به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، بهرام عکاشه پدر علم زلزله‌شناسی ایران و از نخستین استادان این رشته صبح امروز در ۸۹ سالگی درگذشت. عکاشه سال‌ها رییس بخش زلزله‌شناسی موسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران بود و پس از ۳۰ سال فعالیت بازنشسته شد. او در سال ٧٣ رشته ژئوفیزیک را در واحد تهران شمال راه‌اندازی کرد و کتاب «ژئوفیزیک (ژئوفیزیک عمومی)» از آثار اوست که دارای ١٠٠ مقاله داخلی و ٣۵ مقاله خارجی است. ساخت و راه‌اندازی چند پایگاه زلزله‌نگاری، مطالعات طیف طراحی ساختگاه رآکتور تحقیقاتی تهران، تحلیل و کنترل مقاومت ساختمان، رآکتور تحقیقاتی سازمان انرژی اتمی ایران در برابر نیروهای زلزله از جمله عناوین مقالات عکاشه است. عکاشه در گفت‌وگویی که در سال ۱۳۹۵ با خبرگزاری ایبنا داشته درباره روند فعالیت‌های خود از جمله بررسی ژئومغناطیس زلزله‌شناسی، لرزه‌شناسی و جاذبه‌سنجی صحبت کرده است. در ادامه این گفت‌گو را که درباره کتاب‌های «مبانی ژئوفیزیک» و «اکتشافات ژئوفیزیکی» است بازنشر کرده‌ایم.
بهرام عکاشه، رییس دانشکده علوم پایه دانشگاه آزاد تهران شمال با بیان این‌که در رشته زلزله شناسی برای مقطع کارشناسی کتاب‌های خوب و مناسبی وجود دارد اظهار کرد: ترجمه کتاب‌های زبان اصلی برای دانشجویان مقطع کارشناسی ارشد ضروری است اما در کنار آن آموزش زبان انگلیسی نیز یکی از اولویت‌های فعالان این حوزه به شمار می‌آید.
رییس بخش زلزله‌شناسی دانشگاه تهران گفت: دانشجویان این حوزه اغلب منابع درسی خود را از اینترنت جست‌وجو و دریافت می‌کنند، در حالی که می‌توان با ترجمه کتاب‌های زبان اصلی که در بازار وجود دارد، زمینه را برای پیشرفت و ارتقای سطح علمی دانشجویان فراهم کرد.
وی با اشاره به تاریخچه توجه به زلزله در ایران افزود: کشور ما در سال ۱۹۵۷ میلادی یعنی ۵۶ سال قبل به جامعه اتحادیه بین‌المللی ژئودزی و ژئوفیزیک ملحق شد و با تاسیس این موسسه نخستین پایگاه زلزله‌نگاری در امیرآباد شمالی تهران ایجاد شد.
عکاشه که پیش از این کتاب «مبانی ژئوفیزیک (ژئوفیزیک عمومی)» و «اکتشافات ژئوفیزیکی» را در کارنامه فعالیت‌های خود ثبت کرده است، توضیح داد: در کتاب «مبانی ژئوفیزیک» سعی شده است مطالب ژئوفیزیکی موجود در رشته «ژئوفیزیک» به روز شود، در این کتاب اصطلاحاتی چون «ماده» و «گرانی‌سنجی» تعریف شده‌اند. کاربرد اصلی کتاب «اکتشافات ژئوفیزیکی» نیز شناخت منابع زیرزمینی است و به اهمیت ژئوفیزیک و ابعاد تعریف شده آن پرداخته است. ژئومغناطیس زلزله‌شناسی، لرزه‌شناسی و جاذبه‌سنجی از بحث‌های مهم کتاب به‌شمار می‌آید.
وی با توجه به مطالب کتاب «اکتشافات ژئوفیزیکی» به پایگاه لرزه‌شناسی اشاره کرد و ادامه داد: سال ۱۹۶۰ یک برنامه ردگیری انفجارهای اتمی در جهان مطرح و طبق این برنامه قرار شد که سه پایگاه ردگیری انفجارهای اتمی در ایران نصب شود. در این باره مثلث تبریز، مشهد و تهران در ایران مورد توجه قرار گرفتند. در سال ۵۵-۱۳۵۴ نیز در چارچوب یک برنامه ردگیری انفجارهای اتمی ۷ پایگاه لرزه‌شناسی در عمق صدمتری جنوب غرب تهران نصب شد.
عکاشه گفت: این شبکه برای ردگیری انفجارهای هسته‌ای زیرزمینی شوروی بود اما ما از این دستگاه‌ها استفاده و زلزله‌خیزی تهران را محاسبه کردیم که نتایجش بسیار وحشتناک بود. اکنون در کشور ما ۱۸ شبکه زلزله‌نگاری با حدود ۱۰۰ پایگاه وجود دارد اما این کافی نیست چون با وجود وسعت زیاد کشور، ما به ۲۰۰ پایگاه زلزله‌نگاری احتیاج داریم. کشور ژاپن با این‌که یک پنجم کشور ما وسعت دارد دارای ۲۰۰ پایگاه زلزله‌شناسی است.
این متخصص زلزله‌شناسی به آماری درباره زلزله‌خیز بودن کشور ایران اشاره کرد و افزود: اکنون ۹۰ درصد کشور ما زلزله‌خیز است و گسل‌های جوان زیادی در پهنه سرزمین ما وجود دارد و این امر لرزه‌خیزی کشور را چند برابر می‌کند. از شروع قرن بیستم تاکنون بیش از ۱۲۵ زلزله در ایران رخ داده است. در اثر این زلزله‌ها افراد زیادی از بین رفتند و میلیون‌ها نفر آواره شدند. در همین ۱۰ سال گذشته ۹ زلزله با بزرگی بیش از شش دهم ریشتر در کشور رخ داده است.
این استاد ژئوفیزیک دانشگاه آزاد در پایان اظهار کرد: در کل کشور ۴۸۸ شهر از نظر لرزه‌خیزی بررسی شدند و مشخص شد ۸۳ درصد از این شهرها در معرض خطر زیاد و خیلی زیاد زلزله قرار دارند.
او سپس با اشاره به زلزله اخیر ورزقان و سراوان از رییس جمهوری جدید درخواست کرد که پدیده زلزله را برای سراسر کشور جدی بگیرد و ستادهای بحران را برای استان‌ها (به‌خصوص روستاها) ایجاد کند.
وی در ادامه سه راهکار را به مسئولان پیشنهاد داد و گفت: منازل مسکونی و محل کار مقامات کلیدی باید در مقابل زلزله مقاوم باشد، مدیریت بحران برای شهر تهران تشکیل شود و مطالعه‌ای جدی درباره تغییر پایتخت تهران صورت بگیرد.
عکاشه همواره نسبت به خطر وقوع زلزله در تهران هشدار داده و از طرفداران تغییر محل پایتخت برای به حداقل رساندن تلفات ناشی از زلزله احتمالی بود.
نظر شما