به گزارش خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، زهرا اسکندری: در سی‌وششمین دوره نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران، نشر شاهد وابسته به بنیاد شهید و امور ایثارگران با ارائه بیش از ۱۰۰ عنوان کتاب جدید در میان ناشران حوزه فرهنگ ایثار و شهادت داشته حضور دارد. با این حال، ارزیابی دقیق محتوای عرضه‌شده در این غرفه، نشان‌دهنده برخی کاستی‌ها و چالش‌هایی است که این ناشر باسابقه در مسیر تولیدات خود با آن مواجه است.
از میان کتاب‌های عرضه‌شده در این دوره، یک عنوان اثر پژوهشی جدید به چشم می‌خورد، کتاب «جهاد در اسلام». این نکته گویای غیبت جدی آثار تحلیلی و نظری در تولیدات امسال انتشارات شاهد است. در شرایطی که فضای فکری جامعه نیازمند تحلیل‌های مستند، بررسی‌های تاریخی و پژوهش‌های عمیق در زمینه ایثار، مقاومت، جنگ حضور تنها یک کتاب پژوهشی جدید در میان ده‌ها اثر داستانی و خاطره‌محور، توازن محتوایی این مجموعه را با پرسش مواجه می‌کند.
در بخش کتاب‌های بزرگسال، عناوینی چون «من فرشته تو»، «مشتاق» و «نجیب» با رویکرد خاطره‌نگاری و روایت داستانی عرضه شده‌اند. اگرچه این آثار از منظر روایت‌محور بودن قابل‌خواندن هستند، اما از منظر ساختار، فرم و عمق محتوایی، شباهت‌های زیادی به تولیدات پیشین این ناشر دارند. روایت‌های اغلب یک‌خطی، فقدان زاویه دید نو و غیبت تکنیک‌های خلاقانه در داستان‌پردازی، باعث شده تا این آثار بیشتر به مستندنگاری ساده نزدیک شوند تا آثار ادبی یا روایی جذاب. همچنین طراحی جلد و گرافیک بخش بزرگسال، با وجود استاندارد بودن، در اغلب موارد فاقد خلاقیت بصری است. استفاده از تصاویر آرشیوی، فونت‌های یکنواخت و رنگ‌بندی تکراری، امکان رقابت با ناشران هم‌رده در ویترین‌های پرفشار نمایشگاه را کاهش داده است.
در مقابل، کتاب‌های کودک و نوجوان این ناشر، به‌خصوص عناوینی مانند «پرتقال شیرین یحیی»، «خانه آهنی» و «سنگ و سرهنگ»، از نظر تصویرگری، طراحی جلد و انتخاب سوژه عملکرد قابل‌قبولی داشته‌اند. موضوعات مرتبط با مقاومت، جنگ و آموزه‌های انقلابی در قالب‌هایی متناسب با ذهن کودک و نوجوان ساده‌سازی شده‌اند. با این حال، چالش اصلی در این بخش، تکرار مضامین مشابه است. بسیاری از کتاب‌ها روایتی متفاوت از یک موضوع مشابه‌اند؛ از جمله حضور یک کودک در جنگ، خاطرات فرزندان شهدا، یا سفر خیالی به مناطق جنگی. این روند، گرچه مخاطب ابتدایی را جذب می‌کند، اما در بلندمدت ممکن است از جذابیت بیفتد، به‌ویژه برای نسل نوجوانی که در معرض محتوای متنوع دیجیتال قرار دارد.
کتاب‌های جدید سال ۱۴۰۴ در غرفه، شامل آثاری چون «از پیش سروده‌ها»، «اتاقک گلی» و «آیینه‌های بی‌صدا» هستند و بیشتر آثار تازه نشر برای سال ۱۴۰۳ است. کارکنان غرفه توضیحات محدودی به مخاطبان ارائه می‌دهند که بیشتر در حد کلی‌گویی یا اشاره به مجموعه‌های قبلی است. نبود بروشور، معرفی‌نامه، یا حتی پوستر ساده معرفی این آثار، فرصت تعامل مؤثر با بازدیدکنندگان را کاهش داده و نشان می‌دهد که فرآیند بازاریابی محتوایی این انتشارات نیاز به بازنگری دارد.
بخش قابل توجهی از آثار ارائه‌شده در غرفه، کتاب‌هایی هستند که پیش‌تر منتشر شده‌اند و امسال به چاپ دوم یا سوم رسیده‌اند. در رأس این فهرست، کتاب مستند «مشترک مورد نظر در دسترس نمی‌باشد» قرار دارد که روایت سقوط بالگرد و شهادت رئیس‌جمهور و اعضای کابینه در سال گذشته را پوشش می‌دهد. گرچه بازنشر کتاب‌های پرمخاطب نشانه‌ای از موفقیت است، اما تکیه صرف بر تجدید چاپ، در صورتی که با توسعه محتوای تازه همراه نباشد، می‌تواند به تکرار و کاهش پویایی انتشارات منجر شود.
غرفه نشر شاهد، از نظر چیدمان و دسته‌بندی موضوعی، منظم و کاربردی است. با این حال، عدم استفاده از ابزارهای تعاملی مانند نمایشگر دیجیتال، مرورگر کتاب الکترونیکی، فرم‌های نظرسنجی یا حتی معرفی صوتی آثار، آن را از یک غرفه مدرن و کاربرمحور دور کرده است. این موضوع به‌ویژه در رقابت با ناشرانی که از روش‌های نوین ارتباط با مخاطب استفاده کرده‌اند، ضعف محسوب می‌شود. هر چند طی چند سال گذشته نشر شاهد با همراهی ایران‌صدا تلاش کرد در صوتی کردن کتاب‌های خود پیشگام باشد و در این زمینه بیش از دویست سیصد اثر صوتی شد، اما در غرفه نشر شاهد کوچکترین اطلاعیه‌ای درباره این موضوع به چشم نمی‌خورد. در حالی که کتاب‌های صوتی در بازار نشر امروز مخاطبان بسیاری دارد، در صورتی که امروز نوجوان و جوان زیادی به کتاب‌های صوتی علاقه نشان می‌دهند و ناشران بسیاری هم در حال تبدیل کتاب‌های کاغذی به صوتی هستند، اما این نشر با اینکه در زمینه کتاب‌های صوتی فعال بوده، اما کوچکترین کوششی در معرفی کتاب‌های صوتی خود انجام نداده است.
حضور نشر شاهد در نمایشگاه امسال، تداوم یک مسیر مشخص است؛ مسیر تولید محتوا در حوزه فرهنگ ایثار با تأکید بر خاطره و روایت. اما چالش‌ها نیز آشکارند: از کمبود آثار تحلیلی و پژوهشی گرفته تا ضعف در تنوع فرم و ساختار، معرفی ناقص آثار تازه، و تکرار موضوعات در بخش کودک و نوجوان. اگر این انتشارات بخواهد جایگاه خود را در میان ناشران فعال در حوزه فرهنگ مقاومت حفظ کند، ناگزیر به بازتعریف بخشی از رویکردهای خود، به‌ویژه در حوزه تولید، طراحی، و ارتباط با مخاطب خواهد بود.
علاقه‌مندان برای مراجعه به این نشر می‌توانند به انتهای راهرو ۲۶ مراجعه فرمایند.
به گزارش ایبنا: نمایشگاه کتاب تهران ۱۴۰۴ با شعار «بخوانیم برای ایران» تا ۲۷ اردیبهشت ماه در مصلی امام خمینی (ره) ادامه دارد.
نظر شما