خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، امیررضا اصنافی، استادیار گروه علم اطلاعات و دانش شناسی دانشگاه شهید بهشتی طی یادداشتی به آسیب و تاثیرپذیری کتابخانه‌ها به‌عنوان تمدن‌سازان مظلوم و بی‌صدا که قلب تپنده آگاهی بخش جامعه در ویرانی‌های جوامع‌اند، پرداخت.
متن یادداشت به شرح زیر است:
«این خاورمیانه عجیب، این خاورمیانه پرالتهاب، گویی هر لحظه باید در این نقطه از زمین اتفاقی شوک‌آور رخ بدهد و جهان را در بهت و حیرت و ترس فرو ببرد. تازه‌ترین مورد آن‌هم انفجار میهب و هولناک بیروت بود که در عرض چند ثانیه همه چیز را ویران کرد. همه چیز تحت‌الشعاع قرار گرفت. در این میان، یکی از نهادهایی که از این ویرانی‌ها بی‌نصیب نماند، کتابخانه‌ها بودند که البته شاید آن چیزی که کمتر مورد توجه قرار بگیرد، کتابخانه‌ها باشد.
کتابخانه‌های عمومی بیروت به شدت آسیب دیدند و طبق گفته رئیس انجمن کتابداران لبنان، فاجعه عمیق‌تر از آن است که بتوان توصیفش کرد. وقتی جنگی در می‌گیرد، یا اتفاقات غیرمترقبه‌ای مثل حوادث زلزله، آتش‌سوزی و سیل رخ می‌دهد، کتابخانه‌ها هم غرق این اتفاقات، مظلومانه ویران می‌شوند. وقتی تاریخ را زیرورو می‌کنیم، مشاهده خواهیم کرد که کتابخانه‌ها در حملات و چپاولگری‌های زمان همچون حمله چنگیزخان مغول یا اسکندر و نظایر آنها، سوختند، ویران و نابود شدند.
اما این قضیه ادامه یافت؛ چراکه سایه بشرساخته جنگ از روی سر انسانی که دیگر مدعی پیشرفت و تمدن بود کنار نرفت. در جنگ‌های جهانی اول و دوم، جنگ تحمیلی عراق علیه ایران، جنگ عراق و کویت، جنگ امریکا و عراق و خلاصه هر نقطه‌ای که برخورد نظامی جوامع بشری رخ داده باشد، کتابخانه‌ها هم از ویرانی و تخریب بی‌نصیب نماندند.
ما کتابخانه‌ها را یک نهاد اجتماعی می‌دانیم که به قول زنده یاد هوشنگ ابرامی از اساتید برجسته کتابداری ایران، «اثرش بر جامعه متقابل است». یعنی هرجا کتابخانه‌ها پویا، فعال و زنده باشد، جامعه آگاه و پویا، فعال و زنده است و هرجا کتابخانه در رکود باشد و یا تعطیل و ویران، جامعه هم سقوط آزاد فرهنگی و علمی را تجربه خواهد کرد؛ بنابراین وقتی جنگی یا حمله تروریستی در یک کشور رخ می‌دهد، همه‌چیز را تحت‌الشعاع قرار می‌دهد و کتابخانه‌ها هم از این حملات بی‌نصیب نمی‌مانند.
در این جریانات، صرفا با ویرانی یک ساختمان معمولی و سوختن کتاب‌ها مواجه نیستیم، بلکه یک نهاد نابود می‌شود که وظیفه‌اش آموزش، آگاهی و تمدن‌سازی است. پس به این ترتیب، یک تمدن ویران می‌شود که بازسازی آن بسیار طاقت فرساست. ویرانی کتابخانه و نابودی کتاب‌های آن، ویرانی و نابودی اندیشه‌های انسان‌هایی است که سال‌ها فکر و وقت خود را برای آگاه‌سازی بشر تلاش کرده بودند.
کتابخانه‌ها کارشان ساختن است؛ ساختن و ارتقاء فرهنگی جامعه. ترویج صلح از رسالت‌های کتابخانه‌هاست. هنگام ویرانی‌های جنگ یا ویرانی‌های ناشی از آتش سوزی، زلزله و سیل در هر کشور و هر جامعه‌ای، کتابخانه‌ها این تمدن‌سازان مظلوم و بی صدا را دریابیم که قلب تپنده آگاهی بخش جامعه‌اند.»
دوشنبه ۲۷ مرداد ۱۳۹۹ - ۱۲:۱۸
نظرات