به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) در لرستان، «سفارت‌نامه فطنالسلطنه» یا «لرستان در عصر احمدشاهی» تازه‌ترین کتاب ساسان والی‌زاده، روزنامه‌نگار و پژوهشگر پرکار لرستانی است که حقایق تازه‌ای در واپسین سالهای عصر قاجار در لرستان را آشکار می‌سازد.
والی‌زاده که در یک‌سال اخیر دو عنوان کتاب تحسین شده «سفرنامه مقصود جهان» و «سفارت‌نامه موفق‌الدوله» درباره لرستان را تصحیح و منتشر کرده بود با انتشار این کتاب، سه‌گانه جدید خود درباره لرستان را تکمیل کرد. اگرچه والی‌زاده پیش از این نیز آثار ماندگار و ارزشمندی درباره لرستان را تألیف و منتشر کرده است که از مهم‌ترین آن‌ها می‌توان به «نامه لرستان»، «سفرنامه معین‌السلطان» و «شناخت‌نامه نویسندگان لرستان» اشاره کرد.
یکی از مشکلات پژوهشی لرستان در دهه‌های اخیر، فقدان منابع اولیه و تصحیح نشدن نسخ خطی درباره لرستان بود که با همت والی‌زاده این جریان، شکل بالنده‌ای یافته است.
محمدعلی مجد -كه بعدها به فطنالسلطنه معروف شد- از فعالان سياسي و كارگزاران دوره احمدشاهی و پهلوی است كه علاوه بر حكمرانی شهر و استان‌‌های مختلف، همواره در جايگاه بازيگری سياسی و فعالی اجتماعی نقش‌‌آفرينی كرده است.
محمدعلي مجد در واقع از اهالي قزوين است. تولد او به 1275 خورشيدی و درگذشتش به سال 1357 در سن 82 سالگی و در آستانه پيروزی انقلاب اسلامی صورت گرفت. مدفن او در جوار شاهزاده حسین قزوین قرار دارد. وی پدر دکتر محمدقلی مجد پژوهشگر نامدار معاصر که نویسنده کتاب قحطی بزرگ است، بود.
او از طبقه دولت‌مردان و زمین‌داران بزرگ ایران بود که در دوره‌هایی هم با روحانیت ایران و حتی امام خمینی(ره) مکاتبه و مراوده داشت. مبنای این ارتباطات تقابل با سیاست‌های پهلوی به‌خصوص در زمینه، زمین بود.
فطنالسلطنه زندگی پر فراز و فرودی را تجربه کرد. فطانت و کیاست و نیز امین بودن و سخت کوشی، او را در سالهای نخست عمر محل اعتماد و سپس اعتبار قرار داد. لقب فطنالسلطنه را بی‌سببی به او اعطا نکردند که گریزی به این هوش و تلاش او بود. در این دوران قلم کنکاش‌گر و نگاه علمی او باعث تالیف و انتشار مقالاتی شد که با تحسین اهالی فضل هم مواجه شد.این کتاب حاصل یکی از همین قلم برداشتن‌هاست.
به هر روی مجموعه نوشتار او در 11 شماره مجله معتبر «فلاحت و تجارت» در سال 1297 خورشيدی به‌طور مسلسل منتشر شد و نقش بارزی در ارائه تصویر واقعی‌تری از لرستان ایفا کرد. این تصویر، مهم‌ترین و نخستین منبع جامعی است که در آن «جغرافیای پلتیکی، احصائی و ثروتی» لرستان استخراج و «منتشر» شد. به عبارت دیگر پیش از گزارش فطنالسلطنه، هیچ مجموعه مدون و مفصلی درباره استعداد، جغرافیا، سپهر سیاسی و ظرفیت‌های طبیعی لرستان در ابعاد ملی در دست نداریم که در زمان خود انتشار یافته باشد. اگرچه چند سفرنامه از دوره فتحعلی‌شاه تا همین عصر در دست است؛ اما فراموش نشود آن آثار در قالب نسخه خطی و محصور در کنج کتابخانه‌ها باقی مانده بودند و از دسترس کافه مردم و حتی خواص دور بوده‌اند؛ اما این اثر در یک سده پیش از این در جریده‌ای پر خریدار انتشار یافته و اقبال یافته بود.
چنانکه گفته شد این کتاب که مؤلف خود نام «لرستان امروز» بر آن نهاده بود حاصل دوره جوانی اوست كه در سن بیست و دو سالگي هنگامي كه از طرف اداره فلاحت و تجارت مأمور لرستان مي‌‌شود به نگارش درآمده و به تدريج در دوره احمدشاه در مجله فلاحت و تجارت درج گرديد.
مؤلف که خود از اهمیت اثرش آگاه بوده است در مقدمه مجموعه گزارش‌هایش می‌نویسد: «بدیهی است خوانندگان مجله فلاحت و تجارت متوجه زحمات مصنف شده و خدمت ایشان را در راه معارف ایران تقدیر خواهند کرد». البته چنانکه خواهد آمد چاپ مقالات لرستان امروز و برخی مقالات اقتصادی دیگر برای فطنالسلطنه بی‌اجر نماند و به خاطر همین مقالات نشان درجه دو علمی را از طرف وزارت معارف و اوقاف دریافت کرد.
لرستانِ عصر احمدشاهی لرستانی است که دیگر حاضر به انقیاد دودمان قاجار نبود و سر به بی‌نیازی و خودسری کشیده و از سویی فقر و تبعیض و ظلم حاکمان آن‌ها را عاصی ساخته بود.
تصحیح و انتشار این کتاب را دو سود خواهد بود. هم یکی از آثار مهجور ولی درعین حال ارزشمند درباره تاریخ و جغرافیای لرستان بازکاوی می‌شود و هم از پس آن چهره محمدعلی مجد یا فطنالسلطنه از پس غبار فراموشی بازنمایی می‌شود.
والی‌زاده این کتاب را به سه تن از کوشندگانِ عرصه‌ی فرهنگ لرستان، محمدجعفر محمدزاده، عزت‌الله چنگایی و غلامرضا عزیزی تقدیم کرده است.
کتاب «سفارت‌نامه فطنالسلطنه» یا «لرستان در عصر احمدشاهی» با چاپی نفیس با ویراستاری غلامرضا عزیزی در قطع وزیری با ۲۱۲ صفحه به قیمت ۱۰۰ هزارتومان از سوی انتشارات هاویر خرم‌آباد منتشر شده است.
والی‌زاده که در یک‌سال اخیر دو عنوان کتاب تحسین شده «سفرنامه مقصود جهان» و «سفارت‌نامه موفق‌الدوله» درباره لرستان را تصحیح و منتشر کرده بود با انتشار این کتاب، سه‌گانه جدید خود درباره لرستان را تکمیل کرد. اگرچه والی‌زاده پیش از این نیز آثار ماندگار و ارزشمندی درباره لرستان را تألیف و منتشر کرده است که از مهم‌ترین آن‌ها می‌توان به «نامه لرستان»، «سفرنامه معین‌السلطان» و «شناخت‌نامه نویسندگان لرستان» اشاره کرد.
یکی از مشکلات پژوهشی لرستان در دهه‌های اخیر، فقدان منابع اولیه و تصحیح نشدن نسخ خطی درباره لرستان بود که با همت والی‌زاده این جریان، شکل بالنده‌ای یافته است.
محمدعلی مجد -كه بعدها به فطنالسلطنه معروف شد- از فعالان سياسي و كارگزاران دوره احمدشاهی و پهلوی است كه علاوه بر حكمرانی شهر و استان‌‌های مختلف، همواره در جايگاه بازيگری سياسی و فعالی اجتماعی نقش‌‌آفرينی كرده است.
محمدعلي مجد در واقع از اهالي قزوين است. تولد او به 1275 خورشيدی و درگذشتش به سال 1357 در سن 82 سالگی و در آستانه پيروزی انقلاب اسلامی صورت گرفت. مدفن او در جوار شاهزاده حسین قزوین قرار دارد. وی پدر دکتر محمدقلی مجد پژوهشگر نامدار معاصر که نویسنده کتاب قحطی بزرگ است، بود.
او از طبقه دولت‌مردان و زمین‌داران بزرگ ایران بود که در دوره‌هایی هم با روحانیت ایران و حتی امام خمینی(ره) مکاتبه و مراوده داشت. مبنای این ارتباطات تقابل با سیاست‌های پهلوی به‌خصوص در زمینه، زمین بود.
فطنالسلطنه زندگی پر فراز و فرودی را تجربه کرد. فطانت و کیاست و نیز امین بودن و سخت کوشی، او را در سالهای نخست عمر محل اعتماد و سپس اعتبار قرار داد. لقب فطنالسلطنه را بی‌سببی به او اعطا نکردند که گریزی به این هوش و تلاش او بود. در این دوران قلم کنکاش‌گر و نگاه علمی او باعث تالیف و انتشار مقالاتی شد که با تحسین اهالی فضل هم مواجه شد.این کتاب حاصل یکی از همین قلم برداشتن‌هاست.
به هر روی مجموعه نوشتار او در 11 شماره مجله معتبر «فلاحت و تجارت» در سال 1297 خورشيدی به‌طور مسلسل منتشر شد و نقش بارزی در ارائه تصویر واقعی‌تری از لرستان ایفا کرد. این تصویر، مهم‌ترین و نخستین منبع جامعی است که در آن «جغرافیای پلتیکی، احصائی و ثروتی» لرستان استخراج و «منتشر» شد. به عبارت دیگر پیش از گزارش فطنالسلطنه، هیچ مجموعه مدون و مفصلی درباره استعداد، جغرافیا، سپهر سیاسی و ظرفیت‌های طبیعی لرستان در ابعاد ملی در دست نداریم که در زمان خود انتشار یافته باشد. اگرچه چند سفرنامه از دوره فتحعلی‌شاه تا همین عصر در دست است؛ اما فراموش نشود آن آثار در قالب نسخه خطی و محصور در کنج کتابخانه‌ها باقی مانده بودند و از دسترس کافه مردم و حتی خواص دور بوده‌اند؛ اما این اثر در یک سده پیش از این در جریده‌ای پر خریدار انتشار یافته و اقبال یافته بود.
چنانکه گفته شد این کتاب که مؤلف خود نام «لرستان امروز» بر آن نهاده بود حاصل دوره جوانی اوست كه در سن بیست و دو سالگي هنگامي كه از طرف اداره فلاحت و تجارت مأمور لرستان مي‌‌شود به نگارش درآمده و به تدريج در دوره احمدشاه در مجله فلاحت و تجارت درج گرديد.
مؤلف که خود از اهمیت اثرش آگاه بوده است در مقدمه مجموعه گزارش‌هایش می‌نویسد: «بدیهی است خوانندگان مجله فلاحت و تجارت متوجه زحمات مصنف شده و خدمت ایشان را در راه معارف ایران تقدیر خواهند کرد». البته چنانکه خواهد آمد چاپ مقالات لرستان امروز و برخی مقالات اقتصادی دیگر برای فطنالسلطنه بی‌اجر نماند و به خاطر همین مقالات نشان درجه دو علمی را از طرف وزارت معارف و اوقاف دریافت کرد.
لرستانِ عصر احمدشاهی لرستانی است که دیگر حاضر به انقیاد دودمان قاجار نبود و سر به بی‌نیازی و خودسری کشیده و از سویی فقر و تبعیض و ظلم حاکمان آن‌ها را عاصی ساخته بود.
تصحیح و انتشار این کتاب را دو سود خواهد بود. هم یکی از آثار مهجور ولی درعین حال ارزشمند درباره تاریخ و جغرافیای لرستان بازکاوی می‌شود و هم از پس آن چهره محمدعلی مجد یا فطنالسلطنه از پس غبار فراموشی بازنمایی می‌شود.
والی‌زاده این کتاب را به سه تن از کوشندگانِ عرصه‌ی فرهنگ لرستان، محمدجعفر محمدزاده، عزت‌الله چنگایی و غلامرضا عزیزی تقدیم کرده است.
کتاب «سفارت‌نامه فطنالسلطنه» یا «لرستان در عصر احمدشاهی» با چاپی نفیس با ویراستاری غلامرضا عزیزی در قطع وزیری با ۲۱۲ صفحه به قیمت ۱۰۰ هزارتومان از سوی انتشارات هاویر خرم‌آباد منتشر شده است.
نظر شما