به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، آمار موسسه خانه کتاب از آمار نشر در استان‌های کشور طی شش ماه نخست سال 1397، نشان‌دهنده نتایج جالب و در عین حال قابل تاملی برای صنعت نشر کشور است؛ اعداد و ارقامی که نباید به سادگی از کنار آن‌ها گذشت و نیازمند برنامه‌ریزی‌های مدون و منظم سازمان‌ها و نهادهای حمایتی است.
 
آخرین رتبه در دستان هرمزگان
طبق آمار سایت موسسه خانه کتاب، استان هرمزگان 24 ناشر دارد که از میان آن‌ها 19 ناشر در بندرعباس و پنج ناشر در شهرهای دیگر این استان مثل رودان، میناب، قشم و کیش مستقر هستند، اما این استان در آمار کتاب‌های منتشر شده در استان‌های کشور طی شش ماه نخست امسال، فقط 9 عنوان کتاب منتشر کرده است؛ یعنی تنها دو صدم درصد کل کتاب‌های ایران در این بازه زمانی به هرمزگان اختصاص دارد.
 
در میان این 24 ناشر، 4 ناشر دولتی و متعلق به دانشگاه‌ آزاد اسلامی هرمزگان، دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی و درمان هرمزگان، دانشگاه هرمزگان و سازمان منطقه آزاد کیش هستند که در کل نتیجه فعالیت‌ آن‌ها در فاصله ماه‌های فروردین تا شهریور ماه سال 1397، 9 عنوان کتاب بوده است که از این تعداد،‌ هفت کتاب تالیفی و دو اثر ترجمه هستند. تیراژ این کتاب‌ها در کل، 24 هزار و 200 نسخه بوده و همگی آن‌ها چاپ اولی هستند.
 
البته هرمزگان در مساله تعداد کتابفروشی‌ها نیز اصلا غنی نیست؛ البته در طرح تابستانه کتاب در این استان تنها دو کتاب‌فروشی فعال بودند، اما آمار دقیقی در این زمینه وجود ندارد. در این میان اگر فرض کنیم همین دو فروشگاه کتاب در بندرعباس وجود داشته باشد، این عدد نشان‌دهنده کمبود ویترین کتاب برای مردم این استان است و  رشد و افزایش آمارها در این استان، نیازمند نگاه‌های ویژه است.
 
رتبه سی‌ام برای کهگیلویه و بویراحمد
دومین استانی که در انتهای فهرست آمار كتاب­‌هاي منتشر شده در استان­‌هاي كشور، در شش ماه نخست سال 1397 قرار دارد، کهگیلویه و بویر احمد است که با اختلاف انتشار 16 کتاب بیشتر از هرمزگان در رتبه سی‌ام این فهرست قرار دارد.
 
این استان نه ناشر دارد که از میان آن‌ها، هشت ناشر در شهر یاسوج و یک ناشر در شهرستان گچساران مشغول فعالیت هستند. این ناشران در شش ماه نخست امسال 25 عنوان کتاب تالیفی منتشر کرده‌اند که یک عنوان از آن‌ها، چاپ مجدد بوده و بقیه چاپ اولی هستند.
 
شمارگان انتشار این 25 عنوان نیز تنها 25 هزار نسخه بوده است که می‌توان تخمین زد هر کتاب حدود 1000 نسخه تیراژ داشته است. همچنین آمار کل کتاب‌های این استان تنها شش صدم درصد نسبت به کل کشور بوده است.
 
کهگیلویه و بویر احمد نیز یکی از استان‌های کم‌برخوردار در مساله کتابفروشی و ویترین کتاب است، به طوری که از این استان نیز فقط 3 کتابفروشی در طرح تابستانه فعالیت داستند و پیگیری‌های ما نشان داد تعداد کتابفروشی‌ها به همین عدد محدود می‌شود.
 
چهارمحال و بختیاری در رتبه 29
سومین استان از انتهای فهرست كتاب­‌هاي منتشر شده در استان‌­هاي كشور در شش ماه نخست سال 1397،‌ چهارمحال و بختیاری است. این استان با انتشار 36 عنوان کتاب، هشت صدم درصد کتاب‌های شش ماهه امسال را در دل خود جای داده است.
 
از این کتاب‌ها 31 عنوان تالیفی و 5 عنوان ترجمه هستند که همگی آن‌ها چاپ اولی بوده‌اند. همچنین شمارگان کل این کتاب‌ها 47 هزار نسخه بوده است و به طور میانگین یک هزار و 300 جلد کتاب توسط ناشران این استان در این ماه‌ها منتشر شده است.
 
طبق آمار 43 ناشر در این استان مشغول فعالیت هستند که 33 ناشر در شهرکرد، پنج ناشر در بروجن، دو ناشر در فرخ‌شهر و دو ناشر نیز در شهرستان‌های فارسان و سامان مشغول هستند.
 
از استان چهارمحال و بختیاری نیز شش کتابفروشی در طرح تابستانه مشارکت داشتند که چهار فروشگاه سهم مرکز استان یعنی شهرکرد است. همچنین به تناسب تعداد ناشران فعالی که در این استان مشغول کار هستند، اگرچه چاپ 31 عنوان آمار بسیار پایینی است، اما نگاهی به تعداد کتابفروشی‌ها نیز نشان می‌دهد که صنعت نشر رونق چندانی در این استان خوش آب و هوا ندارد.
 
بوشهر با 37 کتاب
چهارمین استان از انتهای فهرست آمار كتاب­‌هاي منتشر شده در استان‌‌هاي كشور در شش ماه نخست سال 1397، بوشهر است؛ استانی در کنار خلیج فارس که با وجود بیش از 50 ناشر،سهمش از کتاب‌های کل کشور در این بازه زمانی، تنها نه صدم درصد است.
 
بوشهر با انتشار 37 عنوان کتاب در شش ماه نخست امسال فعال بوده است که 32 عنوان از این کتاب‌ها تالیفی و 5 عنوان ترجمه شده هستند و شمارگان کل آن‌ها 32 هزار نسخه و میانگین شمارگان، 894 نسخه بوده است.
 
52 ناشر در استان بوشهر فعالیت می‌کنند که از میان آن‌ها 48 ناشر در شهر بوشهر، 2 ناشر در برازجان و دو ناشر دیگر در شهرستان‌های بندر گناوه و خورموج مشغول کار هستند.
 
بوشهر در میان استان‌هایی قرار دارد که با وجود تعداد نسبتا خوب ناشران، در زمینه تولید کتاب نسبتا ضعیف و کم‌کار است، همچنین نگاهی به آمار کتابفروشان بوشهر در طرح تابستانه نشان می‌دهد که شش فروشگاه در بوشهر پایا و فعال است که سهم پایتخت استان فقط 2 کتابفروشی است.

سیستان و بلوچستان و سهم 10صدم درصدی 
در فهرست آمار كتاب‌­هاي منتشر شده در استان‌هاي كشور در شش ماه نخست سال 1397، پنجمین استان از انتهای این فهرست، سیستان و بلوچستان است، استانی که ناشران آن در نیمه نخست سال، تنها 45 عنوان کتاب جدید منتشر کرده‌اند یعنی ده‌صدم درصد کل کشور.
 
35 ناشر در این استان مشغول فعالیت هستند که همگی آن‌ها در شهر زاهدان استقرار دارند. از میان کتاب‌های این ناشران 35 کتاب تالیفی و 10 کتاب ترجمه شده هستند و شمارگان کل آن‌ها حدود 71 هزار نسخه بوده است که تخمین زده می‌شود هر عنوان حدود یک هزار و 700 نسخه تیراژ دارند.

همچنین طبق آمار طرح تابستانه کتاب، 6 کتابفروشی از این استان در طرح مشارکت داشتند که چهار کتابفروشی در زاهدان و دو کتابفروشی دیگر در شهرستان‌های دیگر قرار دارد. در این استان هم تعداد کتابفروشی‌ها زیاد نیست و  با کمبود ویترین عرضه کتاب در استان‌ روبرو هستیم.
 
و اما بعد...
طبق آمار كتاب­‌هاي منتشر شده در استان‌­هاي كشور در شش ماه نخست سال 1397 (اینجا بخوانید)، استان‌های مرکزی با 49 عنوان، خراسان جنوبی با 70 عنوان، خراسان شمالی با 85 عنوان و سمنان با 95 عنوان پس از استان سیستان و بلوچستان در رتبه‌های بالاتر هستند.
  
عملکرد هر یک از این استان‌ها با توجه به تناسب تعداد ناشران و کتابفروشان و کتاب‌های منتشر شده، نشان‌دهنده وضعیت خوبی نیست. این آمار می‌تواند مورد استناد کارشناسان، برنامه‌ریزان و طراحان نقشه فرهنگی کشور قرار گیرد تا در طرح‌ها و برنامه‌های حمایتی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی توجه جدی‌تری به این استان‌ها شود.
 
به نظر می‌رسد طرح‌های حمایتی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی مثل اعطای تسهیلات و وام به خصوص در مناطق کم‌برخوردار می‌تواند تا حد زیادی گره‌گشای این موضوع باشد، هرچند بسترسازی برای گسترش فرهنگ مطالعه نیز باید در دستور کار قرار گیرد زیرا تعداد کتابفروشی‌ استان‌هایی که در زمینه تولید کتاب نسبت به سایر استان‌ها محروم‌تر هستند، نشان‌دهنده کم‌اقبالی یا مناسب نبودن وضعیت کتاب و کتابخوانی در این استان‌ها دارد و استان‌هایی که آمار انتشار کتاب بهتری نسبت به دیگر شهرها و استان‌ها دارند، در این جدول رتبه‌های بالاتر را به خود اختصاص داده‌اند.

این‌روزها صنعت نشر کشور بیشتر از هر زمان دیگری نیازمند کمک و حمایت‌ است. این حوزه طی چند سال اخیر که مخاطبان و شمارگان کتاب‌هایش کاهش یافته، در ماه‌های اخیر با مشکل بزرگتری چون گرانی مواد اولیه دست به گریبان است.

با این حال باید دید ریشه محرومیت برخی از استان‌های کشور در زمینه کتاب چیست و آیا می‌توان با اقدامات حمایتی، آمار این حوزه را جابه‌جا کرد؟