به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، فریبا یوسفی، دبیر علمی نوزدهمین دوره جشنواره بین‌المللی شعر فجر، به روابط عمومی خانه کتاب و ادبیات ایران گفت: امر داوری یکی از دشوارترین کارها در موضوع شعر است و بخش عمده آن متکی است به معیارهایی که ما از شعر می‌شناسیم و در دست داریم. براساس همین معیارهاست که می‌توانیم کتاب‌ها و شعرهایی را به‌عنوان آثار برتر و بهتر معرفی کنیم. در این امر ذوق، سلیقه و پسند داور هم تا حد زیادی می‌تواند دخیل باشد. در نتیجه ممکن است با مقایس‌ها و معیارهای واحد با تفاوت اندکی داوری‌های متفاوتی را شاهد باشیم. هرچند که در نهایت سلیقه و ذوق یک داور نمی‌تواند رتبه شعری یک کتاب را بالاتر یا پایین‌تر ببرد و یا تفاوت فاحشی در آن ایجاد کند.
وی افزود: در مجموع آن چیزی که به‌عنوان داوری و انتخاب نهایی از بین کتاب‌های یک سال اعلام می‌شود، محل تفاوت سلیقه‌های بسیاری می‌تواند باشد. بسیاری می‌توانند با آن داوری موافق باشند و بسیاری هم مخالف و این امری طبیعی است، به‌ویژه در حوزه شعر که قاعدتاً هر شاعری کار خودش را ارزنده می‌بیند. او پیش از همه کار خود را ارزیابی کرده و سنجیده و به‌طور کل براساس توان خودش سعی کرده تا بهترین کار را ارائه بدهد، اما در نهایت نتیجه‌ای که مخاطبان با آن مواجه می‌شوند، با اجماع چند داور و با هم‌اندیشی و مباحثات مفصل بین آن‌ها حاصل شده است.
یوسفی همچنین نتیجه نهایی داوری‌ها در جشنواره شعر فجر را گزینشی از بین همه کتاب‌های منتشر شده در طول یک‌سال خواند و گفت: این گزینش یعنی انتخاب بهترین کارها از بین آثار موجود یا خیرالموجودین است اما همان‌ها هم می‌توانند کارهای ارزنده و بسیار قابل افتخاری باشند و هم آثاری متوسط و معمولی؛ که نتیجه ارزیابی همه کتاب‌های یک‌سال است.
درباره مسائل داوری
نویسنده کتاب «غزل در سایه نیما» در بخش دیگری از این گفت‌وگو درباره مسئله شفافیت در امر داوری‌های جشنواره بین‌المللی شعر فجر اشاره کرد: بنا به ملاحظاتی نمی‌توان در مرحله داوری امر شفافیت را مطرح کرد، چراکه ممکن است در ذهن داور، مزاحمت‌هایی را ایجاد کند و او را به تعارض‌های ذهنی دچار سازد. از جهتی دیگر ممکن است روی نظرات داور حین انجام کار تاثیر بگذارد. بهترین روش همین است که کتاب‌ها در چند جلسه میان داورها مورد بحث و بررسی قرار بگیرند و بهترین‌ها انتخاب شوند.
دبیر علمی نوزدهمین جشنواره بین‌المللی شعر فجر ادامه داد: شفافیتی که برای امر داوری مورد نظر است، یک مرحله پیش‌تر و زمان انتخاب داورها انجام می‌شود. اعضای هیئت علمی جشنواره داورانی را پیشنهاد می‌دهند و با رای‌گیری از بین آن‌ها، تیم داوری یک مورد اعتماد اعضای هیئت علمی و جامعه شعر هستند، انتخاب می‌شود. این تیم کتاب‌ها را براساس همان معیارهای دقیق علمی ارزیابی و در نهایت با اجماع برگزیده‌ها را معرفی می‌کند. در واقع شفافیت مدنظر در مرحله انتخاب داوران لحاظ می‌شود. تمام تلاش‌ها بر این است که داورهای مورد اعتماد و متکی بر دانش و ذوق سالم انتخاب شوند و کار داوری را انجام دهند.
درباره عنوان بین‌المللی جشنواره
یوسفی در بخش دیگری از این گفت‌وگو درباره عنوان بین‌المللی جشنواره شعر فجر گفت: اکنون بین‌المللی بودن نام جشنواره منوط به کتاب شده است؛ درحالی که این قضیه صرفاً متکی بر کتاب نیست و نباید باشد. بخش بین‌الملل جشنواره فارغ از نگاه به کتاب‌های شعر متکی به این است که تعدادی از شاعران فارسی زبان از کشورهای همسایه یا هر کشور دیگری که شاعر یا شاعران و خادمان فارسی‌زبان در آنجا سکونت دارند، در جشنواره دیده شوند و جشنواره شعر فجر به این دلیل بین‌المللی است که شاعران فارسی زبان در دیگر کشورها را نیز در خود تعریف می‌کند.
وی افزود: کسانی که خدمتی به زبان فارسی کرده باشند، به جشنواره دعوت می‌شوند. همچنین ممکن است شاعرانی نیز از ایران به کشورهای دیگر فرستاده شوند تا سفیران فرهنگی و ادبی ما در آن کشورها باشند و مبادلات فرهنگی در بستر این جشنواره صورت بگیرد. در این دوره چنین فرصتی نداشتیم تا شاعرانی از ایران به کشورهای دیگر سفر کنند و برنامه‌های خاصی برایشان در کشورهای مقصد در نظر گرفته شود. در اختتامیه نوزدهمین دوره میهمان‌هایی از دیگر کشورها داریم و قرار است در این جمع از غیرایرانیانی که برای زبان فارسی زحمت می‌کشند، تجلیل کنیم.
درباره نسبت جوایز ادبی با رشد ادبیات
دبیر علمی نوزدهمین جشنواره بین‌المللی شعر فجر در بخش دیگری از سخنان خود درباره نسبت جوایز ادبی با رشد ادبیات در جامعه گفت: جوایز ادبی مرکز توجهی روی موضوع خود ایجاد می‌کنند. جشنواره‌ای که روی شعر متمرکز است، توجه شاعران جوان را بر این موضوع جلب می‌کند که اثر یا آثار برگزیده چقدر ارزش ادبی دارند و ویژگی‌هایشان در چه مواردی است و چگونه می‌تواند الگوسازی یا جریان‌سازی داشته باشد و جهت‌دهی ایجاد کند.
سراینده مجموعه شعر «حالا تو» اضافه کرد: به گمان من طی سال‌های اخیر با توجه به اینکه شعر به‌عنوان یک فرآورده فرهنگی در جایگاه اصلی‌اش قرار نگرفته و ارتباط و اتصال با پیشینه کهن خود را به حد لازم محکم نکرده، جای بررسی و دقت بیشتری دارد و به همین دلیل به نظرم جوایز ادبی شاید نتوانند برای شاعران جوان هم الگویی ایجاد کنند. با این اوصاف اما در حین برگزاری این جشنواره‌ها و جوایز باید طوری عمل کنیم تا الگوی درست ارائه شود. حتی از بین همین کتاب‌های منتشر شده هم باز باید بهترین را انتخاب کنیم تا آن کتاب قابلیت الگو شدن برای جوانان را داشته باشد؛ وگرنه برای کسانی که تجربیات و اندوخته‌هایی از گذشته دارند، آسیب‌های جشنواره‌ها ممکن است بیشتر از قابلیت الگو دادن به چشم بیاید. نگاه این طیف می‌تواند انتقادی باشد و اگر آن‌ها دلسوز و دوست‌دار واقعی ادبیات باشند، می‌توانند به جشنواره‌ها برای درپیش گرفتن راه درست‌تر و بهتر یاری برسانند.
وی در ادامه با اشاره به این نکته که داوران جشنواره‌ها توجه زیادی به قابلیت‌های ادبی آثار دارند، گفت: من در جشنواره‌های مختلفی ازجمله همین جشنواره بین‌المللی شعر فجر داوری کرده‌ام. در هر جایزه یا جشنواره‌ای شاهد بوده‌ام که همکارانم در امر داوری به همه جنبه‌های ارزشی لازم برای یک کتاب توجه داشتند.
نظر شما