نمونه‌های شاخصی از معماری ایرانی در پهنه وسیعی از سوریه تا شمال هند و مرزهای چین گسترده شده است. معماری ایرانی از لحاظ سازه و زیبایی‌شناسی تنوع چشمگیری را به معرض نمایش گذاشته است که به تدریج و منسجم بر پایه سنت‌ها و تجارب قبلی شکل گرفته است. بدون نوآوری‌های ناگهانی و علیرغم آسیب‌های ناشی از تجاوزات مکرر و شوک‌های فرهنگی، این سبک به‌طور شاخصی از سایر کشورهای مسلمان متمایز شده است. فضایل معماری ایرانی عبارت است از فرم و مقیاس؛ خلاقیت سازه‌ای به‌ویژه در ساخت گنبد و طاق؛ نبوغ در دکور و طراحی فضای داخلی.
ازجمله شاهکارهای معماری ایران که برخی در دنیا منحصربه‌فرد و بی‌نظیر هستند می‌توان به قلعه رودخان، تخت جمشید، ارگ بم، سی و سه پل، میدان نقش جهان، عالی قاپو، مسجد شیخ لطف‌الله، باغ فین کاشان و بازارهای سنتی همچون بازار وکیل شیراز، اشاره کرد.
کتاب «تکنولوژی معماری گذشته و حال در ایران» نوشته محمد باقری با مروری بر معماری ایرانی از روزگاران کهن تا امروز، تأثیر تکنولوژی بر معماری به‌ویژه معماری بومی را تبیین و در ادامه به تشریح جایگاه فناوری و تکنولوژی نانو در معماری معاصر می‌پردازد.
توجه به فرهنگ، اقلیم و تمایزات هر منطقه در آثار معماری
«در دنیای امروز بشر، تکنولوژی از تأثیرگذارترین امور بر تمام شئونات زندگی بشر ازجمله معماری است. با ورود تکنولوژی، تحولات اساسی در معماری پدید آمد. معماری هر دوره را می‌توان نماینده زندگی مردم آن دوره دانست. به این دلیل که وابستگی ماهیتی کالبدی دارد که قرار است در آن شکل بگیرد. اقتصاد، زمان و مکان در شکل‌گیری هر نوع از معماری بسیار دخیل هستند. یک رخداد معماری، حاصل هم‌اندیشی مجموعه‌ای از ویژگی‌های ساختمانی است. عدم توجه به این ویژگی‌ها، کیفیت معماری را به‌عنوان محصولی اندیشمندانه و هنری، دستخوش تغییرات جدی و عمده می‌کند.
ورود سریع تکنولوژی همراه با تنوع و تحول در زندگی و عادات مردم، موجب تغییر در نگرش‌ها به زندگی و نهایتا هنر معماری شد. فرآورده‌ها و مصالح صنعتی، انقلابی عظیم به‌وجود آوردند و امکانات بسیار وسیعی را در اختیار معماران قرار دادند. این امکانات مسیر را برای ساختن بناهای جدید هموار کرد. مهم‌ترین تحول در این مقطع، ظهور علم الکترونیک، تکنولوژی انفورماتیک و اطلاعات و پدیده‌ای به نام کامپیوتر بود. این پدیده به‌طور مستقیم و غیرمستقیم بر نحوه و فرایند تولید و تدوین فضای معماری و همچنین صنعت ساختمان و تکنولوژی ساختمان و آموزش معماری به همراه ارتباط و انتقال سریع تجربیات، کمک می‌کند.
با پیشرفت تکنولوژی، معماران با استفاده از مصالح جدید، فضاهای معماری جدیدتری احداث نمودند. زمانی خشت و آجر تنها ساخت‌مایه بودند و معمار براساس آن‌ها برای پایداری بنا از دیوارهای ضخیم استفاده می‌کرد. اما امروزه با استفاده از تکنولوژی روز، دیوارهای سبک با ضخامت بسیار کم می‌توان ساخت و فضای داخلی را با انواع مصالح جدید از هم جدا کرد و فضای مفید بیشتری را در اختیار گرفت. واقعیت این است که استفاده از مصالح جدید در همه جای کره زمین، باعث شده است که همه معماری‌ها تا اندازه زیادی شبیه به هم باشند؛ بدون توجه به اقلیم، سنت و فرهنگ آن منطقه.
در کشور خودمان نیز ساختمان‌های بسیار زیادی ساخته شده، با اشکال و مصالحی که هیچ سنخیتی با آب‌وهوا و فرهنگ آن منطقه و ایران ندارد. در شهرهای بزرگ بدون توجه به خطر همیشگی زلزله، آفتاب تند و هوای گرم و رعایت حریم‌ها و همجواری‌ها، ساختمان‌های سراسر شیشه‌ای به صرف تقلید از معماری مدرن و استفاده از تکنولوژی برتر ساخته می‌شوند... باید در کنار تکنولوژی‌های نو به سنت، فرهنگ، اقلیم و تمایلات و تمایزات مردمان هر منطقه توجه کافی شود.»
نخستین چاپ کتاب «تکنولوژی معماری گذشته و حال در ایران» در 169 صفحه به بهای 30 هزار تومان از سوی انتشارات آرمان دانش راهی بازار نشر شده است.
نظر شما