مهدی مصطفوی، قائم‌مقام امور بین‌الملل دفتر رهبر معظم انقلاب اسلامی در ابتدای این مراسم ضمن تسلیت سالروز شهادت امام جواد(ع) گفت: کتاب «سفیر شیعه در غرب»، سرگذشت زندگی عالم ربانی و اندیشمند فرهیخته، حجت‌الاسلام محققی است. حدود ۶۸ سال از زمان فوت مرحوم محققی می‌گذرد. ایشان در ۵۸ سال زندگی پربرکت خود با شرایطی که به لحاظ علمی، اخلاقی و برقراری ارتباط با مخاطبان در خارج از ایران ایجاد کردند، مورد اعتماد آیت‌الله بروجردی قرار گرفتند و به‌عنوان نماینده شیعه به آلمان اعزام شدند. اینکه شخصی مثل مرحوم محققی آمادگی پیدا می‌کند که به آلمان برود و مرکز اسلامی بنا کند که تا امروز تلألؤ برکاتش همچنان وجود دارد، قاعدتاً الزاماتی داشته است.
وی اظهار کرد: اینکه هم‌اکنون از این مرکز به‌عنوان یکی از مهم‌ترین مراکز شیعی در خارج از کشور یاد می‌شود به جهت خلوصی است که بانی این مسجد داشته، خلوصی که هم در اعتقادات، هم در رفتار و هم در تأمین بودجه ساخت مسجد وجود داشته است. شاهد این مدعا زمانی است که اولین سنگ بنای مسجد کار گذاشته شد. معمولاً بر روی این سنگ، جملاتی نوشته می‌شود که تاریخ بنای مسجد و اینکه چه کسی بانی ساخت و طراحی آن شده است مشخص می‌شود، اما آنچه امروز بر روی سنگ بنای مسجد شاهد هستیم، آیه مقدس قرآن است که اشاره به ساخت خانه کعبه توسط حضرت ابراهیم(ع) دارد و هیچ ذکری از اسم فردی دیده نمی‌شود به جز ذکر خداوند و استناد به آیات وحی و این برکت بزرگی مسجد است.
مصطفوی ارتباطات بسیار خوب مرحوم محققی با شخصیت‌های برجسته و مراکز مختلف را یکی دیگر از خصوصیات ایشان و از عوامل مؤثر ماندگاری این مسجد عنوان کرد و افزود: در اولین گردهمایی که به منظور کلنگ‌زنی و گذاشتن اولین سنگ بنای مسجد برگزار شده بود، افرادی که دعوت شده بودند، نشان‌دهنده ارتباطات گسترده مرحوم محققی بوده است. در آن جلسه یکی از نمایندگان مجلس آلمان، شهردار هامبورگ، سرکنسول‌های کشورهای اسلامی که در هامبورگ حضور داشتند و تعدادی از اساتید دانشگاه و ایرانیان سرشناس مقیم هامبورگ جزء مدعوان این مجلس بودند. یعنی از همان ابتدا ارتباطاتی که برقرار کرده بودند باعث یک‌نوع ایجاد امنیت و پایداری برای فعالیت این مرکز بود و اولین اقدامی که در آن مجلس شد، تلاوت قرآن بود.
ابوذر ابراهیمی‌ترکمان، رئیس سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی نیز در این نشست به ذکر سخنانی در رابطه با هنر تبلیغ پرداخت و گفت: انسان زمانی که در تنگناها گرفتار می‌شود به هنر روی می‌آورد. مثلاً وقتی تلاش می‌کند محبتش را به کسی ابراز کند و احساس می‌کند، کلام توان انتقال معنا را ندارد به شعر روی می‌آورد و برای اینکه زیبایی‌ها را ترسیم کند، نقاشی می‌کشد. انسان برای بیان آنچه که در دلش است به هنر روی می‌آورد. یکی از کاربردهای هنر در عرصه تبلیغ است. هنر تبلیغ، یعنی انسان بتواند آنچه که در درون خودش است به بیرون منتقل کند و دیگران را تحت تاثیر قرار دهد.
وی اظهار کرد: مرحوم محققی در سال ۱۳۳۴ به هامبورگ اعزام می‌شوند. آنچه که در زندگی مرحوم محققی مشهود و بسیار دیدنیست، توانایی ایشان در استفاده از هنر تبلیغ است. ایشان دستی در خطاطی نیز داشتند و خط، نشان از روانشناسی و زیبایی‌شناسی انسان دارد. همچنین ایشان در نقاشی و شعر نیز تبحر داشتند و فراگیری این هنرها برای این بود که ایشان به‌دنبال راهی برای ابراز آنچه که در سینه داشت، می‌گشت.
ابراهیمی عنوان کرد: در کار فرهنگی به‌دنبال اثبات نیستیم. اثبات، کار ریاضیات است. در فرهنگ به‌دنبال اقناع هستیم. مرحوم محققی توان تبلیغ هنری را داشت. ویژگی مهمی که مرحوم محققی داشت این بود که وقتی به حوزه علمیه قم وارد شد، تشخیص داد به سراغ تدریس دروسی برود که کسی آنها را تدریس نمی‌کرد. مثلاً ریاضیات و شیمی درس می‌داد، زیرا خودشان تحصیل کرده دارالفنون بودند. مرحوم محققی وقتی وارد حوزه علمیه قم می‌شوند علاوه بر اینکه خودشان ادامه تحصیل می‌دهند و علوم حوزوی را دریافت می‌کنند و برای تدریس نیز اقدام می‌کنند.
رئیس سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی تصریح کرد: این بزرگوار هیچ انگیزه مالی از اعزام به آلمان نداشتند. شاهد این مدعا این است که وقتی از آلمان برمی‌گردند از سال ۱۳۴۲ تا ۱۳۴۸ یک مغازه کتابفروشی راه‌اندازی کرده و مشغول به فعالیت می‌شوند.
حجت‌الاسلام والمسلمین سیدعلی قاضی‌عسکر، رئیس شورای عالی مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی به‌عنوان دیگر سخنران این مراسم، با اشاره به ضرورت تبلیغ دین در خارج از کشور گفت: متأسفانه بعد از گذشت ۴۰ سال از پیروزی جمهوری اسلامی، آن‌طور که بایسته است در حوزه تبلیغ دین در خارج از کشور عمل نکرده‌ایم. آنچه که موجب شد مرحوم محققی بتواند در زمینه تبلیغ دین اسلام در خارج از کشور موفق شوند، جامعیت وجودی ایشان بود که فقط داخل کشور را نمی‌دیدند. ایشان قبل از سن ۲۰ سالگی به‌دنبال فراگیری زبان روسی و علوم مختلف در خارج از کشور بودند و بعد که به حوزه علمیه ورود می‌کنند از اصول فلسفه و تفسیر نیز بهره می‌گیرند و موفق می‌شوند آنچه فرا گرفته‌اند در خارج از کشور تبلیغ کنند. بنابراین در مرحله اول داشتن دانش لازم برای تبلیغ، اصل مهم و اساسی است.
وی اظهار کرد: ما گاهی در بیان ویژگی‌های اسلام متأسفانه به‌گونه‌ای عمل می‌کنیم که جاذبه ایجاد نمی‌شود. نکته دیگر به‌عنوان ویژگی این عالم برجسته، این است که با همه طیف مخاطب ارتباط برقرار می‌کند، اسلام را تک بعدی ندیده و افراد را از هر گرایشی جمع می‌کند و زیر چتر دین قرار می‌دهد.
حجت‌الاسلام قاضی‌عسکر عنوان کرد: تواضع و ساده‌زیستی مرحوم محقق مثال‌زدنی است. از عیادت بیماران تا سرزدن به خانه‌های مردم و دلجویی کردن از آنها، قراردادن خانه‌اش به‌عنوان مرکز تبلیغ دین و در نهایت ساده‌زیستی ایشان از دلایل موفقیت این عالم ربانی است که برای امروز ما درس‌آموز است. در حال حاضر خیلی از نقاط دنیا درخواست یک مبلغ دارند که به‌زبان آن کشور مسلط باشد و این خلاء وجود دارد و بسیاری از کشورهای مهم فاقد یک مبلغ هستند. امید است این ضعف جبران شود.
در ادامه این مراسم، حجت‌الاسلام والمسلمین مصطفی پورمحمدی، رئیس مرکز اسناد انقلاب اسلامی نیز به عنوان دیگر سخنران این مراسم گفت: مرحوم محققی تربیت‌یافته مکتب شیعی قم بود. ما وظیفه داریم از آثار ارزشمند و گران‌بهای فکری به خوبی استفاده و آنها را معرفی کنیم، زیرا میراث شیعی اسلامی در جهان امروز از نظر فرهنگی و تمدنی، میراث عظیمی است.
وی بیان کرد: مرکز اسناد انقلاب اسلامی تاکنون خاطرات ۴۰۶ نفر از علما را ثبت کرده است که ۷۰ نفر چاپ شده و مرحوم محققی ۶۸ یا ۶۹ امین نفر است، این‌ها میراث بزرگ ما هستند و باید آنها را پاس بداریم. افسوس می‌خوریم که خیلی از بزرگان از دنیا رفتند و فرصت نشد به سراغشان برویم و خاطرات آنها را کامل کنیم.
حجت‌الاسلام والمسلمین پورمحمدی عنوان کرد: تاریخ معاصر ما بسیار مهم است. قرن چهاردهم هجری از تأثیرگذارترین قرن‌هایی است که می‌توانیم به‌عنوان یک نقطه عطف از آن یاد کنیم. ما در مرکز اسناد انقلاب اسلامی فعالیت تاریخ‌نگاری را در دستور کار خود قرار داده‌ایم و در این زمینه از سایر مراکز مرتبط هم کمک می‌طلبیم تا این کار را با موفقیت به سرانجام برسانیم.
وی تصریح کرد: مرکز اسناد انقلاب اسلامی برای چهلمین سال پیروزی انقلاب اسلامی، ۴۰ اثر منتشر کرده است و در نظر دارد آثار چاپ شده را تکمیل و بازنشر کند. سفارش‌هایی نیز برای سال آینده داریم.
آیت‌الله رضا رمضانی، دبیرکل مجمع جهانی اهل بیت(ع) به‌عنوان آخرین سخنران این مراسم با بیان اینکه مرحوم محققی، «مهاجر الی‌الله» و مجاهد بود، گفت: ایشان اخلاق‌محوری را در آلمان و هامبورگ به معنای دقیق کلمه به ظهور رساند. برجستگی محققی در حوزه اخلاقی بود و نوع برخورد، تواضع و رأفت به واسطه تواضع از ویژگی‌های ایشان بود.
وی عنوان کرد: تبلیغ به معنای واقعی، حقیقت را در جان مخاطب نشاندن است و اگر کسی می‌خواهد به این مهم دست یابد، باید دانش دینی و تفقه در دین داشته باشد و از معنویت برخاسته از دین بهره‌مند شود، مبلغ وقتی از ابهت علمی و معنوی بهره‌مند شود، می‌تواند اسوه شده و تأثیرگذار باشد. امروز جامعه بشری تشنه اخلاق به معنای دقیق کلمه است، اگر تعلیم و تعلم صبغه الهی داشته باشد، ماندگار خواهد شد و یاد مبلغ نیز ماندگار می‌شود، حجت‌الاسلام محققی و مرحوم بهشتی این‌گونه بودند.
دبیرکل مجمع جهانی اهل بیت(ع) تصریح کرد: امروز مسجد و مرکز اسلامی هامبورگ در عرصه بین‌الملل بسیار تأثیرگذار و نام آیت‌الله محققی با جامعیت علمی که داشت ماندگار است، ما باید به فکر تربیت مبلغانی مانند ایشان باشیم که از ابهت علمی و معنوی برخوردار باشند.
کتاب «سفیر شیعه در غرب» شرح مجاهدت‌های حجت‌الاسلام والمسلمین محمد محققی لاهیجی، نخستین امام جماعت مسجد امام علی(ع) در مرکز اسلامی هامبورگ آلمان است. این کتاب در ۲۵۶ صفحه در پنج فصل شامل «شصت سال پس از ورود به هامبورگ»، «درباره آلمان و هامبورگ»، «از گیلان تا هامبورگ»، «خورشید معنویت هامبورگ» و «قصیده وداع» توسط مهدی مصطفوی جمع‌آوری شده است. کتاب «سفیر شیعه در غرب» را انتشارات مرکز اسناد انقلاب اسلامی در ۵۰۰ نسخه منتشر کرده است.
نظر شما