به گزارش خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، محمدمهدی اسماعیلی در این آیین که امروز، 25 اردیبهشت به مناسبت روز پاسداشت زبان فارسی در تالار قلم کتابخانه ملی برگزار شد، در سخنانی عنوان کرد: «افتخار داشتیم در این روزها  از ادبا، وزرا و شعرای به عنوان میهمان ویژه نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران میزبانی کنیم. خدا را برای این گسترش تعاملات فرهنگی شکر می‌کنم و خوشحالم این چند روز نام بلند فردوسی در محافل مختلف کشورمان درخشش داشته است.

وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی افزود: روز شنبه برنامه مفصلی را داشتیم، دیشب در آرامگاه فردوسی در توس برنامه خیلی خوبی را تدارک دیده بودند و امروز هم این برنامه برگزار شده است. به همه مشتاقان شاهنامه این مژده و خبر خوش را می دهم که هر شب در تالار وحدت تهران برنامه تئاتر اسفندیار درحال اجراست.

وی در ادامه به قرائت پیام حجت‌الاسلام سیدابراهیم رئیسی، رئئس جمهور کشورمان برای روز بزرگداشت فردوسی و پاسداشت زبان فارسی پرداخت.

در این پیام آمده است: «بسم الله الرحمن الرحیم
ایران بزرگ یک حقیقت فرهنگی و معنوی در قلب قاره کهن آسیاست که همچون حلقه‌ای زنجیره هستی معنوی و فرهنگی شرق و غرب را به یکدیگر پیوند می‌دهد. ایران بود که در آغاز تاریخ اسلام در عین گرایش به دارالاسلام، کانون حوزه ایرانی فرهنگ و تمدن اسلامی شد و اثری عمیق از خود بر جای گذاشت..
در این سرزمین بزرگانی مانند فردوسی زبان فارسی و تاریخ ایران را از نو زنده ‌کردند و مردم ایران توانستند بدون هیچ‌گونه کشمکشی در آیینه معرفت به حیات خود ادامه دهند. از این منظر فردوسی نماد خردورزی این سرزمین را نه فقط یک شاعر که باید جان‌مایه و عصاره فرهنگ و تمدن ایران دانست. اوست که بر پیکر زبان فارسی جامه‌ای فاخر و هویت فرهمند پوشاند و پیوندهای عمیق تاریخی و هویت ملی و فرهنگی ایران را مورد توجه جدی قرار داد..
فردوسی را حکیم و شاهنامه او را کتاب حکمت و حماسه خواندند، زیرا کاخ بلند نظم فارسی در عین آنکه شرح دلیری‌ها و دلاوری‌های قهرمانان باستانی ایران است، از حکمت ایرانی و اسلامی بهره‌هایی وافر دارد و جلوه‌گاه حکمت نظری و عملی است. در شاهنامه روح آزادگی و آزادمنشی و توجه به فرهنگ غنی و قوی این سرزمین آشکار است و این کتاب شگرف سرشار از محبت و مهربانی است.
عظمت وجودی حکیم در بردباری قهرمانانه او در راه خلق حماسه ملی ایران اسلامی است. این شاعر آزاده ژرف‌اندیش به شوق بیدار کردن ایرانیان و ایجاد همدلی و همبستگی، تنگ‌دستی و زندگی سخت را به جان خرید و ثروت و سرمایه خود را در راه آفرینش شاهکار زبان، اندیشه و فرهنگ ایرانی هزینه کرد. سرتاسر شاهنامه حدیث و سخن توحید، یگانگی و بندگی خداوند است و در آن خرد تعلیمی با معنویت و دینداری آمیخته شده است..
ابیات فردوسی آشکارا در تحصیل او از پیامبر نمودار است. افزون بر این ابیات بسیاری در شاهنامه به پیامبر و اهل بیت اطهر تقدیم شده است که نشانی از عمق اعتقاد فردوسی به دین روشنایی‌بخش اسلام است که در زمان او در هیات آیینی، فراگیر و جهان‌شمول و پاسخگوی مسائل زمانه به دورترین نقاط جهان گسترش یافته بود..
بدون تردید بزرگداشت این شاعر نامدار و آثار گرانقدر او به جامعه امروز و به ویژه نسل جوان به تقویت هویت و خودباوری ایران اسلامی، توسعه هم‌زبانی، همدلی ملی و همبستگی منطقه‌ای و اعتلای حکمرانی فرهنگی جمهوری اسلامی ایران کمک شایانی خواهد کرد. بر همین اساس تمام پوشش‌های علمی و فرهنگی در این حوزه قابل ستایش و قدردانی است و دولت مردمی حامی پژوهشگران و استادان در جهت نهادینه شدن افکار مفاخری چون حکمیم ابوالقاسم فردوسی است تا با ترسیم خط فکری و ادبی این مفاخر بر غنای فرهنگی ایران اسلامی افزوده شود.
این جانب با پاسداشت روز زبان فارسی و بزرگداشت حکیم ابوالقاسم فردوسی و تبریک این روز به مردم فرهنگ‌دوست ایران و تمام علاقه‌مندان شعر و ادب فارسی امیدوارم همچنان ملت بزرگ و سرافراز ایران و همه ملل فارسی‌زبان و دوستداران از اندیشه‌های بلند این حکیم نامدار در سراسر گیتی بهره گیرند. برای همگان به ویژه دست‌اندکاران فرهنگی کشور توفیقات روزافزون مسئلت دارم.»

در این همایش ابتدا علیرضا مختارپور، رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی ضمن تشکر از استادان فرهنگستان زبان و ادب فارسی در همکاری برای تدوین نویسه استاندارد با اشاره به اینکه تاکنون تنها تاریخ شفاهی 10 استاد از میان 40 استاد فرهنگستان زبان و ادب فارسی منتشر شده، آمادگی کتابخانه ملی را برای همکاری در انتشار تاریخ شفاهی سایر استادان فرهنگستان اعلام کرد.

زبان فارسی کلید در گنجینه معارف ایرانی است
همچنین غلامعلی حدادعادل، رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی در سخنانی با بیان اینکه اردیبهشت ماهی است که با فرهنگ و ادب عجین شده و نام سعدی، فردوسی، خیام و نمایشگاه کتاب را یادآور می‌شود، گفت: 25 اردیبهشت روز پاسداشت زبان فارسی است و خوشحالی که توانسته‌ایم در چنین محفلی گردهم آییم و معتقدم هرچه تاکنون کرده ‌هنوز در شأن فردوسی نیست و بادی جشن‌های مفصل و باشکوه‌تری برگزار شود.

وی با تأکید بر اینکه زبان فارسی از ارکان اصلی هویت ملی ایرانیان و رشته پیوند ما با پیشینیان است، افزود: این زبان رشته پیوند ما با سایر کشورهای فارسی‌زبان نیز به شمار می‌آبد و کلید در گنجینه همه معارفی است که در طول هزار سال نوشته شده و به شعر سروده شده‌اند وادب غنایی، عرفانی، حماسی، تعلیمی و سایر گونه‌های ادبی هستند. 

حدادعادل با بیان اینکه پاسداری از زبان فارسی پاسداری از هویت و وحدت ملی ماست، گفت: وقتی فردوسی می‌گوید «بسی رنج بردم در این سال سی/ عجم زنده کردم بدین پارسی» نشان می‌هد که می‌دانسته چه باید بکند و شاهنامه سروده تا ایران زنده بماند و در آثار خود به وفور از معارف معنوی و اسلامی بهره بدره و توانسته مورد قبول همه از عامه تا اساتید درجه یک قرارگیرد.

وی تأکید کرد: امروز پاسداری از زبان فارسی وظیفه همه ماست و بر عهده نهاد خاصی نیست در عین حال برخی دستگاه‌ها و در راس آنها وزارت آموزش و پرورش وظیفه سنگینی دارد چراکه اگر فرزندان ما در مدارس به درستی زبان فارسی را بیاموزند بار بسیاری از نهادها سبک می‌شود.

حدادعادل گفت: باید با آگاهی از واقعیت‌های دیروز و امروز زبان فارسی و اوضاع جهان هوشمندانه تحولات زبانی را رصد کنیم و به آسیب‌شناسی بپردازیم. یکی از دغدغه‌های اصلی فرهنگستان واژه‌گزینی بوده که تاکنون برای بیش از 65 هزار زبان معادل فارسی تصویب شده است.
 
وی به تألیف فرهنگ جامع زبان فارسی اشاره کرد و افزود: این فرهنگ به 35 جلد خواهد رسید و هرجلد 850 صفحه خواهد داشت. امسال جلد سوم در نمایشگاه کتاب عرضه شده و سال به سال تعداد آن افزایش می‌یابد.

حدادعادل همچنین به انتشار دانشنامه زبان و ادب فارسی در 12 جلد اشاره کرد و گفت: فرهنگستان زبان و ادب فارسی با مؤسسات مختلف همکاری دارد و هفت سال است که دوره کارشناسی ارشد برای تربیت واژه‌گزینان راه‌اندازی شده است.

وی همچنین تأکید کرد: در شأن ملت ایران نیست که برسردر مغازه‌ها و شرکت‌ها شاهد نام‌های بیگانه یا خط غیرفارسی باشیم و نام‌گذاری کالاها و محصولات به‌ویژه مواد غذایی به زبان فرنگی نیز خلاف قانون است.

حال ادبیات افغانستان خوب نیست
در ادامه پس از شاهنامه‌خوانی سیدتیمور مهرابی و شعرخوانی گلرخسار صفی‌آرا، عضو پیوسته فرهنگستان ز بان و ادب فارسی در وصف شاهنامه، سرور مولایی، عضو پیوسته فرهنگستان زبان و ادب فارسی در سخنانی یکی از رموز اصلی ماندگاری زبان فارسی را قابل خوانش بودن و درک آن پس از هزار سال عنوان کرد و گفت: زبان فارسی شبیه اقیانوسی است که هرچه عشق ما به آن ناشی از معرفت باشد بیشتر می‌توانیم از آن پاسداری کنیم.

وی تصریح کرد: زبان فارسی هر روز شاخه‌های جدیدی می‌یابد و امروز جغرافیای زبان فارسی محدود به سه کشور ایران، افغانستان و تاجیکستان نیست بلکه تمام جغرافیای وسیع ایران تمدنی را دربردارد. 

مولایی همچنین با بیان اینکه خبر خوشی از وضعیت فعلی ادبیات افغانستان ندارد، گفت: حرکت روبه جلوی زبان و ادبیات افغانستان از دو سال پیش متوقف شده و با محدودیت مواجه شده‌ایم.

در ادامه پس از شاهنامه‌خوانی توسط عاشیق احمد ملکی، نظام‌الدین زاهدی، سفیر جمهوری تاجیکستان در کشورمان از نمایشگاه کتاب تهران به عنوان یکی از رویدادهای مهم فرهنگی و جشن کتاب یاد کرد و گفت: ایرانیان همواره نقش بزرگی در تمدن جهانی داشته‌اند و زبان فارسی زبان مشترک ایرانیان، مردم تاجیکستان و افغانستان و حافظ ارزش‌های ادبی و فرهنگی و دینی این کشورهاست. این زبان گنجینه و ثروت ملی است و تلاش کسانی که می‌خواهند این گنجینه را چند قسمتی کنند بی نتیجه م‌ی‌ماند و بی‌بنیان است.
 
وی تصریح کرد: زبان فارسی حافظ ارزش‌های تمام فارسی‌زبانان است و رسالت اصلی خود را در طول تاریخ حفظ کرده تا هویت ما از بین نرود. 

سفیر جمهوری تاجیکستان با بیان اینکه از زمان استقلال این کشور دوره جدیدی را در رشد زبان فارسی این کشور شاهد شده‌ایم، گفت: اکنون مردم تاجیکستان بسیار شیفته حافظ، سعدی و مولانا و فردوسی هستند. فارسی درختی با ریشه‌های عمیق است که سه شاخه دری، فارسی و تاجیکی دارد و باید برای حفظ آن تلاش کنیم.

وی با اشاره به رونمایی دانشنامه زبان تاجیکی در نمایشگاه کتاب تهران افزود: نیکوست دانشنامه بزرگ زبان فارسی مشتمل بر زبان‌های دری، تاجیکی و فارسی نیز تدوین شود.

سفیر جمهوری تاجیکستان در ادامه یک نسخه از دانشنامه زبان تاجیکی را به غلامعلی حدادعادل تقدیم کرد.

در ادامه پس از شاهنامه‌خوانی غلامحسین غفاری، حجابی کرلانگیچ، سفیر جمهوری ترکیه در کشورمان در سخنانی به سابقه طولانی ترجمه شاهنامه توسط ترکان اشاره کرد و گفت: شریف‌الدین شریفی در قرن دهم هجری شاهنامه را به زبان ترکی ترجمه کرد و پس از وی نیز افراد مختلفی این کار را ادامه دادند.

پایان‌بخش این مراسم نیز شعرخوانی صفرعبدالله، عضو پیوسته فرهنگستان زبان و ادب فارسی از تاجیکستان، قرائت پیام رئییس جمهور و رونمایی از 16 کتاب از تازه‌های نشر فرهنگستان زبان و ادب فارسی بود.