به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) امروز سه‌شنبه دهم اردیبهشت ماه است و هفتمین روز از سی‌ودومین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران؛ راهروهای ناشران عمومی به نسبت روز گذشته خلوت‌تر است. هدف اینبار کتاب‌های موسیقی است، در این گزارش سعی کرده‌ایم سری بزنیم به ناشران حوزه موسیقی و از میزان فروششان مطلع شویم. در حوزه موسیقی چند ناشر تخصصی داریم و مابقی ناشران عمومی هستند که چندتایی هم کتاب موسیقی منتشر می‌کنند.

کتاب‌ها بیشتر از آموزشگاه‌ها حرفی برای گفتن دارند
نشر چشمه یکی از این ناشران عمومی است که چند کتاب در حوزه موسیقی هم دارد. شیما فکار یکی از اهالی نشر چشمه است که در بخش پیشخان هنر می‌ایستد و مخاطبان را راهنمایی می‌کند. او درباره پرفروش‌های موسیقی چشمه می‌گوید: اولین کتاب موسیقی پرفروش ما «تئوری موسیقی/ مبانی موسیقی نظری» تالیف مصطفی کمال‌ پورتراب است. این کتاب از حدود بیست سال پیش جزو منابع کنکور بوده و هنوز هم هست. شاید این موضوع دلیلی بر فروش بالای این اثر باشد.

در اینجا باید یادآوری کنیم که همین کتاب «تئوری موسیقی» به چاپ شصت و چهارم رسیده است، به گفته علاقه‌مندان موسیقی هرکس که می‌خواهد شروع به نواختن کند و چیزی از موسیقی بداند باید حتما این کتاب را خوانده باشد. جالب است که در چند لحظه‌ای که با خانم فکار صحبت می کردم چندنفری سراغ «تئوری موسیقی» را گرفتند.

کتاب دیگری که در جایگاه دوم پر فروش‌ها قرار دارد «تجزیه و تحلیل موسیقی برای جوانان»‌ اثر لئونارد برنشتاین و ترجمه مصطفی کمال‌ پورتراب است. کتاب «درک و دریافت موسیقی» اثر راجر کیمی‌ین و ترجمه حسین یاسینی و مصطفی کمال‌ پورتراب نیز در رتبه بعدی پرفروش‌ها قرار می‌گیرند. فکار می‌گوید: این کتاب تقریبا تازه است و علاقه‌مندان زیادی هم دارد. برخی می‌آیند و با شور کتاب را تقاضا می‌کنند،‌ عده‌ای می‌خرند و برخی دیگر هم قیمت را که می‌بینند نظرشان عوض می‌شود و از انتخابشان منصرف می‌شوند.

هر سه کتابی که فکار نام برد مصطفی کمال‌ پورتراب به گونه‌ای در آن نقشی داشت، گاهی در جایگاه نویسنده و گاهی هم در جایگاه مترجم؛ کمال‌ پورتراب سال 1395 از دنیا رفت و آثارش هنوز هم خوانده می‌شود. او در پنج سالگی با فلوت اولین‌های خود را نواخت و جذب این هنر شد،‌ پورتراب به عنوان چهره ماندگار موسیقی در سال 1387 انتخاب شد.

فکار می‌گوید بیشتر کسانی که به سراغ کتاب‌های موسیقی می‌آیند به صورت تخصصی در این حرفه کار می‌کنند یا شروع به فعالیت کرده‌اند. مخاطب معمولی اصلا سمت این آثار نمی‌آید و حتی نام کتاب‌های موسیقی را هم نشنیده است چه رسد به این که بخواهد کتاب موسیقی بخرد.!

کمی آنطرف‌‌تر جوانی ایستاده و کتاب‌های موسیقی را نگاه می‌کند؛ اسمش احسان فضلی‌زاده است و 18 سال دارد. تازه دیپلم گرفته و از دوران کودکی موسیقی کار می‌کند؛ گیتار کلاسیک می‌نوازد، در کلاس‌های آموزشی نوازندگی را یاد گرفته و بیشتر به صورت خودآموز و با خواندن کتاب‌های آموزشی در این زمینه می‌نوازد. او به نمایشگاه آمده تا علاوه بر خرید رمان و داستان، سری هم به ناشرانی بزند که کتاب‌های موسیقی منتشر می‌کنند تا کتاب مورد علاقه اش را تهیه کند.

به اعتقاد او کتاب‌ها بیشتر از آموزشگاه‌ها حرفی برای گفتن دارند و با وجود آموزشگاه‌های خوبی که در سطح شهر وجود دارد اما احسان ترجیح می‌دهد موسیقی را با کتاب یاد بگیرد و می‌گوید آموزشگاه‌ها از پایه آموزش نمی‌دهند.
 
عام مردم علاقه‌ای به کتاب‌های موسیقی ندارند
 تنهایی مدیر نشر پنج خط است، نشر تازه تاسیسی که به طور تخصصی در حوزه موسیقی کار می‌کند؛ البته پیش از این با نام هارمونی معروف بود و با وقفه‌ای کوتاه با نام پنج خط به فعالیت خود را ادامه می‌دهد. این نشر امسال با 40 عنوان کتاب جدید به نمایشگاه آمده است.

درباره کتاب‌های پرفروش که سوال کردم کتاب‌های «نوستالژی/ 30قطعه برای گیتار اسپانیش» اثر سهیل بیانی‌مهر را نام برد و گفت از پرفروش‌ترین‌هایمان است به طوری که در این چند روز که از نمایشگاه می‌گذرد بیشتر از 300جلد از این کتاب به فروش رفته است. اثر دیگر «رقص سنتور/ مجموعه قطعات پاپ برای سنتور» اثر سامان ضرابی است که نسبت به قبلی کمتر به فروش رفته است. کتاب‌های دیگری هم داریم که جزو خوش‌فروش‌‌های ما محسوب می‌شوند مانند «یک فنجان گیتار» که در زمینه گیتار خوب به فروش می‌روند.

او درباره مخاطبانش در نمایشگاه کتاب می‌گوید: افرادی که برای خرید این قبیل کتاب‌ها مراجعه می‌کنند حوزه تخصصی‌شان در این زمینه است و عموم که به صورت گذرا از این راهرو عبور می‌کنند کم و بیش می‌آیند که کتاب بخرند؛‌ آن هم در صورتی که یا از طرح جلد آن خوششان می‌آید یا دوست دارند که سازی بنوازند، آنوقت کتابی می‌خرند و می‌برند. افرادی که کارشان موسیقی است در قدم اول در آموزشگاه‌ها و دانشگاه‌ها و مدارس موسیقی آموزش می‌بینند و در بین کتاب‌ها به دنبال قطعات هستند یا کتاب‌هایی که تکنیکی باشد یا انگشت‌گذاری،‌ هارمونی و تئوری باشد؛ آن‌ها به دنبال کتاب‌های آموزشی نیستند بیشتر کتاب‌های تکنیکی و قطعات ما به فروش می‌رود.

این ناشر درباره فروش بیشتر کتاب‌های تالیفی یا ترجمه موسیقی هم گفت:‌ با توجه به سلیقه مخاطب و سازی که می‌زنند کتاب‌های تالیفی یا ترجمه را انتخاب می‌کنند، به عنوان مثال کسی که گیتار کلاسیک می‌زند دنبال کتاب‌های ترجمه است و کسی که ایرانی می‌زند دنبال کتاب‌های تالیفی است.

منفرد یکی از آن دسته افرادی است که مقابل غرفه پنج خط ایستاده و کتاب‌ها را نگاه می‌کند و از تنهایی نام یکسری کتاب‌ها را می‌پرسد،‌ می‌خواهد بداند موجود هستند یا نه. مدرس موسیقی است و آموزشگاه موسیقی دارد، دنبال کتاب‌هایی می‌گردد که برای هنرجویانش مناسب باشد. لیست بلند بالایی هم دارد و دانه دانه نامشان را از متصدی این غرفه می‌پرسد. سر آخر هم لیستی را به غرفه‌دار می‌دهد و همان‌ها را سفارش می‌دهد.

نشر ماهور هم از جمله ناشران تخصصی حوزه موسیقی است که هم کتاب منتشر می‌کند و هم فایل‌های صوتی یا سی‌دی‌هایی متفاوت. آقای سامان متصدی نشر ماهور در سی‌ودومین نمایشگاه بین‌المللی تهران می‌گوید: نشر ماهور در دو بخش فعالیت می‌کند؛ یکی بخش آموزش سازهای ایرانی و غربی است که در این بخش کتاب‌های آموزشیمان مربوط به سازهای سه‌تار، تار و سنتور بوده و بخش دیگر کتاب‌های پژوهشی است مانند «فرهیختگی در محیط مردمی» اثر ساسان فاطمی است که اخیرا منتشر شده است.

او کتاب‌های «فرهیختگی در محیط مردمی» و  «گوشه» اثر ارشد طهماسبی که فرهنگ گوشه‌های موسیقی ایرانی است را جزو پرفروش‌های این نشر در نمایشگاه کتاب می‌داند.
 
سامانی معتقد است که همه جور آدمی برای خرید کتاب‌های موسیقی به سراغشان می‌روند، هم افراد متخصص حوزه موسیقی و هم عموم مردم. او می‌گوید گاهی ما به عموم مردم که تازه شروع به خواندن یا نواختن کرده‌اند یا به موسیقی علاقه دارند کتاب‌هایی را معرفی می‌کنیم. البته آن‌ها ابتدا باید اطلاعات مختصری بدهند و بگویند در چه زمینه‌ای کتاب می‌خواهند و بعد ما به آن‌ها معرفی می‌کنیم؛ مگر این که شخص کتاب تاریخی بخواهد مانند «سرگذشت موسیقی ایران» اثر روح‌الله خالقیان. افراد متخص هم می‌دانند چه می‌خواهند و کتاب را درخواست می‌کنند.
 
نای و نی هم نشری است که در زمینه موسیقی به صورت تخصصی فعالیت می‌کند اما کمتر نامش به گوشمان خورده است. وطنیان مدیر نشر هم از مخاطبان تخصصی صحبت می‌کند و می‌گوید عام مردم علاقه‌ای به این سبک کتاب‌ها ندارند. او کتاب‌های «فرم در موسیقی» اثر تاتیانا سورنونا کورگیان و ترجمه مسعود ابراهیمی و «مهارت نت‌خوانی در تمامی کلیدها» اثر جورج داندولونام و ترجمه امیر فتحی‌نام را جز آثار پرفروش این نشر در نمایشگاه کتاب دانست.

سوره مهر هم ناشری است که کتاب‌هایی در زمینه موسیقی،‌ سینما،‌ ادبیات و ... دارد؛ سراغ چند کتاب موسیقی‌ را می‌گیرم. مرتضی ویسی که از متصدیان این نشر است بعد از کمی فکر و تماشای قفسه کتاب‌های موسیقی، کتاب «ردیف عالی استادعلی اکبرخان شهنازی» تقریر علی‌اکبر شهناز، تحریر فرهاد ارژنگی را جزو پرفروش‌های موسیقی این نشر نام برد و گفت کتاب «صدا و صدابرداری» اثر فتحعلی روشن هم به نسبت خوش فروش است. ویسی می‌گوید که بیشتر افراد بیست‌وپنج سال به بالا به دنبال این کتاب‌ها هستند؛‌ مخصوصا آن‌هایی که آموزشگاه دارند، می‌آیند و چرخی می‌زنند و می‌خرند گاهی هم به تعداد زیاد سفارش می‌دهند.

در مجموع به نظر می‌رسد ناشران تخصصی موسیقی مخاطب کمتری دارند و صف‌های طولانی و حجم انبوه علاقه‌مندان به کتاب مقابل ناشران عمومی شکل می‌گیرد یا ناشرانی که دستی هم در نشر رمان و داستان دارند،‌ موضوعی که مخاطب بیشتری هم دارد.