یکشنبه ۱۸ شهریور ۱۴۰۳ - ۰۸:۴۳
رساله‌های دکتری ادبیات فارسی، قحط معنی در میان نام‌ها هستند

اغلب عنوان پایان‌نامه‌هایی که در رشته زبان و ادبیات فارسی ثبت می‌شود، واقعا در ایرانداک نیست و انگار موضوعی برای اولین‌بار نوشته می‌شود؛ اما به قول مولانا« قحط معنی در میان نام‌ها» هستند.

سرویس ادبیات خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) - فاطمه محمدزاده، پژوهشگر ادبی: ما همیشه با فقر پژوهش مواجه بوده‌ایم. حالا اینکه این فقیر بودن، ریشه در کجا دارد، خودش مسئله دیگری است؛ اما آنچه در رساله‌های دکتری می‌بینیم، دیگر فقر نیست، درد پژوهشی است. سال‌هاست که برخی افراد در پی آن افتاده‌اند که سرقت‌های علمی مقالات و پایان‌نامه‌ها را کشف کنند و شده‌اند پلیس فتای علمی. از حق نگذریم که برخی از این موارد، بوی غرض و طعم کینه‌ورزی دارد و روشن است که هدفی جز آزار روانی و چه بسا خالی کردن زیر پای رقیبان در آن نهفته نیست که کاری است بس ناپسند. در برخی موارد هم هشدار دادن به نویسندگان پایان‌نامه‌های و کتاب‌ها و مقالات پژوهشی است که بگویند جامعه علمی، حواسش هست و هر کسی نمی‌تواند هر چه دلش خواست بنویسد و این، کاری است پسندیده؛ زیرا با این کار، قدمی در جهت پیشرفت دانش برداشته می‌شود.

این سرقت‌های علمی، علاوه بر آنکه کاری غیر اخلاقی است، به تدریج، پایه‌های علم را موریانه‌وار، تهی خواهد کرد؛ چنانکه ما هیچ محتوای علمی نخواهم داشت. این همان چیزی است که در رساله‌های دکتری همه رشته‌ها دیده می‌شود و در ادبیات فارسی هم چنین است. غیر از این پی‌گیری‌های شخصی، مدتی هست که دانشگاه‌ها و مجلات مختلف؛ به ویژه مجلات علمی، پژوهشی، دست به اقدامی زده‌اند که از این مشکلات علمی پیشگیری کنند.

ایجاد سامانه‌ای به نام همانندجو و ثبت پایان‌نامه در سایت ایرانداک برای مقالات و پایان‌نامه‌ها، محصول این دوراندیشی است؛ ضمن اینکه استاد راهنما هم در این کار مسئولیت دارد و خودش باید این کار را انجام دهد و روز دفاع از پایان‌نامه هم بهانه‌ای حداقل از سوی استاد راهنما وجود ندارد. اقدام بسیار شایسته‌ای است؛ با یک نقص علمی بزرگ؛ آن هم اینکه در برخی موارد، عنوان پایان‌نامه‌هایی که ثبت می‌شود، واقعاً در ایرانداک نیست و انگار موضوعی برای اولین‌بار نوشته می‌شود؛ اما به قول مولانا «قحط معنی در میان نام‌ها» به این عبارت که وقتی پایان‌نامه‌ای نوشته و دوباره برای ارزیابی، به سامانه همانندجو داده می‌شود، متاسفانه بسامد بالایی از دیگر پایان‌نامه در آن وجود دارد. چنین مواردی که بسیار به چشم دیده‌ام گاهی سبب شده است برخی دانشجویان پیش از دفاع از پایان‌نامه خود، با مشکلی وحشتناک مواجه شوند و گاهی همه پایان‌نامه را تغییر دهند و این، یعنی صرف عمری گرانبها.

حالا دیگر کاری از دست همانندجو هم بر نمی‌آید. دلیل این اتفاقات علمی ناگوار چیست؟ برخی از این عوامل را می‌توان چنین برشمرد:

۱_ دانشجویان خودشان به دنبال مطالعه پایان‌نامه‌ها در دیگر دانشگاه‌ها نیستند. متاسفانه گاهی دانشجویان برای نوشتن رساله خود، صرفاً به عنوان‌های آثار پژوهشی بسنده می‌کنند و محتوای آن را مورد توجه قرار نمی‌دهند. این کار سبب می‌شود که عنوان‌هایی تازه، اما مطالبی تکراری بنویسند. درست است که نمی‌توان به همه پایان‌نامه‌های کشور دسترسی داشت؛ اما حتی ایرانداک هم در قبال پرداخت هزینه، حداقل پانزده صفحه اول رساله‌ها را در اختیار دانشجویان قرار می‌دهد. نگاهی به فهرست رساله‌ها هم می‌تواند کمک بزرگی برای انتخاب موضوع رساله باشد.

۲_ تبادل اندیشگانی میان دانشگاه‌ها وجود ندارد. سیستم آموزشی دانشگاه‌ها هم مثل دانشجویان به سامانه همانندجو و ایرانداک بسنده کرده‌اند؛ در حالی که برای پیشرفت هر علمی باید از روند آن در دیگر مراکز آگاهی کامل وجود داشته باشد. این اقدام درباره رشته زبان و ادبیات فارسی می‌تواند با این سویه‌ها انجام شود:

الف. ایجاد سایت‌های موضوعی برای گرایش‌های ادبی: گرایشی شدن رشته زبان و ادبیات فارسی در دوره کارشناسی ارشد و به ویژه دوره دکتری، حداقل این خوبی را دارد که دایره بزرگ تحقیقات ادبی را محدود و متمرکز می‌کند. ایجاد سایت‌های تخصصی هر گرایش، به دانشجویان کمک می‌کند که با پژوهش‌های گرایش خود آشنا شوند. در این سایت‌ها رساله‌های دکتری که در ایرانداک نیز ثبت شده است. به طور خلاصه معرفی شود و امکان دسترسی به نویسندگان نیز وجود داشته باشد. ضمن اینکه برای استفاده از مطالب رساله‌ها قوانین علمی وضع شود تا امکان هیچ‌گونه سوء استفاده‌ای وجود نداشته باشد.

ب. استادان با دیگر دانشگاه‌ها تبادل اندیشگانی داشته باشند: متاسفانه امروز دیدار استادان دانشگاه‌ها با یکدیگر، صرفاً در برخی همایش‌ها میسر می‌شود و در این نشست‌ها هم جز احوال‌پرسی‌های معمولی بهره دیگری نیست؛ در حالی که استادان می‌توانند جلسات علمی حضوری یا مجازی با جهت‌گیری رساله‌های انجام شده برگزار کنند.

این اقدامات، آرمانی نیست؛ دل‌سوزاندن می‌خواهد.

برچسب‌ها

نظرات

  • نظرات منتشر شده: 16
  • نظرات در صف انتشار: 5
  • نظرات غیرقابل انتشار: 11
  • وحید جعفری NL ۱۵:۲۸ - ۱۴۰۳/۰۶/۱۸
    این رشته باید منحل شود. تلف کردن عمر است.
    • عبید IR ۱۷:۵۰ - ۱۴۰۳/۰۶/۱۸
      سلام و درود. نه منحل نشود بلکه طرحی نو و فکری نو می خواهد. تا ازین مادر هنرها بهره کافی برد.
    • مهدی IR ۲۲:۰۱ - ۱۴۰۳/۰۶/۱۸
      ادبیات تلف کردن عمر است؟ وقتی فرهنگ و آگاهی کم باشد هر ننه‌قمری هز اظهار نظری می‌کند
    • ایرانی IR ۲۳:۲۹ - ۱۴۰۳/۰۶/۱۸
      از خدا جوییم توفیق ادب. تلف کردن عمر اینه که اون سر دنیا بنشینی و درباره تنها رشته ای که به زبان و ادبیات این ملت می پردازه و اون رو حفظ کرده پرت و پلا بگی.
    • پژوهشگر IR ۰۰:۲۹ - ۱۴۰۳/۰۶/۱۹
      واقعا ؟ میشه بپرسم شما وقتی دکترای پزشکی ؛ مهندسی هوافضا یا پتروشیمی یا بالاخره برای گرفتن مدرک یکی از همین رشته های دهن پرکن، اگرخواستید تحقیقی رو ارائه دهید، پایان نامه یا رساله، بدون ادبیات چه خواهید کرد؟ روزی که قلم دست گرفتی همین ادبیات بود که به تو آموخت چطور کلمه ی عشق، مادر، محبت، و دوستت دارم را بنویسی. همین رشته به اصطلاح به درد نخور، به تو کمک کرد غصه ها و شادی هایت را به تصویر بکشی ، به تو کمک کرد تاحرف عشقی ات را به مادر ، همسرت برسانی ، همین ادبیات بود که به تو کمک کرد حرف بزنی ، ادبیات در هر زبانی مهمترین قسمت آن زبان است. حالا چه ادبیات فارسی باشد چه زبان های دیگر. اگر کسی به گوید: ادبیات ، به درد نمی خورد یعنی اصلا بزرگ نشده است و یک عقب مانده ذهنی است. دوست من بزرگ فکر کن، هر چند بزرگ فکر کردن کار هرکسی نیست.
    • مجید IR ۰۰:۴۳ - ۱۴۰۳/۰۶/۱۹
      کار پاکان را قیاس از خود مگیر
  • ابراهیمی اصفهان IR ۱۶:۰۸ - ۱۴۰۳/۰۶/۱۸
    سلام اقیانوس بیکران ادبیات فارسی شناگران نهنگ آسای خود را دارد و در آینده با کمک هوش مصنوعی چه ها که نکنند.💕🍎🍇
  • احمد IR ۱۷:۱۶ - ۱۴۰۳/۰۶/۱۸
    وزارت تحقیقات نسخه ای از پایان نامه ها را در قالب فایل ورد بگیرد و ذخیره کند و فقط امکان جست و جوی جملات و بندهای برگزیده از پایان نامه های جدید در متون ذخیره شده را به استادان راهنما و داوران ، در اختیار اینان قرار دهد .
  • علی IR ۱۹:۱۰ - ۱۴۰۳/۰۶/۱۸
    به نام خدا وقتی بزرگان فرهنگ و ادب پارسی آن طور که باید مورد عزت نیستند و مفاخر ادبی گذشته موردتقدیر و بزرگداشت قرار نمیگیرند، هنگامی که دانشجویان ایرانی یک بیت شعر از شعرای بزرگ کشور را بخاطر ندارند، چه انتظاری میتوان داشت. در چنبن شرایطی که شغل و اعتبار فرهنگی‌ در این رشته رنگ می بازد درد بزرگی جامعه را تهدید میکند که شیرازه میهنی را از هم‌میپاشد.
  • سلمان ارسلو IR ۱۹:۴۳ - ۱۴۰۳/۰۶/۱۸
    واقعاً هم به قول دوستمون این رشته تلف کردن عمر است من دکترای ادبیات فارسی دارم به هیچ کاری در این عصر تکنولوژی نمی آد فقط پولم و عمرم را هدر دادم آخرش هم شدم یه معلم با چندرغاز حقوق
  • عبدالله US ۰۰:۰۸ - ۱۴۰۳/۰۶/۱۹
    ...صدها هزار نفر در قالب پژوهش و آموزش و...دارند نون این رشته های شنگول و منگول را می خورند ...و آخرسر نیکلسون باید بیاید و مولانای ما را تفسیر و تاویل کند ...البته از حق نگذریم ...پایان نامه هایشان صنعت مقوا سازی را سرپا نگهداشته ...سرشان سلامت !
  • مجید IR ۰۰:۵۱ - ۱۴۰۳/۰۶/۱۹
    بعنوان دانشجوی دوره دکتری ادبیات، نکته خاصی از این مطلب دستگیرم نشد و با مطالعه مطلب، متوجه نشدم ایشون دقیقا چی میخواد بگه. برخلاف نوشته ایشون، سامانه همانندجویی هم یک سامانه جدید نیست و بیشتر از ۵ سال از شروع فعالیتش میگذره. و اینطور هم نیست که فقط عنوان پایان نامه رو بررسی کنه.
  • ناشناس IR ۰۴:۱۰ - ۱۴۰۳/۰۶/۱۹
    به عنوان یک عضو هیات علمی دانشگاه باید بگویم که خانه پژوهش از پایه بر باد است خواجه در بند نقش ایوان . دانشجویی که استاد خود را باید الگوی خود قرار دهد وقتی میبیند وضع معیشت یک استاد چگونه است و مدل ماشینش از مدل ماشین استاد خیلی خیلی بالاتر است چگونه و چرا باید به تحقیق و پژوهش بها دهد؟
  • سموئیل IR ۰۸:۰۷ - ۱۴۰۳/۰۶/۱۹
    ادبیات یعنی تمام هویت یک ملت و سرزمین ، هرگاه میخواهند کشوری را از همه لحاظ ارزیابی کنند که قدرتمند و غنی هست ادبیات یکی از مهمترین رشته ها می‌باشد ، همین اکنون ایالات متحده روسیه چین فرانسه آلمان و ،،،همه در ادبیات فوق العاده هستند و بیشتر نوبل های ادبیات و شاهکارها به این کشورها تعلق دارد ، در علوم انسانی ادبیات تاریخ و فلسفه و در کنارش هنر و علوم پایه ریاضی فیزیک شیمی زیست که اینها در ایران تعطیل هستند و هیچ اهمیت ندارن و کمترین بودجه و کمتر آدمی با هوش بالا و نحوه تفکر غنی و به این رشته ها می‌رود ، ودر علوم پایه هم که نوابغ میروند اندازه پشیزی بودجه و اعتبار و ،،،ندارند فقط تدریس
  • نیلوفر IR ۰۸:۱۵ - ۱۴۰۳/۰۶/۱۹
    اگر میخواهید رساله های دکتری غنی شود ،قدم اول برداشتن فیلترینگ هست ،بنده برای نوشتن رساله ی دکتری مجبور شدم چندماه در یکی از کشورهای همجوار ساکن شوم تا از اینترنت آزاد بهره ببرم.این امکان برای همگان که میسر نیست ،پس به ناچار اغلب پایان نامه های ارشد و دکتری محصول تورق تولیدات داخلی هست .پژوهش بدون ارتباط با دانشگاههای جهان میسر نیست .برخی گرایش ها بومی یک کشورند و پژوهشگر ملزم به ارتباط داشتن با مراکز پژوهشی و علمی و کتابخانه ای آنجاست . _حرف بسیار هست و گوش شنوا کم_
  • مردانی IR ۰۹:۲۵ - ۱۴۰۳/۰۶/۱۹
    ممنون مفید بود. ان شاء الله کاربردی شود.

نظر شما

شما در حال پاسخ به نظر «» هستید.

برگزیده

پربازدیدترین

تازه‌ها