به‌گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، حمیده گوهری، کارشناس در حوزه کتاب و دیپلماسی فرهنگی، در برنامه هفت اقلیم رادیو فرهنگ درباره نشست «بررسی روابط بین‌الملل و دیپلماسی مبتنی بر کتاب» که بیست‌وپنجم آبان همزمان با دومین روز از بیست‌وهشتمین دوره هفته کتاب جمهوری اسلامی ایران به صورت مجازی از سوی موسسه خانه کتاب و ادبیات ایران با حضور حسن خداوردی و غلامرضا کریمی و با مشارکت انجمن روابط بین‌الملل برگزارشد، گفت: در زمینه ارتباطات خارجی سه رکن اصلی مدنظر قرار می‌گیرد، ارکان سیاسی، اقتصادی و امنیتی؛ به اعتقاد بسیاری از صاحب‌نظران بین‌الملل رکن چهارمی وجود دارد و آن استفاده از فرهنگ و مولفه‌های فرهنگی است که می‌تواند لایه زیرین سه رکن اول باشد.

او درباره فرهنگ به عنوان رکن چهارم ارتباطات خارجی، توضیح داد: رکن چهارم بسته به سیاست خارجی و فرهنگی هر کشور از درجه حضور پررنگ و کمرنگی برخوردار است و در بافت دیپلماسی آن کشور استفاده می‌شود. در این بین کتاب به‌عنوان یکی از مهم‌ترین ابزارهای ارتباطی در دیپلماسی فرهنگی همیشه در دستور کار سیاست خارجی دولت‌ها وجود داشته‌است.

گوهری درباره اهمیت کتاب در عرصه بین‌المللی توضیح داد: نخستین نکته این است که کتاب مهم‌ترین میراث فرهنگی هر ملت است. دوم اینکه کتاب عنصر فرهنگی پایا و مانا در مقایسه با سایر رسانه‌ها محسوب می‌شود. سوم این است که بخشی از فعالیت‌های اشاعه فرهنگی ملی هر کشور، بر اساس توسعه و نقد کتاب صورت می‌گیرد که در سه بعد اطلاع‌رسانی، درک و تاثیر از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است و ابزار آموزش تمدنیِ برندینگ ملی به حساب می‌آید.

ماندگاری در نظام بین‌الملل در گرو عرضه فرهنگ به دیگر کشورها است
گوهری در ارائه نمونه‌های کشورهای موفقی که در دیپلماسی فرهنگی خود از کتاب به عنوان ابزار فرهنگی استفاده کرده‌اند، بیان کرد: بیشتر کشورهای پیشرفته از این ابزار استفاده می‌کنند. کشورهای پیشرو در عرضه سیاست و اقتصاد که در این روزها شاهد فعالیت آنها هستیم، بر این موضوع واقف هستند که برای پایداری و ماندگاری در نظام بین‌الملل نیاز دارند تا فرهنگ و تمدنشان را در میان مردم باقی کشورها عرضه کنند. برای همین از ظرفیت‌های فرهنگی، از جمله کتاب استفاده می‌کنند.

او از کشور فرانسه به عنوان نمونه‌ای از کشورهای پیشرو فرهنگی در زمینه استفاده از کتاب در روابط خارجی نام برد و ادامه داد: این کشور در بخش‌های مختلف از کتاب برای ارتباط با مخاطبین خود استفاده کرده‌است. در قدم نخست مجموعه آژانس‌هایی را برای آموزش زبان فرانسه راه‌اندازی کرد. در کنار این مراکز، کتابخانه‌هایی را تاسیس کرد. یعنی فردی که زبان فرانسوی را یاد می‌گیرد بلافاصله در معرض کتاب‌هایی قرار می‌گیرد که از از طریق آن، فرهنگ فرانسوی به او آموزش داده‌می‌شود.

گوهری ادامه داد: نکته دیگر این است که وزارت امور خارجه این کشور از مراجع اصلی دیپلماسی فرهنگی است و همکاری نزدیکی با دفتر بین‌المللی چاپ فرانسه دارد. همچنین در این کشور انستیتو فرانسه فعالیت می‌کند که از صنعت کتاب -که بزرگترین صنعت فرهنگی در فرانسه محسوب می‌شود- از طریق پشتیبانی ترجمه و ترویج زبان فرانسه در دیگر کشورها، حمایت می‌کند.

پیوند صنعت سینما و کتاب برای ترویج فرهنگ
به گفته گوهری برای ترویج فرهنگی، کشور فرانسه طرحی با عنوان «از کتاب فیلم بگیرید» راه‌اندازی کرده‌است، او درباره این طرح توضیح داد: این طرح بین صنعت کتاب و صنعت سینما پیوند برقرا می‌کند. به نوعی بحث اقتباس در کنار رویدادهای برنامه‌ریزی شده برای ترویج فرهنگ سینمایی مطرح است. هدف این طرح این است که بین تولید کنندگان خارجی و ناشران، جلسات حرفه‌ای و تخصصی برگزار، درباره پروژه‌های اقتباس از کتاب‌های فرانسوی مذاکره کنند و درباره تولید و ساخت فیلم به توافق برسند. این اقدام یکی از کارهای اثرگذار در ترویج دیپلماسی فرهنگی از طریق کتاب‌ها می‌تواند باشد.
 
او در ارزیابی ترویج فرهنگی که ایران در سال‌های اخیر انجام داده‌است، گفت: در سال‌های 94 تا 97 که رساله دکترای خود را با عنوان «نقش کتاب در دیپلماسی فرهنگی ایران» انجام دادم، با فعالین و اساتید بخش بین‌الملل ومدیران این حوزه مصاحبه کردم. نمی‌توان گفت که در حوزه ترویج دیپلماسی فرهنگی موفق بودیم، هرچند در بخش‌هایی موفق عمل کردیم، اما لازم است در بخش‌هایی بازنگری کنیم.

گوهری تاکید کرد: مهم‌ترین اقدام این است که به تولید محتوای مناسب برای جامعه جهانی و مخاطبان در دیگر کشورها فکر کنیم.