به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا) از زمانی که سلطه دیجیتال در سال 2018 در جهان گسترده شد، یک اجماع جهانی برای تنظیم‌گری پلتفرم‌ها به وجود آمد. تا اواسط سال 2021 از پنج شرکت گوگل، اپل، فیسبوک، آمازون و مایکروسافت، چهار شرکت دارای ارزش بیش از 1.5 تریلیون دلار و یک شرکت دارای ارزش بیش از 2 تریلیون دلار بوده است.

این پنج شرکت به همراه دو شرکت چینی (علی بابا و تنسنت) بر بازارهای جهانی در حوزه‌ی دیجیتال مانند تبلیغات دیجیتال، زیرساخت‌های ابری، رسانه‌های اجتماعی، پیام‌رسان‌ها و سیستم‌ عامل‌های تلفن همراه و سایر بازارهای دیجیتال تسلط داشته و در برخی موارد انحصار آن را در دست دارند. با این حال مجموعه‌ای از پرونده‌ها در کمیسیون اروپا و وزارت دادگستری ایالات متحده و مجموعه‌ای از اصلاحات در حال ظهور در قانون رقابت هنوز نتوانسته‌اند این سلطه را مختل کرده و یا تأثیر مخرب آن بر دموکراسی را کاهش دهند. به آرامی این مسئله برای شهروندان روشن شده است که اگر اجازه داده شود وضعی
ت دیجیتال ادامه یابد، گردش آزاد اطلاعات، تصمیم‌گیری دموکراتیک، و ماهیت خودمختاری انسان به‌طور فزاینده‌ای به خطر خواهد افتاد.

در چنین شرایطی دولت‌های ملی و سیاست‌گذاران بین‌المللی بایستی در راستای تنظیم‌گری پلتفرم‌ها و غول‌های فناوری ورود کنند. می‌توان فناوری‌های بزرگ را ملزم کرد تا تعهداتی را رعایت کنند. برای مثال استفاده از داده‌ها توسط پلتفرم‌های مسلط می‌تواند مشروط به تحقق شرایط جدید باشد. دولت‌ها می‌توانند مالیات دریافتی را به‌طور متفاوتی محاسبه کرده و از آن برای کاهش آسیب‌های ایجاد شده توسط این فناوری‌ها استفاده کنند. مقررات می‌تواند استفاده فناوری‌ها از منابعی که بر آن‌ها تکیه می‌کنند مانند داده‌ها، پتنت‌ها، مالکیت معنوی، مصرف‌کنندگان و تبلیغ‌کنندگان و ... را محدود کند. به‌طور کلی چارچوب مسئولیت در اکوسیستم فناوری می‌تواند تغییر یافته و تقویت شود. نسبت بین پلتفرم‌ها و محتوا را می‌توان به‌گونه‌ای تنظیم کرد که به نفع محتوای اجتماعی به جای محتوای ضد اجتماعی باشد. اکنون دیگر سوال این نیست که آیا قانون یا مقررات موجه و ضروری است بلکه سوال این است که چگونه این قوانین و مقررات مکمل یا مغایر یکدیگر هستند. برای پرداختن به این مشکل پیچیده سیاست، دولت‌ها باید انتخاب‌های دشواری داشته باشند. زمان آن فرا رسیده است که تصمیم بگیریم چه نوع اقتصاد سیاسی دیجیتال را می‌خواهیم اتخاذ کنیم.

دولت‌ها از ایالات متحده گرفته تا استرالیا به دنبال کاهش قدرت این پلتفرم‌ها و محدودکردن تسلط برخی دیگر از آن‌ها بوده‌اند. اما همچنان سوالات پیرامون اینکه پاسخ‌های نظارتی بایستی چگونه باشد، باقی‌مانده است. به گونه‌ای که برخی از آن‌ها صرفا بر رقابت متمرکز شده است در حالی که برخی دیگر به دنبال رسیدگی به مسائل مربوط به آسیب‌های آنلاین، حریم خصوصی و آزادی بیان هستند.

کتاب «تنظیم‌گری فناوری‌های بزرگ: پاسخ‌های سیاستی به سلطه دیجیتال» (Regulating Big Tech: Policy Responses to Digital Dominance)  نوشته مارتین مور (Martin Moore) و دامیان تامبینی (Damian Tambini) از انتشارات دانشگاه آکسفورد در سال 2021 در 380 صفحه منتشر شده است. این کتاب، به‌صورت مجموعه‌ای از مقالات در تلاش است تا با جمع‌آوری نظرات دانشگاهیان و کارشناسان برجسته، چارچوب سیاستی تنظیم‌گری فناوری‌های بزرگ را تعیین کند به نحوی که به چالش‌های درهم تنیده مقررات فناوری معاصر رسیدگی کرده و راه‌حل‌های عملی برای آینده فناوری ارائه دهد. با توجه به گستره وسیع مداخلات و پیشنهادات در زمینه چارچوب سیاستی نظارتی، هریک از فصول این کتاب یکی از عناصر این چارچوب را مورد بررسی قرار داده است.

مارتین مور مدیر مرکز مطالعات رسانه، ارتباطات و قدرت و پژوهشگر ارشد در کینگز کالج لندن است. تحقیقات او بر ارتباطات سیاسی در طول مبارزات انتخاباتی، همه‌پرسی و قدرت مدنی پلتفرم‌های فناوری متمرکز است. او نویسنده کتاب «دموکراسی هک شد»(2016) است و اغلب در رسانه‌ها و عرصه سیاست حضور دارد.

دامیان تامبینی دانشیار و همکار برجسته سیاست در دانشکده اقتصاد لندن است که متخصص در سیاست و قانون رسانه و ارتباطات است. او به عنوان مشاور و کارشناس در سمت‌های سیاست‌گذاری متعددی برای کمیسیون اروپا، شورای اروپا، دولت بریتانیا و تنظیم‌گر رسانه بریتانیا (آفکام) خدمت کرده است.

27 نفر از اساتید، پژوهشگران و مسئولان ارشد برجسته کشورهای مختلف در نوشتن فصول گوناگون این کتاب دخیل بوده‌اند. بهبود رقابت، افزایش مسئولیت‌پذیری، حفاظت از حریم خصوصی، حفاظت از دموکراسی و اصلاح حکمرانی از سرفصل‌های اصلی این کتاب هستند.

ارائه ایده‌های نوآورانه و تلاش در راستای استفاده حداکثری از نظرات کارشناسان و صاحب‌نظران مختلف در قالب مجموعه‌ای از مقالات و پوشش مسائل متنوع  از مزیت‌های این کتاب است. تمرکز بر حوزه‌ تنظیم‌گری پلتفرم‌ها در سطح حاکمیت کلان و خرد نیز از دیگر مزیت‌های این کتاب است به گونه‌ای که این موضوع یکی از مهم‌ترین مسائل دهه اخیر در ایران نیز شده است. از همین روی مطالعه این کتاب برای بهره‌برداری پژوهشگران و سیاست‌گذاران حکمرانی فضای مجازی کشور می‌تواند مفید و مؤثر واقع شود و مرکز راهبردی فرهنگ و رسانه سازمان تبلیغات اسلامی با همکاری انتشارات علمی فرهنگی ترجمه این اثر فاخر را در دستورکار خود قرار داده است.