محمدحسین زارع، مدیرمسئول نشر «نص» در گفتوگو با خبرنگار ایبنا درباره وضعیت شمارگان کتاب طی 40 سال گذشته بیان کرد: پیش از انقلاب عنوان و شمارگان کتاب بسیار محدود بود اما بعد از انقلاب و حتی در نخستین سال‌های بعد از انقلاب، قابل مقایسه نیست. تولید کتاب از نظر عنوان و شمارگان کتاب، با ظهور نخستین نشانه‌های انقلاب یعنی حدود یک‌سال قبل از پیروزی، افزایش قابل توجهی پیدا کرد.
شمارگان 20 هزار نسخه کتاب طی نیم‌روز
وی با اشاره به شمارگان 20 هزار نسخه‌ای کتاب همزمان با اوایل انقلاب ادامه داد: تولید‌کنندگان کتاب تا اواسط سال 1357 شمارگان 20 هزار نسخه‌ای را تجربه کردند؛ در‌حالی‌‌که جمعیت کشور بین 30 تا 35 میلیون نفر بود.
این ناشر اضافه کرد: کتاب‌ها که بیشتر در راسته انقلاب عرضه می‌شد، طی نیم‌روز فروش می‌رفت. تصور این وضعیت با وجود جمعیت 80 میلیونی برای بسیاری دشوار است.
آغاز جنگ و آغاز کاهش شمارگان کتاب
زارع با بیان این مطلب که انتشار کتاب با شمارگان بالا تا دو سال بعد از انقلاب ادامه داشت، افزود: انتشار کتاب با شمارگان 10 هزار نسخه به بالا تا زمان شروع جنگ ادامه داشت اما با آغاز جنگ، شرایط متفاوت شد.
وی ادامه داد: در آن سال‌ها، فعالیت ناشران با توجه به یک‌سری معذوریت‌های ناشی از آغاز جنگ و همچنین اعمال برخی کنترل‌های نظارتی بر تولید کتاب تا حد قابل توجهی کاهش یافت و میزان تولید مانند سابق ادامه پیدا نکند.
نقش کتاب‌فروشی‌ها در کاهش شمارگان
مدیرمسئول نشر «نص» در ادامه توضیح دلایل توقف روند رشد تولید و شمارگان بالای کتاب، گفت: به نظر می‌رسد که زنجیره تولید تا مصرف طی چهار دهه گذشته، متناسب رشد نکرد که از‌جمله مهم‌ترین معضلات نشر کتاب و کاهش شمارگان است.
وی ادامه داد: شبکه توزیع نامتوازن کتاب در سراسر کشور و همچنین فعالیت کم‌فروغ کتاب‌فروشی‌ها که به مرور، اخبار تغییر کاربری و یا تعطیلی آن‌ها را می‌شنویم، در کاهش شمارگان کتاب موثر بوده‌اند.
زارع با تاکید بر اهمیت توجه به کتاب‌فروشی‌ها و شبکه توزیع ادامه داد: به دلیل وجود شبکه توزیع نامناسب و تعداد اندکِ کتاب‌فروشی‌ها، حتی افراد کتاب‌خوان از انتشار بسیاری از کتاب‌ها مطلع نمی‌شوند. شبکه توزیع ضعیف و دسترسی دشوار به کتاب‌ها به مرور زمینه کاهش شمارگان را فراهم کرده است.
فضای مجازی و افزایش قیمت ملزومات تولید
وی درباره دیگر دلایل شکل‌گیری روند کاهشی شمارگان کتاب بیان کرد: علاوه‌بر توسعه فناوری‌های نوین ارتباطی و افزایش کاربران فضای مجازی باید به تاثیر افزایش عناوین کتاب نیز به‌عنوان عامل موثر در کاهش شمارگان توجه کنیم.
مدیر انتشارات نص خاطر نشان کرد: علاوه‌بر این، مشکلات اقتصادی و همچنین افزایش قیمت ملزومات تولید کتاب، بر کاهش مخاطب و به تبع آن کاهش شمارگان کتاب تاثیر گذاشته است.
این فعال حوزه نشر دانشگاهی با اشاره به اعمال برخی سیاست‌‌های غلط در کاهش شمارگان کتاب ادامه داد: وقتی بحث حذف یارانه کتاب طرح شد، بحث براین بود که یارانه کاغذ به مصرف‌کننده برسد، اما حذف یارانه و آزاد شدن قیمت کاغذ موجب افزایش قیمت کتاب شد.
وی افزود: افزایش قیمت کتاب از یک سو و کاهش توان اقتصادی دانشجویان و مردم از سوی دیگر موجب شد تا به مرور شمارگان کتاب روند کاهشی پیدا کند.
زارع با تاکید بر لزوم توجه به جایگاه کتاب به‌عنوان یکی از مهم‌ترین ابزار انتقال تجربه و دانش گفت: به نظر می‌رسد برخی سیاست‌ها طی سال‌های گذشته موجب افت جایگاه کتاب شده است؛ به‌عبارت دیگر اگر به نخبگان جامعه اهمیت داده شود، بی‌تردید کتاب به جایگاه واقعی خود نزدیک میشود و به دنبال آن روند کاهشی شمارگان نیز متوقف خواهد شد.
نظر شما