سیره‌ای که در ژرفنای خود، آموزه‌های شگرف و انسان‌سازی را جای داده است. بی‌شک کودکان و نوجوانان امروزی بیش از هر قشری از جامعه به شناخت و انس با این سیره محتاجند؛ چراکه آن‌ها برای یافتن بخش مهمی از هویت خود به دین و بزرگان دین بایستی رجوع کنند و امام رضا(ع) مانند دیگر معصومان راهنمای خوبی برای هدایت آن‌ها به سرمنزل مقصود است. گفتار او، پناهگاه امنی برای رسیدن به چیستی‌های درونی و فکری این نسل آگاه، مطالبه‌گر، جست‌وجوگو و کنشمند است.
بدیهی است امام رضا(ع) دارای عالی‌ترین و نیکوترین رفتارهای اخلاقی بوده و همواره با مهربانی و عطوفت با همه مواجه می‌شده است. همچنین او پیشوای متفکری بوده که در سخت‌ترین شرایط و تنگناهایی که حکومت عباسیان برایش ایجاد کرده بود، مکتب محمدی و اسلام ناب را زنده و احیاء کرد. بنابراین در جامعه امروزی که نسل جدید به‌دنبال حقیقت دین و پاسخ دادن به سوالات بی‌شمار ذهنی خود در باب مذهب هستند، مکتب رضوی می‌تواند یکی از بهترین مرجع‌ها برای سیر و سلوک این نسل هوشمندِ کنشگر باشد.
مکتب رضوی در منابع و کتب بی‌شماری معرفی و شناسایی شده است و نویسندگان متعددی در قالب‌های گوناگونی با توجه به تعهد، تخصص و دانش خود به معرفی مکتب و سیره رضوی همت گماشته‌اند. بدون تردید پدید آمدن این آثار، نقش شگرفی را در مانوس کردن مخاطبان با سیره رضوی داشته و دارد. این امر طبیعی است؛ چون کتاب مهمترین و کارامدترین ابزار فرهنگ‌ساز و مقدمه‌چین گفتمان‌سازی است. کتاب با دیالوگ‌ها و نوشته‌هایش ضمن اینکه با مخاطب درِ گفت‌وگو را باز می‌کند، به‌شکل خیلی نرمی فرایند جریان‌سازی را در زیست و تفکر مخاطبش نیز آغاز می‌کند. البته این، یک هنر است و هر نویسنده‌ای نمی‌تواند جریان‌ساز باشد؛ مگر آن‌هایی که به عمق مفاهیم و معانی انسان‌ساز دست یافته باشند.
سعید تشکری، یکی از نویسندگان متفکر و هنرمندی است که با اشراف به تاریخ اسلام و دنیای نویسندگی، بهترین و ساده‌ترین واژه‌ها را با خود همسفر می‌کند تا پرتره‌ای از سیره رضوی را در قالب داستان، نمایشنامه، فیلم و مقاله با زبانی روان و دلچسب و روایتی مصور و ملموس ترسیم کند. همان‌طور که خود زنده‌یاد تشکری اشاره کرده است از دهه هشتاد، همه آثاری که پدید آورده همه در وصف امام رضا(ع) بوده‌است. او با انتشار داستان‌ها و رمان‌های جذاب و تاریخ‌مند، گوشه‌های پنهانی از مکتب رضوی را برای مخاطب هویت‌جوی خود عیان کرده که در نوع خود کم‌نظیر هستند.
تشکری با انتشار کارهای متعددش، گفتمان‌سازی رضوی را در حوزه داستان و رمان معاصر باب کرده است. او در «اوسنه‌ی گوهرشاد»، با ریختارشناسی واقعه تلخ مسجد گوهرشاد، جایگاه امام رضا(ع) را در میان مردم باورمند مشهد به تصویر کشیده و با آمیختن تخیل و واقعیت، داستان جذابی را خلق کرده است.
این نویسنده همچنین هوشمندانه در «وسنی» (جلد نخست سه‌گانه زندگی خویش)، چگونگی رفاقتش را با امام رضا(ع) حکایت می‌کند. او در این رمان که باز بخشی از تاریخ مشهد و زنان این شهر مذهبی را در مطالبه‌گری حقشان در عصر پهلوی به رخ می‌کشد، فرهنگ رضوی را به‌طور زیرپوستی در لایه‌های آن ترویج می‌دهد.
تشکری همچنین در «پاریس پاریس» هم این فرهنگ و باورمندی مردمان آن منطقه را به رخ می‌کشد. او با ترسیم واقعه مسجد گوهرشاد به‌دست عمال جلاد رضاشاهی برای کشف حجاب زنان، تصویری زنده و گویا را از ارادت مردم مشهد و زوار را به امام رضا(ع) روایت می‌کند که در بی‌پناهی‌هایی که ظلم و جور برایشان آفریده، در حرم امام رئوف جان به جان‌آفرین تسلیم می‌کنند. این داستان بیش از اینکه سیمای جور را در عصر پهلوی ترسیم کند، اعتقادات ریشه‌دار این مردم را روایت می‌کند که تا پای جان بر باورهایشان می‌مانند.
او نویسنده‌ای است که با شناخت، از امام رضا(ع) نوشته است؛ به‌دنبال شوآف و خودنمایی نیست. تشکری دغدغه دارد؛ دغدغه دین و هویت. او با غور در مفاهیم و سیره رضوی، تلاش کرده به زبان امروزی، برشی از تاریخ و مذهب را ارائه کند تا نسل امروز را با بخشی از هویت مذهبی خود گره بزند؛ نسلی که امروز نیاز به شنیدن و شنیده‌شدن دارد. تشکری تلاش کرده تا با داستان‌های هویتمند و تاریخ‌گستر با این نسل صحبت کند. هر چند بسیاری از آثار وی، از گذشته می‌گوید اما ویژگی بارز این آثار، این است که او همه قصه‌ها را به‌نحوی با عصر معاصر مرتبط کرده است. این ویژگی به خواندنی شدن و تأثیربرانگیزی کتاب‌هایش کمک شایانی کرده است.
بی‌شک نسل امروز که نیاز به تعمق بیشتری پیرامون دین و شناخت ائمه اطهار(ع) دارد، وقتی با آثار تشکری آشنا شود، در می‌یابد که این نویسنده خوش‌فکر و متدین، بدون هیچ‌گونه شعاری فقط سعی در بازنمایی گوشه‌های مغفول‌مانده فرهنگ و سیره رضوی و باورمندی ریشه‌دار مردمان این سرزمین کهن دارد. نویسندگانی نظیر تشکری، بحق خادم‌الرضاهایی هستند که با قلم و اندیشه سترگ خویش به‌دنبال بازنمایی سیره رضوی هستند تا نوجوانان و جوانان ایرانی هرگز در تندباد مدرنیته و تهاجم فرهنگ غیر، اصل و ریشه خود را گم نکنند.
طبیعی است سیره رضوی بی‌گمان در بطن و متن خود، آموزه‌های اخلاقی بی‌شماری را جای داده که در ژانرهای داستان و رمان می‌تواند به زندگی نوجوانان و جوانان امروزی رسوخ کند. داستان‌هایی از کرامت و عطوفت و انسانیت امام رضا (ع) که می‌تواند در مسیریابی آن‌ها در زندگی راهگشا باشد. طبیعی است، ترویج گفتمان رضوی نیاز به بازتعریف سازوکاری مدون دارد که به‌طور پیوسته و آهسته در جامعه جریان داشته باشد. گفتمانی که بر مبنای اندیشه و سیرت امام رضا (ع) در کالبد فرهنگ جامعه بایستی به‌دور از هر افراط و تفریطی نهادینه شود تا مخاطب جوان بتواند با راحتی با آن ارتباط بگیرد.
خوشبختانه انتشار آثار متعدد در عرصه فرهنگ رضوی و گرایش نویسندگان نسل جوان به تبیین سیره رضوی در آثارشان، افق روشن و پایداری را پیش روی مخاطبان قرار داده است. آن‌ها با خوانش این آثار درک عمیق‌تر و واضح‌تری از جایگاه و نقش امام رضا(ع) در احیای مکتب محمدی(ص) و گفتمان امام رضا(ع) خواهند یافت؛ امامی که در طول حیات خویش به پرستش حق و پافشاری بر ولایت اهل بیت(ع)، آراستگی به اخلاق نیک، عدالت در سخنوری، پرهیزگاری، عطوفت با خلق خدا و بزرگداشت زنان مشهور بود.
امام رضا(ع) کسی بود که در خفقانی شدید، با خوی نرمی که داشت، توانست به کمک گفت‌وگو سیره نیاکان خویش و اسلام را احیاء، حفظ و منتقل کند. به‌نظر می‌رسد بازنمایی این ویژگی در آثار داستانی می‌تواند در شبکه‌سازی و ترویج فرهنگ رضوی در جامعه پرتنش کنونی بسیار موثر ظاهر شود. تشکری در آثاری چون «دورتاب»، «غریب قریب»، «آبی‌ها» و... مبلغ فرهنگ رضوی است. او نویسنده‌ای است که تمام‌وقت در خدمت این فرهنگ است و به سبک خود از امام رضا(ع) می‌گوید و مخاطبانش به‌ویژه مخاطبان جوان جست‌وجوگر را به سمت خوانش و تعمق در ژرفای سیره رضوی سوق می‌دهد. او اصراری به نمایش مذهبی بودن خود ندارد و همه تلاشش این است که زیبایی‌های اخلاقی و معرفتی امام رضا(ع) را به نمایش بگذارد.
بدون اغراق آثار سعید تشکری به‌تنهایی بخش زیادی از فرهنگ و سیره رضوی را بازنمایی می‌کند. از این‌رو، از مؤثرین افراد در گفتمان‌سازی رضوی در جامعه امروز ایران به‌شمار می‌رود که با بازنمایی آثار وی، به‌ویژه داستان‌ها و رمان‌هایش می‌توان این گفتمان نوپا را در حوزه ادبیات داستانی توسعه داد.
نظر شما