سرویس استان‌های خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) - اکرم عباسی: میثم آذری، شاعر و فعال فرهنگی، شعر انقلاب را امتداد سنت ادبیات دینی و اجتماعی می‌داند که با تکیه بر صداقت، تعهد و هویت، نقش‌آفرینی تاریخی و تمدنی داشته است.
در گفت‌وگوی پیش‌رو، او از رسالت شعر در حفظ ارزش‌های دینی و انسانی سخن می‌گوید.
از نظر شما شعر در بستر هنر انقلاب اسلامی چه جایگاهی دارد؟
به گمان من شعر، یکی از جلوه‌های درخشان هنر انقلاب اسلامی است. شعری که در این فضا خلق می‌شود نه صرفاً زبان احساس، که زبان حقیقت و آرمان است. در واقع شعر انقلاب، پل ارتباطی بین باور دینی، دغدغه اجتماعی و وجدان جمعی ملت است. از همان روزهای نخست انقلاب، شعر در خط مقدم روایتگری، امیدآفرینی و مبارزه قرار داشت.
چه ویژگی‌هایی باعث شده شعر انقلاب از سایر گونه‌های شعری متمایز باشد؟
مهمترین ویژگی، پیوند عمیق آن با مردم و باورهای دینی است. برخلاف بسیاری از جریان‌های شعری که به سمت ذهن‌گرایی یا فردگرایی رفته‌اند، شعر انقلاب، اجتماعی و مردم‌محور است. شعری است که از دل کوچه‌ها و خیابان‌ها برمی‌خیزد، با درد مردم آشناست و از زبان آنان سخن می‌گوید. این مردمی‌بودن، شعری را که در بستر انقلاب اسلامی خلق می‌شود، زنده و پویا نگه می‌دارد.
چگونه شعر توانسته در انتقال پیام‌ها و مفاهیم انقلاب اسلامی نقش‌آفرین باشد؟
شعر، ذاتاً رسانه‌ای نافذ است. وقتی یک مفهوم والا یا یک ارزش انسانی در قالب شعر بیان می‌شود، نه‌تنها زیباتر، بلکه ماندگارتر هم می‌شود. مقام معظم رهبری بارها تأکید کرده‌اند که اگر مفاهیم بلند در قالب هنر بیان نشوند، اثرگذاری لازم را نخواهند داشت. شعر، هم احساس را درگیر می‌کند، هم اندیشه را. این دوگانه، باعث نفوذ پیام در دل مخاطب می‌شود.
در سال‌های پس از انقلاب، شعر چه نقشی در بزنگاه‌های اجتماعی ایفا کرده است؟
در هر دوره‌ای، شعر پای کار بوده است. چه در سال‌های دفاع مقدس که شعر تبدیل به شیپور حماسه شد، چه در دهه‌های بعد که جریان روشنگری، بصیرت‌افزایی و عدالت‌خواهی را تقویت کرد. شاعران بزرگی چون سلمان هراتی، قیصر امین‌پور، سیدحسن حسینی و … هر کدام پرچمدار موجی از آگاهی‌سازی بودند. شعر، به وقتش گریه شد، به وقتش فریاد، و در بزنگاه‌ها تبدیل به خط مقدم جهاد تبیین شد.
نقش حوزه هنری را در پویایی و حمایت از شعر انقلاب اسلامی چطور ارزیابی می‌کنید؟
حوزه هنری در این سال‌ها تلاش کرده که بستر مناسبی برای رشد و تربیت شاعران متعهد فراهم کند. از برگزاری جلسات شعرخوانی و نقد گرفته تا چاپ آثار و ایجاد فضای تولید. البته راه همچنان باقی‌ست و ظرفیت‌های بیشتری وجود دارد که باید بالفعل شود. نکته مهم، حمایت مستمر و هوشمندانه است؛ حمایت‌هایی که با درک درست از نیاز فرهنگی و هنری جامعه همراه باشد.
از نظر شما، هنر انقلاب اسلامی چه ویژگی‌های منحصربه‌فردی دارد که آن را از سایر جریان‌های هنری متمایز می‌کند؟
به اعتقاد من هنر انقلاب اسلامی به چند دلیل منحصر به فرد و متمایز از سایر جریان های هنری است؛ نخستین و مهمترین علت آن، تلفیق هنر و دین در کنار یکدیگر است که برای همین با سایر جریان‌های هنری که صرفاً به دنبال هنر برای هنر هستند؛ متفاوت است. یکی دیگر از مهمترین وجوه تمایز هنر انقلاب اسلامی این است که خاستگاه مردمی دارد و کاملاً مردمی است، هیچ دستگاهی یا نهادی در آن دست ندارد بلکه توسط مردم پیش می‌رود و این نقطه قوتی برای این جریان هنری است. هنر انقلاب اسلامی به کمال و تعالی انسان می‌اندیشد و در این میان هرگز دچار انفعال و روزمرگی نشده است و همین ویژگی‌ها باعث شده است هنر انقلاب اسلامی ماهیتی متفاوت از سایر جریان‌های هنری داشته باشد.
به عنوان یک هنرمند که در حوزه شعر و ادبیات فعالیت دارید؛ نقش حوزه هنری را در حمایت از هنر انقلاب اسلامی چگونه ارزیابی می‌کنید؟
حوزه هنری به عنوان بازوی فرهنگی و هنری همواره دوشادوش تحولات انقلاب اسلامی در حرکت و استمرار بوده و نقش خود را بخوبی ایفا کرده است. برنامه‌ریزی و اجرای برنامه‌های متعدد فرهنگی و هنری در سطوح مختلف و توجه به دغدغه‌های اصلی انقلاب اسلامی سبب شده حوزه هنری جایگاه حقیقی خود را بیابد. همچنین فعالیت‌هایی را در راستای رسالت فرهنگی و هنری خود انجام داده و جا دارد ضمن تقدیر و تشکر از این زحمات، آحاد جامعه نیز به کمک این حوزه بیایند تا بتوانند سهمی در تشکیل تمدن نوین اسلامی داشته باشند.
آیا هنر انقلاب اسلامی بخصوص شعر توانسته با تغییرات اجتماعی و فرهنگی روز همگام شود؟
هنر انقلاب اسلامی هنری پویا و فعال است و در عمر چهل و چند ساله خود همگام با تغییرات اجتماعی و فرهنگی تغییر کرده است. به عنوان مثال در اوایل انقلاب اسلامی که دوران سازندگی پایه‌های انقلاب بود شعر به کمک انقلاب آمد و ما امروز اشعار فراوانی از شاعران مختلف می‌توانیم به عنوان نمونه ذکر کنیم. از آن جمله می توان به شاعران همچون سلمان هراتی، قیصر امین پور، سیدحسن حسینی و دیگر شاعران اشاره کنیم. در دوران پرفراز و نشیب هشت سال دفاع مقدس شعر به کمک میدان جهاد آمد. اشعار شاعران با نوای روح بخش مداحان شیپور جنگ شد و روح حماسه و شجاعت را در کالبد جبهه ها دمید. هنر در مواقع حساس همواره به کمک انقلاب اسلامی آمده و راز ماندگاری و زنده بودن هنر انقلاب اسلامی در همین پویایی است.
از نگاه شما، چه چالش‌هایی بر سر راه خلق آثار شعری با رویکرد انقلابی وجود دارد؟
یکی از چالش‌های اساسی، دور شدن برخی شاعران جوان از هویت اصلی شعر انقلاب است. گاهی تحت تأثیر جریان‌های روشنفکری یا فضای مجازی، سمت‌وسوی شعر تغییر می‌کند و از اصالت خود فاصله می‌گیرد. چالش دیگر، عدم توجه به زبان امروز است. شعر انقلاب اگر می‌خواهد مخاطب خود را حفظ کند، باید زبان خود را نو کند، بی‌آن‌که از محتوا عدول کند. همچنین مردمی‌سازی شعر انقلاب، مسئله مهمی است. شعر باید از جلسات رسمی فراتر برود و در میان مردم، در مساجد، مدارس، کتابخانه‌ها و کوچه‌بازارها جاری شود.
در حال حاضر هنر انقلاب اسلامی را چگونه می‌بینید؟
هنر انقلاب اسلامی امروزه همانند درخت تنومندی است که حراست و پاسداری از آن وظیفه و رسالت تمامی آحاد جامعه است. هر فردی براساس نوع هنر و استعداد خود بایست به یاری این درخت تنومند بیایند و از آن محافظت کند. مردمی‌سازی هنر انقلاب اسلامی عامل اصلی حفظ و حراست از آن است و یکی از چالش‌هایی که در مسیر رشد هنر انقلاب اسلامی وجود دارد این است که گاهی مردمی‌سازی هنر اتفاق نمی‌افتد و به صورت انحصاری به دستگاه‌های اجرایی واگذار می‌شود که این خطاست. دستگاه‌های اجرایی تسهیلگر هستند و کار اصلی باید به دست مردم و حلقه‌های میانی انجام گیرد. شاهدیم در سال‌های اخیر مردمی سازی هنر انقلاب اسلامی قوام گرفته و امیدواریم پررنگ تر شود.
و در پایان، آینده شعر انقلاب اسلامی را چگونه می‌بینید؟
آینده شعر انقلاب روشن است اما اگر صادقانه و خالصانه به آن بپردازیم. تا وقتی ارزش‌های الهی، حقیقت‌طلبی، عدالت‌خواهی و آرمان‌خواهی در جان انسان‌ها زنده است، شعر انقلاب نیز زنده خواهد بود. مهم این است که نسل‌های جدید شاعر را باور کنیم، آموزش‌شان دهیم و در مسیر درست هدایت‌شان کنیم تا این پرچم برافراشته بماند.
نظر شما