سرویس هنر خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)؛ کتابخوانی کودکان و نوجوانان یکی از دغدغه‌های مهم والدین است. علاقه‌مند شدن کودکان و نوجوانان به کتاب و مطالعه از سنین پائین، تاثیر زیادی بر روی آینده آنها می‌گذارد. گیتی خامنه، مجری باسابقه تلویزیون در سی و ششمین نمایشگاه کتاب حاضر شد و با حضور در غرفه انتشارات مهرسا دقایقی با «ایبنا» درباره چرایی علاقه‌مند نبودن بچه‌ها به مطالعه به گفت‌وگو پرداخت.
به نظرتان بچه‌های قدیم خیلی کتابخوان تر از الان بودند؟
خیر! مردم ما هرگز خیلی کتابخوان نبوده‌اند! حالا شما احتمالاً از من خواهید پرسید ریشه‌ها را در کجا باید جستجو کرد؟ پاسخ این پرسش‌تان به صورت اجمالی این است بسیاری از هموطنان خوب ما طعم دوستی با کتاب را آنگونه که باید نچشیده‌اند! چه کسانی در این عدم علاقمندی قصور کرده‌اند؟ خانواده، نهادهای پرورشی، صدا و سیما، مطبوعات؛ من و شما که کار فرهنگی می کنیم؟ یا همه؟
از شما و همه آنهایی که با این دوست همیشه بی ضرر مهربان دوستی کرده‌اند و این دوست دستشان را گرفته و به دنیاهای مختلف برده و سفر کرده و به آنها آموخته و دنیایشان را وسیع تر کرده دست طلب یاری دراز می‌کنم. فکر می کنم شاید ایجاد عادت خوب کتاب خواندن در بزرگترها دشوارتر باشد اما؛ ناممکن نیست؛ ولی حداقل بچه‌ها را دریابیم.
واقعیت تلخی است من همیشه وقتی راجع به کتاب با بچه های قدیم صحبت می‌کردم مجبور بودم دلایلی بیاورم که مجابشان کنم که کتاب خواندن، این فعالیت مفید و لذت‌بخش را به عنوان سرگرمی بشناسند! زمانشان را به کتاب اختصاص دهند و همین کار را دارم با بچه های امروز می کنم و نتیجه متآسفانه امید بخش نیست.
دو پسر بچه در ساختمان ما زندگی می کنند و من مدام تلاش می‌کنم که برایشان دلیل بیاورم که کتاب خواندن خوب است. به آنها کتاب کادو می‌دهم و ازشان می‌پرسیدم کتاب را خوانده‌اند و اگر بله احساس‌شان نسبت به این موضوع را چگونه ارزیابی می‌کنند؟ کتاب‌های اول و دوم و سوم این دو دوست کوچک، هدیه‌های ابتدایی من را که کم حجم بودند خواندند، برایم توضیح دادند و بعد زمانی که شروع به دادن کتاب‌های حجیم‌تر به آنها کردم دوست نوجوانم به کتاب نگاه کرد و گفت: وای چقدر کتابش قطور است! و آنجا بود که فهمیدم من تصور می‌کردم توانسته‌ام آنها را به کتابخوانی علاقه‌مند کنم! متوجه شدم این دوستان کوچک من به عنوان یک وظیفه به کتاب خواندن نگاه می‌کنند نه به عنوان فرصتی برای داشتن لحظات خوش و پرکردن اوقات فراغت!
ما چه کاری می توانیم در این رابطه انجام بدهیم؟
جواب جامع و کامل و مانع را نمی دانم اما می‌دانم هرچه هست کار من و شماست! احتمالاً یا بلد نبوده‌ایم، یا درست کار نکرده‌ایم یا جذابیت‌های دوران مدرن نه تنها روی بزرگسالان که روی بچه‌های ما هم اثر گذاشته است.
منظورتان فضای مجازی است؟
بله! قاعدتاً زمانی که افراد می توانند به سادگی با یک کلیک به انواع شبه علم دست پیدا کنند و تصور اینکه آگاهی بدون هیچ تلاشی به دست می‌آید نتیجه جز این نخواهد بود. دنیای مدرن مواهب فراوانی دارد؛ به یمن بهره برداری از تکنولوژی امروزه کتاب‌های صوتی داریم. یک ارمغان بزرگ برای کسانی که نیازمند آگاه‌تر شدن هستند و یا زمان کم دارند و یا علاقه‌مندی کم نسبت به کسب آگاهی و یا دلایلی متفاوت، در هر حال این پدیده مبارک کار را ساده کرده است.
خود من در چند ماه اخیر بدون اینکه کتابی دست گرفته باشم چندتا کتاب خوانده باشم خوب است؟ زمانی که دارم رانندگی می کنم، زمانی که مسواک می‌زنم زمانی که احساس می‌کنم هیچ انگیزه‌ای برای هیچ کار دیگری ندارم فوراً به سراغ کتاب‌های صوتی می‌روم و بهترین آثار دنیا را می‌شنوم. به یقین بعضی از دوستان از عدم توانمندی مالی گله می‌کنند؛ کتاب‌های صوتی در بعضی از سایت‌ها مثل «ایران کتاب» به صورت رایگان در اختیار دوستان قرار می‌گیرد؛ من شخصاً بسیاری از کتاب‌های معروف دنیا را هم در «ایران صدا» شنیده‌ام و هم در آنجا برای دوستان کتاب خوانده‌ام. بنابراین دوستان دیگر بهانه‌ای هم ندارند.
در پایان برایمان چند کتاب هم معرفی کنید؟
خودم همیشه فکر می‌کنم اگر آدم‌ها «شازده کوچولو» را بخوانند چه بزرگسال باشند و چه کم سن و سال‌تر، از آنجایی که کتاب زبان ایهام دارد و هم معنی دور دارد و هم معنی نزدیک، می‌توانند از آن حظ ببرند. این کتاب از آن دسته کتاب‌هایی است که حال دل شما را خوب می‌کند. چون در نمایشگاه کتاب و غرفه مهرسا این گفت‌وگو را می‌کنیم به پدر و مادرهای امروز و کودکان دیروز، برای کودکان‌شان سری کتاب‌های «پانچلو» را برای مطالعه معرفی می کنم؛ برای ۹ تا ۹۹ ساله‌ها!
کتاب در جلدهای مختلفش به مقولاتی پرداخته که دغدغه ذهنی کودکان ماست. به عنوان مثال به پیروی از گروه همسانان می‌پردازد که ذهن کودکان و نوجوانان را در همه جای دنیا به خود مشغول کرده است، در یکی از کتاب ها به ساده‌ترین زبان به شکل غیر مستقیم از مأنوس شدن ساکنین دنیای این کتاب با دنیای مد و فشار روانی شخصیت داستان برای پیروی از بقیه می‌پردازد؛ تابعیت از آنچه مطلوب به نظر می‌رسد بدون اینکه بداند این الگوها چرا اینطور طراحی شده‌اند و بدون اینکه بداند تناسب روش پیشنهادی را با وضعیت روحی و فیزیکی خودش در نظر بگیرد.
نویسنده مطالب را خیلی خوب توضیح داده است. او در جلدهای مختلف به منحصربه فرد بودن آدم‌ها پرداخته و استقبال و پیروی فشار جامعه برای شبیه شدن به الگوهای اکثریت را به زبان شیرین و ساده به کودک یادآوری کرده است و می‌گوید آن کسی که دنیا را طراحی کرده، دنیا را با همه تفاوت‌هایش طراحی کرده و دنیا به این شکل زیبا است. یعنی تو، خواننده کتاب نیاز نداری از اکثریت پیروی کنی. تلاش کن خودت را بشناسی، بپذیری و دوست داشته باشی.
موضوعات دیگر کتاب هم حول محور موضوعاتی در حوزه خودشناسی و آسیب شناسی پدیده‌های فراگیر نامناسب برای این مقطع سنی است. از همه بزرگ‌ترهایی که برای ایجاد علقه کودکان‌شان با کتاب تلاش می‌کنند و وقت و انرژی می گذارند به نوبه خودم سپاس‌گزاری می‌کنم. این هدیه از هر هدیه مادی ارزشمندتر است. پدر و مادر عزیز، تو اینگونه آینده‌ای روشن را به دختر و پسرت هدیه می‌دهی!
نظرات