سرویس استان‌های خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) - رحیم میرعظیم: احمدرضا قدیریان متولد ۱۳۴۵ از شهرستان ابرکوه، نویسنده، شاعر و صاحب مجموعه آثار سیستان، فصل اطلسی‌ها، شاعر درباری، هفت‌آسمان کویر، تا صبح بسوزد است.
قدیریان ریاست شورای شعر شهرستان یزد، عضویت کمیته علمی همایش ملی بزرگداشت آذریزدی (بنیاد نخبگان)، عضویت کمیته اجرایی کنگره بزرگداشت مهدی اخوان ثالث، عضویت هیئت تحریریه و سردبیری مجله ادبی انجمن علمی آموزشی معلمان ادبیات استان یزد، صاحب امتیازی و سردبیری ماهنامه سرو ابرکوه و داوری جشنواره‌های سراسری شعر را در کارنامه خود دارد.
دبیری علمی ۱۰ دوره کنگره ملی شعر کویر استان یزد از دیگر مسئولیت‌های این مدرس دانشگاه است. با توجه به اینکه این کنگره دوسال یک‌بار برگزار می‌شود و امسال باید شاهد برگزاری یازدهمین دوره آن باشیم، در گفت‌وگو با قدیریان به این موضوع پرداخته‌ایم، علاوه بر این؛ برخی از موضوعات و چالش‌های مرتبط با برگزاری جشنواره‌های شعر نیز مورد بررسی قرار گرفته است.
یازدهمین دوره کنگره سراسری شعر کویر چه زمانی برگزار می‌شود؟
با توجه به اینکه این کنگره به صورت دو سالانه برگزار می‌شود، انتظار می‌رود که در سال ۱۴۰۴ شاهد برگزاری آن باشیم. هرچند هنوز مقدمات کار آغاز نشده، اما امیدواریم با تلاش و همت تمامی دست‌اندرکاران، برنامه‌ریزی برای اجرای این پروژه فرهنگی در شهرستان ابرکوه به مرحله عمل برسد.
در دوره‌های برگزار شده، تا چه حد به هدف احیای ارزش‌های اجتماعی و فرهنگ بومی مردمان کویر نزدیک شده‌اید؟
جشنواره شعر کویر به عنوان یکی از رویدادهای مهم ادبی در استان یزد و شهرستان ابرکوه تاکنون دهمین دوره برگزاری خود را پشت سر گذاشته و کوشیده تا هم به حفظ و توسعه شعر محلی و ملی بپردازد و هم به تقویت هویت فرهنگی کویرنشینان کمک کند.
فراخوان‌های این جشنواره به‌گونه‌ای طراحی شده که در آن‌ها به اشعاری که با طبیعت، زندگی و فرهنگ مردم مناطق کویری پیوند خورده است، توجه شود. همچنین شاعران محلی و بومی استان یزد و ابرکوه به جامعه ادبی کشور معرفی شوند.
این جشنواره چقدر توانسته مسائل و ارزش‌های فرهنگی استان یزد را به کشور معرفی کند؟
تقویت هویت فرهنگی منطقه، پاسداشت میراث ادبی مناطق کویر مرکزی ایران، ایجاد پیوند بین ادبیات کلاسیک و معاصر با مضامین مرتبط با زندگی در کویر مانند صبوری، مقاومت، ساده‌زیستی، پیوند انسان با طبیعت و فراهم آوردن فضایی برای معرفی استعدادهای جوان شعر در سطح ملی و محلی، از جمله اهداف برگزاری این جشنواره است.
دعوت از شاعران مطرح کشوری و حضور آنان در این کنگره و گفت‌وگو با برگزیدگان به شیوه کارگاه آموزشی، سبب تبادل تجربه با شاعران محلی شده و تأثیر مثبت در راهنمایی ادبی شاعران نسل جدید و ایجاد انگیزه برای آنان در مسیر شاعری از جمله دستاوردهای آن است.
برگزاری جشنواره شعر در استان یزد چه دستاوردهای دیگری به همراه دارد؟
بازدید مهمانان کنگره از جاذبه‌های تاریخی و طبیعی این منطقه مانند سرو کهن‌سال ابرکوه، مسجد جامع، گنبد عالی، خانه و بادگیر آقازاده، یخچال خشتی و سایر نقاط دیدنی نقش مهمی در معرفی ابرکوه به عنوان یکی از قطب‌های فرهنگی و ادبی ایران و آشنایی آنان با بخشی از میراث بزرگ فرهنگی کشورمان دارد.
تقویت ارتباط بین نهادهای ادبی استان یزد و مراکز فرهنگی کشور نیز از دیگر نتایج مثبت برگزاری کنگره سراسری شعر کویر است.
آیا به برگزاری این جشنواره به صورت بین‌المللی فکر کرده‌اید و چالش‌های آن چیست؟
کنگره شعر کویر ابرکوه عمدتاً به عنوان یک رویداد ملی و منطقه‌ای با تمرکز بر شاعران ایرانی و همچنین شاعران استان یزد برگزار شده است. این جشنواره بیشتر بر معرفی فرهنگ و مضامین مرتبط با مناطق کویری ایران استوار است و طبیعتاً مخاطبان و مشارکت‌کنندگان آن نیز از جامعه ادبی داخلی انتخاب می‌شوند. برگزاری رویدادهای بین‌المللی، نیازمند حمایت‌های مالی گسترده، تبلیغات فرامرزی و هماهنگی با نهادهای فرهنگی بین‌المللی است که برای رویدادهای ادبی محلی مانند برگزاری این کنگره دشوار است.
از جمله مسائلی که برگزاری این کنگره در سطح بین‌المللی را دشوار می‌کند، چالش زبانی است؛ به این معنی که بخشی از اهداف جشنواره، پرداختن به شعر بومی و آثار شاعران فارسی‌زبان است و طبیعتاً ارتباط با شاعران غیرفارسی‌زبان، امکانات ترجمه و زیرساخت‌های ویژه را می‌طلبد. البته در صورت فراهم شدن زیرساخت‌های لازم، امکان دعوت از شاعران کشورهای فارسی‌زبان مجاور یا مناطق کویری جهان وجود دارد.
شاعران بومی کویر چقدر توانسته‌اند تصویر گذشته کویر را بازآفرینی کرده و هویت مستقل گردشگری برای آن خلق کنند؟
پرداختن شاعران به مضامین اجتماعی و محیط‌زیستی مناطق کویری مانند کم آبی، فرسایش خاک و تغییرات اقلیمی و ترویج روحیه امید و پایداری در مواجهه با سختی‌های زندگی در کویر از دیگر ویژگی‌های این کنگره به شمار می‌رود.
جشنواره شعر کویر ابرکوه در ۱۰ دوره برگزاری خود، توانسته است حمایت از شاعران جوان، تقویت هویت فرهنگی کویر و توسعه گردشگری ادبی را دنبال کند. این جشنواره نه‌تنها یک رویداد محلی، بلکه فرصتی برای انعکاس صدای کویر در ادبیات معاصر ایران بود.
چالش‌های پیش رو در زمینه برگزاری چنین جشنواره‌هایی چیست؟
برگزاری جشنواره‌های ملی شعر در ایران با چالش‌های متعددی روبه‌روست که برخی از آن‌ها ریشه در مسائل ساختاری، فرهنگی و مالی دارد.
یکی از این چالش‌ها کمبود بودجه است. بسیاری از جشنواره‌ها با کمبود منابع مالی مواجه هستند که منجر به کاهش کیفیت برگزاری و حذف بخش‌هایی از برنامه‌های جشنواره‌ها مانند چاپ آثار برگزیده یا محدودیت در دعوت از مهمانان می‌شود.
چه عواملی را بر میزان کیفیت آثار ارسالی به جشنواره‌ها مهم می‌دانید؟
برخی جشنواره‌ها به قالب‌ها یا انواع ادبی موردپسند و مطابق با سلیقه خود بیشتر توجه دارند و یا به مضامین خاصی اهمیت می‌دهند. طبیعی است که این امر مانعی در مسیر نوآوری است و آثار رسیده به جشنواره‌ها را تکراری و عاری از خلاقیت ادبی می‌کند. ضعف در داوری جشنواره‌ها هم می‌تواند اعتبار جشنواره را خدشه‌دار کند. بنابراین ضروری است که در بخش داوری به انتخاب داورانی خوب و شایسته اقدام کرد. گاهی نیز جشنواره‌ها به سمت شعرهای سطحی و عامه‌پسند گرایش پیدا می‌کنند و از عمق ادبی فاصله می‌گیرند.
چه چالش‌هایی در تبلیغات و اطلاع‌رسانی جشنواره‌ها وجود دارد و این چالش‌ها چه تأثیری بر شرکت شاعران مستعد دارند؟
مشکلات تبلیغات و اطلاع‌رسانی هم از چالش‌های مهم در برگزاری جشنواره‌هاست. بسیاری از جشنواره‌ها به دلیل ضعف در تبلیغات، تنها در محدوده خاصی شناخته می‌شوند و شاعران مستعد از وجود آن‌ها بی‌خبرند. همچنین تمرکزگرایی در برگزاری جشنواره‌های معتبر و توجه فرهنگی و ادبی بیش از حد به پایتخت و شهرهای بزرگ و کم‌توجهی به شهرستان‌ها، باعث محرومیت استعدادهای مناطق کوچک‌تر می‌شود که برگزاری کنگره سراسری شعر کویر و نظایر چنین کنگره‌ای در شهرهای کوچک می‌تواند تأثیرات این محرومیت‌ها را کم کند.
میزان استقبال از جشنواره‌های شعر در چند سال گذشته را چگونه می‌بینید؟
در سال‌های اخیر، استقبال عمومی از شعر جشنواره‌ای کاهش محسوسی پیدا کرده و جشنواره‌ها با مشکل جذب مخاطب روبه‌رو هستند. گسترش شبکه‌های اجتماعی می‌تواند یکی از دلایل این امر به شمار آید که باعث شده تا بسیاری از شاعران ترجیح دهند آثارشان را خارج از چارچوب جشنواره‌ها منتشر کنند و انگیزه شرکت در رویدادهای رسمی کاهش یابد.
میزان جوایز جشنواره‌ها چه میزان بر استقبال از جشنواره تأثیر دارد؟
میزان جوایز مالی و غیرمالی جشنواره‌های شعر تأثیر مستقیمی بر استقبال شاعران از فراخوان آن‌ها دارد، اما عوامل دیگری نیز در این زمینه نقش بازی می‌کنند. امکان چاپ مجموعه اشعار شاعران می‌تواند یکی از این عوامل محسوب شود. برخی جشنواره‌ها علاوه بر جایزه نقدی به چاپ اثر برگزیده اقدام می‌کنند که به خصوص برای شاعران جوان جذابیت بسیاری دارد.
معمولاً برای شاعران پیشکسوت یا مشهور، اعتبار جشنواره‌ها مهم‌تر از میزان جوایز یا هدایای آن است و حتی در بعضی جشنواره‌های معتبر میزان جوایز کم است؛ اما با این حال شاعران از آن‌ها استقبال می‌کنند.
نظر شما