به گزارش خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) در یاسوج، حجت‌الاسلام محمد غفاری، مدیر فرهنگی و اجتماعی دانشگاه آزاد اسلامی یاسوج، چهارشنبه در این نشست گفت: عرفان ما را به آرامش و تواضع دعوت می‌کند و حماسه ما را به حرکت، پویایی و غیرت. این دو جریان فکری، مکمل یکدیگرند و هر دو از دل خراسان برآمده‌اند؛ خراسانی که در دامان خود بزرگانی چون فردوسی، خیام و عطار را پرورانده است.

وی افزود: شاهنامه، صرفاً روایت شاهان نیست، بلکه تجلی روح ایرانی و پاسداشت خرد و اخلاق است. فردوسی با تحمل رنج سی‌ساله، شاهکاری پدید آورد که نماد ایران‌دوستی و هویت ملی ماست. بزرگداشت فردوسی، یعنی ارج نهادن به تلاش، خرد و شرافتی که در شاهنامه متبلور است.

غفاری با اشاره به نقش انسان در تعارض میان منفعت فردی و جمعی اظهار داشت: در موقعیت‌های تزاحم، باید جمع را بر فرد ترجیح داد. اگر ایران نباشد، ما نیز معنا و هویتی نخواهیم داشت. این اصل، پیام روشن فردوسی است؛ فدای فرد برای بقای وطن.

جایگاه زن در شاهنامه متعالی است

همچنین سیاوش نریمان، استاد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی یاسوج، با اشاره به جایگاه زن در شاهنامه فردوسی گفت: در نگاه فردوسی، زن موجودی است شریف، باوقار و مایه سربلندی مرد. شاهنامه اثری است که با بیش از ۶۰ هزار بیت، نگاهی انسانی و متعالی به زن دارد و از هوس‌ورزی و نگاه‌های سطحی به دور است.

وی افزود: زن در شاهنامه نماد حجب، وقار و فرزانگی است. شخصیت‌هایی مانند رودابه، تهمینه، منیژه، شیرین و فرنگیس، زنانی خردمند و متین‌اند که شأن و جایگاهی والا در داستان‌ها دارند. حتی در روایت‌هایی چون ماجرای سودابه نیز، پیچیدگی روانی و فرهنگی زن ایرانی با ظرافت به تصویر کشیده شده است.

این استاد دانشگاه با اشاره به فضای فکری حاکم بر شاهنامه اظهار داشت: فردوسی در بستری از فرهنگ زرتشتی شاهنامه را سروده و همین امر موجب شده نگاهش به زن، نگاهی اخلاق‌مدار و بر پایه‌ی آموزه‌های انسانی باشد.

وی در ادامه به شخصیت شیرین در دربار خسرو پرویز اشاره کرد و گفت: فردوسی از زبان شیرین می‌گوید «بسی سال بانوی ایران بدم / به هر کار پشت دلیران بدم / نه جستم همیشه به جز راستی / ز من دور بود کژی و کاستی».

وی همچنین به سه ویژگی مهم زنان از نگاه فردوسی اشاره کرد و افزود: فردوسی زن نیک را دارای شرم و دارایی، توان فرزندآوری نیک و زیبایی ظاهر و گفتار و کردار نیکو می‌داند.

شاهنامه در عمق خود حامل مسائل اخلاقی است

در این نشست ادبی، محمدهادی خالق زاده عضو هیئت علمی گروه ادبیات دانشگاه آزاد اسلامی با اشاره به جایگاه زبان و ادبیات فارسی گفت: زبان فارسی به‌سان جام خرد است که در دامن پرمهر خود، فرزندان برومند و فرهیخته‌ای مانند فردوسی پاکزاد را پرورش داده است. فردوسی با نگارش شاهنامه، کتابی را به‌جا گذاشت که به‌رغم گذر زمان و تغییرات، همچنان بی‌گزند باقی مانده است.

وی افزود: شاهنامه فردوسی، برخلاف تصور رایج، صرفاً نامه پادشاهان نیست. این اثر سترگ نه تنها به داستان‌های پادشاهان ایران می‌پردازد، بلکه در عمق خود مفاهیم انسانی و اخلاقی را مطرح می‌کند. فردوسی در این کتاب به جای تأکید بر شخصیت‌های سلطنتی، به‌ویژه بر انسانیت و ویژگی‌های اخلاقی تمرکز دارد.

عضو هیئت علمی گروه ادبیات دانشگاه آزاد اسلامی به ذکر برخی شخصیت‌های شاهنامه مانند کیکاووس، یکی از شاهان سلسله کیانی، پرداخت و بیان کرد: کیکاووس به‌عنوان یک شاه خودکامه و خودسر در شاهنامه معرفی می‌شود، که این نشان‌دهنده انتقاد فردوسی از قدرت‌طلبی و ظلم است.

خالق زاده در ادامه به تعریف واژه «حکیم» در ادبیات فارسی اشاره کرد و گفت: در دوره‌های مختلف، «حکیم» به معنای کسی بود که به تمام علوم زمان خود آگاهی داشت. اما در شاهنامه فردوسی، حکیم به معنای دانای علم اخلاق است، کسی که آموزه‌های حکمت عملی را می‌داند و در سراسر شاهنامه، آموزه‌های اخلاقی و انسانی به‌وضوح قابل مشاهده است.

عضو هیئت علمی گروه ادبیات دانشگاه آزاد اسلامی در پایان تأکید کرد: شاهنامه فردوسی نه تنها حامی پادشاهان ایران باستان نیست، بلکه به‌دنبال زنده نگه داشتن اصول انسانی، خرد و اخلاق است. این اثر، در حقیقت کتاب انسانیت و اخلاق است، نه تنها تاریخ شاهان و پادشاهی.

شعر خوب می‌میراند و مجدد احیا می‌کند

محسن جبارنژاد، مدیرکل کتابخانه‌های عمومی کهگیلویه و بویراحمد، در آیین گرامیداشت حکیم ابوالقاسم فردوسی با اشاره به اهمیت زبان و شعر در فرهنگ ایرانی گفت: شعر و زبان، از بزرگ‌ترین نعمت‌های الهی‌اند که انسان را به تفکر، آرامش و حتی اعتراض مؤثر دعوت می‌کنند. وقتی زبان از ما گرفته شود یا به آن بی‌توجهی کنیم، خطرات و آسیب‌های اجتماعی افزایش می‌یابد.

وی افزود: شعر خوب شعری است که انسان را تکان دهد؛ شعری که ابتدا ویران کند تا سپس بسازد. به تعبیر مولانا، شعر جان را بیدار می‌کند. فردوسی نیز با سرودن شاهنامه، در دوره‌ای که جامعه در آستانه فروپاشی هویت ملی بود، توانست مردم ایران را دوباره گرد هم بیاورد و حس ملیت را احیا کند.

جبارنژاد ادامه داد: شاهنامه تنها کتاب شاهان نیست، بلکه کتاب انسان و اخلاق است. بسیاری از پژوهشگران معتقدند که شاهنامه از حماسه پهلوانی آغاز می‌شود و به حماسه عرفانی ختم می‌گردد؛ این اثر عظیم، بیانگر گذار انسان به سوی فضیلت، حکمت و ارزش‌های اخلاقی است.

وی با ابراز تأسف از اینکه گاهی شعر در فضای استان به سمت ابتذال می‌رود، گفت: ما شاعران بسیار خوبی در کهگیلویه و بویراحمد داریم که شعرشان سرشار از حکمت است. شعر باید ما را به درک عمیق‌تر از زندگی برساند و در برابر مرگ و ناپایداری دنیا، ما را هوشیار کند.