سرویس استانهای خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) - اکرم عباسی: هشتمین جشنواره تئاتر کوتاه جوان خراسان شمالی، فرصتی برای بازخوانی پیوند عمیق ادبیات و نمایش بود. آنچه در این دوره برجستهتر به چشم آمد، رویکرد متعهدانه نمایشنامهنویسان جوانی بود که با آگاهی از ظرفیتهای دراماتیک زبان، کوشیدند روایتهایی تازه، بومی و گاه شخصی را به صحنه بیاورند.
در میان اجراها، نمایشنامه همچنان نقطه آغاز تئاتر باقی مانده بود و نمایشنامه؛ متنی که نه صرفاً برای اجرا بلکه برای اندیشیدن، ساختن فضا و حتی دکور و برقراری گفتوگوی پنهان با مخاطب نوشته شده بود.
متن نمایشنامههای اجرا شده در این دوره، دغدغههایی اجتماعی و درونی بودند که گاه با نگاهی واقعی و گاه با بیانی نمادین، بر صحنه جاری شدند.
جشنواره امسال نشان داد که متن هنوز هسته مرکزی تئاتر است؛ جایی که واژهها، گاه به کنش تبدیل و گاه در سکوت بازیگران، بار معنایی خود را چند برابر میکردند. در این میان، نقش نویسنده نه فقط به عنوان خالق دیالوگ، بلکه بهعنوان معمار نگاه اجتماعی، برجسته شد.
هشتمین جشنواره تئاتر کوتاه جوان خراسان شمالی که از ۳۰ اردیبهشتماه در شهرستان جاجرم آغاز شده، شاهد ۹ نمایش صحنهای و ۳ نمایش خیابانی و در مجموع ۱۲ روایت نمایشی طی چند روز میزبان تلاشهای نویسندگان و هنرمندان جوان استان بود.
گفتوگویی با مهدی آریان، مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان انجام دادیم تا از دریچه نگاه او، نقش ادبیات و نمایشنامهنویسی در شکلگیری و پرورش این رویداد را بررسی کنیم؛ آنچه میخوانید حاصل این گفتوگو است.
جشنواره تئاتر کوتاه جوان خراسان شمالی امسال با چه رویکردی برگزار شد؟
ما این جشنواره را با هدف شناسایی و تقویت استعدادهای جوان در حوزه هنرهای نمایشی برگزار کردیم؛ اما چیزی که بهویژه امسال برجستهتر بود، رشد کیفی در سطح نوشتار و روایت آثار بود. در واقع، ادبیات نمایشی در این دوره از جشنواره نقش پررنگتری نسبت به گذشته داشت.
یعنی نسبت به متن و نمایشنامه حساسیت بیشتری از سوی نمایش نامه نویسان جوان وجود داشت؟
دقیقاً. ما معتقدیم تئاتر بدون نمایشنامه، تنها یک حرکت فیزیکی است. امسال در داوری و انتخاب آثار، یکی از ملاکهای مهم ما انسجام روایت، خلاقیت زبانی و قدرت نمایشنامه در خلق موقعیتهای دراماتیک بود و در جشنواره امسال بسیاری از شرکتکنندگان، نویسنده اثر خودشان هم بودند و این، نقطه قوت بزرگی برای آینده تئاتر استان است.
چه ویژگیهایی در نمایشنامهنویسی جوانان استان در جشنواره امسال امیدوار کننده بود؟
اول از همه جسارت آنها در نوشتن بود؛ نسل امروز بدون هراس از ساختارهای کلاسیک، دست به تجربه میزند. دومین ویژگی توجه به مسائل انسانی و اجتماعی معاصر است. سوژههایی که انتخاب کرده بودند اغلب ریشه در زیست روزمره، دغدغههای روانی و هویت بومی دارد. این یعنی ادبیات نمایشی در حال گفتوگو با جامعهاش است.
آیا برنامهای برای استمرار و حمایت از این جریان دارید؟
قطعاً. جشنوارهها فقط ویترین هستند، ما پشت صحنه نیز به فکر پشتیبانی بلندمدت هستیم. یکی از اولویتهای ادارهکل در سال جاری، برگزاری دورههای فیلمنامهنویسی و نمایشنامهنویسی با حضور اساتید برجسته کشور است.
محدوده جغرافیایی برگزاری این جشنواره کجاست؟
جشنواره هشتم تئاتر کوتاه جوان خراسان شمالی در محدوده جغرافیایی استان است و برای حضور تمام تیمهای نمایشی از سراسر استان در زمان مناسب فراخوان ارسال شده بود و اما اگرچه در گسترهای محدود برگزار شد، اما صدای بلند نسلی از نویسندگان را با خود داشت که نمایشنامه را آغاز گفتوگو نه پایان آن میدانند.
آیا این جشنواره میتواند آغاز مسیر جوانان برای حضور در میادین حرفهایتر باشد؟
قطعاً اینگونه است. این جشنواره تمرینی برای حرفهای شدن هم در نگارش و هم در اجرا است ما بهدنبال آن هستیم که ادبیات را از انزوا بیرون و به صحنه نمایش بیاوریم چرا که هم به خوبی خوانده و هم به خوبی شنیده و هم به خوبی دیده میشود و در نگاهی کلی، این دوره از جشنواره بیش از آنکه صرفاً رقابتی میان اجراها باشد، نمایشگر رشد کیفی زبان نمایشی و نگاه خلاقانه نسل جدید نویسندگان بود. از «ژاک» تا «قاتلین آپارتمان سباستین لوید» و از «مرگ یک بادبادک» تا «در انتظار هیچ» و از «لعبت» تا «پلنگ»؛ آنچه بیش از هر چیز به چشم آمد، میل به روایت، آفرینش موقعیت و تجربهگرایی در فرم بود.
به نظر میرسید جشنواره تتاتر جوان خراسان شمالی ویترینی از ژانرهای مختلف نمایشی بود؛ نظرتان در این رابطه چیست؟
جشنواره تئاتر کوتاه جوان خراسان شمالی، ویترینی بود که گاه با زبان طنز، گاه با لحنی تلخ و تأملبرانگیز و گاه با روایتی شاعرانه، تماشاگر را به اندیشیدن و همراهی فرا میخواند. هر نمایشی، صدایی مستقل داشت، اما در پس آنها، صدای واحد یک نسل شنیده میشد نسلی که میخواهد روایتگر زمانه خود باشد.
آیا تتاتر در این دوره صرفاً ابزار تفریح و نمایش بود؟
خیر. این نسل دیگر تئاتر را صرفاً ابزار سرگرمی نمیبیند. آنها متن را بهعنوان ابزار کشف و آفرینش میشناسند، دغدغه اجتماعی را در زبان و حرکت جاری میکنند و مرز میان متن و زندگی را باریکتر از همیشه مینویسند. در چنین شرایطی، جشنوارهها اگرچه کوتاه و مقطعی هستند، اما کارکردی زیرساختی دارند.
و در پایان، اهمیت این رویداد ادبی و فرهنگی کجاست؟
اهمیت این رویداد فرهنگی آنجاست که هم به ادبیات مجال دیدهشدن داده شد و هم به جوانان اجازه تجربه و خطا. حمایت از این جشنواره، نه فقط حمایت از اجراهای نمایشی، بلکه پشتیبانی از جریان آیندهساز ادبیات نمایشی ایران است؛ جریانی که از دل شهرستانها و گاه در سکوت رسانهها میجوشد و میبالد.
نظر شما