازن، توسعه فرهنگی است که لازمه آن ایجاد زیرساخت‌های باکیفیت و برنامه‌سازی منطبق بر نیاز و سلیقه ساکنان این منطقه است. از این‌رو، من تلاش کردم یکی از مصوبات فرهنگی سال ۹۰ این روستا را عملی کنم. در این سال، زمینی برای ساخت کتابخانه‌ای کلنگ‌زنی شده بود که در دوره پنجم شورای اسلامی روستا، ساختمان این روستا ساخته و تکمیل شده بود اما متاسفانه بنا به تصمیمات شورای قبل، به کارگاه خیاطی و کامپیوتر تغییر کاربری می‌دهد و جالب اینکه این کارگاه هرگز فعال نشد. به همین دلیل با شروع به‌کار دوره ششم شورای اسلامی یکی از اولین پیشنهادهایی که دادم بازگشت کاربری این ساختمان به کتابخانه بود.
صفری یادآور شد: با وجود اینکه تلاش کردیم که این کتابخانه را به یک کتابخانه عمومی تحت حمایت و مدیریت نهاد کتابخانه‌های عمومی دربیاوریم؛ ولی با همه پیگیری‌ها، متوجه شدیم که روستاهایی تحت پوشش نهاد قرار می‌گیرند که بالای دو هزار و ۵۰۰ نفر جمعیت داشته باشند و روستای ما کمی بیشتر از هزار و ۵۰۰ نفر جمعیت دارد، به همین دلیل کتابخانه روستا در حد یک کتابخانه خودگردان باقی ماند و هم‌اینک هزینه برخی از برنامه‌های فوق‌العاده آن را تنها دهیاری روستا تامین می‌کند و ما عملاً هیچ منبع درآمد یا حامی مالی نداریم.
کتابفروشی قصه، یار همدل کتابخانه سهموی شمالی
وی در خصوص چگونگی تجهیز امکانات و منابع کتابخانه هم توضیح داد: خوشبختانه در بخش منابع با فراخوانی که منتشر کردیم، فعالان فرهنگی و نویسندگان کشوری و استانی و برخی از نهادها همکاری کردند که در این میان، کتابفروشی «قصه» لواسان تهران با مدیریت خانم اخوت با اهدای هزار و ۲۰۰ جلد کتاب بیشترین کمک را به ما در این زمینه کردند. همچنین در بعد تجهیز کتابخانه هم پتروشیمی جم که یکی از پتروشیمی‌های مستقر در منطقه عسلویه است، همکاری کردند و امکانات اولیه و موردنیاز کتابخانه را تجهیز کردند.
این فعال فرهنگی تاکید کرد: اما متاسفانه همه حمایت‌ها و همکاری‌ها در همین سطح متوقف ماند، انتظار می‌رفت که گام‌هایی که در زمینه تجهیز کتابخانه برداشته شده، منقطع نباشد، چراکه برای فراگیری فرهنگ کتاب و کتابخوانی در مناطق روستایی که همچنان فرهنگ شفاهی و سنت‌ها بر افکار اهالی آن چیرگی دارند، باید بیشتر کار و برنامه‌سازی کرد. ما در این راستا، نیاز به برنامه‌سازی داریم که تحقق آن در گروی تکمیل امکانات کتابخانه و مجهز شدن آن به فناوری و وسایلی نظیر ویدئوپروژکتور است که متاسفانه به‌دلیل درآمدزا نبودن کتابخانه ما از عهده خرید آن برنیامده‌ایم. امید می‌رفت که پتروشیمی جم یا دیگر پتروشیمی‌های منطقه، مجدانه به توسعه نیازها و فعالیت‌های فرهنگی جنوب استان و چنین کتابخانه‌هایی توجه می‌کردند. در واقع حمایت آن نباید مقطعی باشد، بلکه باید در طول سال تداوم پیدا کند.
تربیت کودکان کتابخوان؛ یعنی تحویل نیروی انسانی آگاه‌تر به جامعه
صفری همچنین به‌روز شدن منابع کتابخانه را ضروری دانست و گفت: در این زمینه با توجه به اینکه اعضای کتابخانه همه این منابع را تقریباً خوانده‌اند، نیاز است که ضمن حمایت نهادهای فرهنگی در به‌روزرسانی منابع، صنایع نفت و گاز مستقر در جنوب استان در راستای مسئولیت‌های اجتماعی خود، بودجه‌ای را سالانه برای خرید منابع باکیفیت و جدید اختصاص بدهند؛ چراکه ما هر چه کودکان بیشتری را به سمت خواندن کتاب‌های خوب ترغیب کنیم، سرمایه‌های انسانی آگاه‌تر، مسئولیت‌پذیرتر و هوشمندتری را به جامعه تحویل خواهیم داد.
وی مشارکت و حضور خانواده‌های روستا را نیز در کتابخانه رضایت‌بخش ندانست و افزود: متاسفانه با همه تلاش‌هایی که صورت‌گرفته اما به‌دلیل نگاه سطحی بیشتر خانواده‌ها به کتاب و ضعف مالی کتابخانه برای برنامه‌سازی‌های مستمر فرهنگی نتوانسته‌ایم آن‌گونه که باید پای خانواده‌ها را به کتابخانه باز کنیم و تنها موفق شدیم قشر دانش‌آموزی به‌ویژه دختران را به عضویت کتابخانه و خواندن کتاب سوق بدهیم. البته تعدادی عضو بزرگسال داریم اما خیلی اندک هستند. درصدد هستیم که در آینده با تولید محتوای جامع‌تر طیف‌های سنی و فکری بیشتری را به این مرکز کتابخوانی بکشانیم.
نداشتن کتابدار؛ معضلی است برای کتابخانه سهموی شمالی
رئیس شورای ششم شورای اسلامی روستای سهموی شمالی که هم‌اینک مدیریت این کتابخانه را برعهده دارد، نداشتن نیروی کتابدار را دیگر معضلی معرفی کرد که کتابخانه سهموی شمالی با آن دست به گریبان است. به دلیل همین کمبود، کتابخانه روزانه تنها یک شیفت فعالیت دارد، یعنی بعد از ظهرها که خودش از کار برگشت، در کتابخانه را به روی بچه‌ها و کتابخوانان روستا باز می‌شود. البته او به‌تازگی راهی را برای مدیریت این مسئله هم پیدا کرده است، اینکه اعضای فعال کتابخانه را که کاملاً مسلط به امور کتابداری شده‌اند، به عنوان کتابدار افتخاری منسوب کند تا ساعت فعالیت کتابخانه به‌ویژه در تابستان دوشیفته (صبح و هم بعد از ظهر) شود.
صفری در کنار افزایش ساعت کتابخانه، اهداف دیگری را هم به‌منظور گسترش فرهنگ مکتوب و توسعه فرهنگی روستا دنبال می‌کند که در این خصوص گفت: کتابخانه مرکزی است که دائماً می‌تواند به بازتولید فرهنگ و خلاقیت اهتمام بورزد. در این راستا، در کنار ترویج فرهنگ کتاب و کتابخوانی، بایستی به ترویج سایر فعالیت‌ها نظیر برنامه‌های ورزشی، هنری، اجتماعی و… توجه شود. یکی از دلایلی که می‌خواهیم کتابخانه را به ویدئوپروژکتور مجهز کنیم، این است که در کتابخانه فیلم‌های روز و مهم را در حوزه کودک و نوجوان و… به نمایش بگذاریم و بعد با مشارکت خود بچه‌ها به تحلیل و بررسی آن‌ها بپردازیم. این کار باعث تقویت قدرت بیان و تفکر انتقادی و تحلیلی آن‌ها می‌شود. اعضا برای اینکه بتوانند در نظرخواهی مشارکت کنند و به‌روز باشند قطعاً می‌روند در خصوص فیلم و جهان آن مطالعه می‌کنند. بدین شکل به‌طور غیر مستقیم آن‌ها را به سمت مطالعه بیشتر در حوزه‌های مختلف هدایت می‌کنیم.
آشنایی کودکان با کتاب؛ مشوقی برای حضور آن‌ها در فعالیت‌های گروهی شده‌است
این کنشگر فرهنگی و مؤسس کتابخانه خودگردان سهموی شمالی، تشکیل هیئت‌امنای کتابخانه را دیگر برنامه مهمی دانست که در سال جاری محقق شده و در این باره توضیح داد: این هیئت به منظور ساماندهی نشست‌های ماهانه کتابخانه در بعد مدیریت و برنامه‌سازی برای اعضای آن تشکیل شده است. خوشبختانه در طول دو سه سالی که کتابخانه فعال شده، انس و آشنایی کودکان و نوجوانان روستا با کتاب موجب شده که آن‌ها با هم همدل‌تر و به انجام کارهای گروهی راغب‌تر شوند و دانسته و اطلاعات خود را نسبت به موضوعات متفاوت به راحتی در اختیار همدیگر بگذارند. ما برای تقویت این روحیه در مدت اخیر برنامه‌هایی هم اجرا کردیم که خوشبختانه با استقبالی خوبی مواجه شدند.
کتابخانه فضایی برای روشن نگهداشتن چراغ فرهنگ است
وی افزود: «سفره کتاب» یکی از این برنامه بود که با حضور خانم اخوت و… در کتابخانه اجرا شد که با مشارکت بالای کودکان و نوجوانان روستا همراه شد. حضور نویسندگان بومی و ملی در کتابخانه خود مشوقی برای ادامه فعالیت کتابخوانی اعضاست؛ چراکه گفت‌وگوی رو در رو با این چهره‌های فرهنگی، اعتماد به نفس را در آن‌ها برای صحبت کردن درباره کتاب و نوشتن داستان تقویت می‌کند. از این‌رو درصدد برآمدیم که از رونمایی کتاب هم در کتابخانه غافل نشویم که در این زمینه چند مدت پیش از مجموعه شعر «از بودن» سروده محمدصادق خرد، شاعر اهل شهرستان پارسیان با حضور خود شاعر رونمایی کردیم که خیلی به مذاق بچه‌ها خوش نشست. چون بر این باوریم که شنیدن کتاب از زبان شاعر یا نویسنده، سهم بسزایی در فهم و درک محتوای آن از سوی کودکان و نوجوانان دارد.
صفری، برگزاری نمایشگاه هنر را دیگر برنامه‌ای دانست که اواخر سال گذشته در کتابخانه سهموی شمالی دایر شد و در این خصوص توضیح داد: مهمترین هدف برگزاری این نمایشگاه در کتابخانه علاوه بر معرفی هر بیشتر هنرمندان روستا، ارتباط‌گیری بیشتر مردم روستا با کتابخانه و فضای آن بود؛ چون معتقدیم کتابخانه صرفاً محلی برای کتاب خواندن نیست؛ بلکه می‌تواند مکان امنی برای تولید برنامه‌های فرهنگی هنری نظیر نمایشگاه‌های مختلف، محلی برای پخش فیلم و نقد آن، برگزاری جلسات مختلف فرهنگی، هنری، ورزشی و … باشد، بدین طریق می‌توان ضمن تقویت فرهنگ شهروندی، چراغ فرهنگ و هنر را روشن نگه داشت.
نظر شما