به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، محمود آموزگار، دبیر شورای اجرایی و برنامه‌ریزی صنفی سی‌اُمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران به دعوت ایبنا با حضور در غرفه «ایبنا» مستقر در سی‌اُمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران درباره فرایند واسپاری این نمایشگاه به بخش خصوصی و انتظاراتی که از دولت در این زمینه وجود دارد، گفت وگو کرد.
 
*ارزیابی شما  از واگذاری بخش عمده‌ی مسئولیت‌های برگزاری نمایشگاه کتاب به تشکل‌های نشر چیست؟
 
تردید نیست که  راس وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی برای مدیریت نمایشگاه کتاب تهران توسط بخش خصوصی به ویژه در قالب تشکل‌های نشر عزم جدی دارد. اگر هم تاکنون توانسته‌ایم گام‌هایی رو به جلو برداریم، به دلیل همین نظر مساعد و موافق وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی است. اما بالاخره تحقق این امر در جاهایی با مانع مواجه می‌شود؛ وقتی در کشورمان سی و چند سال دولت‌سالاری حرف اول را می‌زده است، مشکل است که به نحو شایسته شأن مردم امور را به بخش خصوصی بسپارند. گاه  در بدنه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی شاهد مقاومت‌هایی به طرق مختلف در ارتباط با واسپاری بودیم. یکی از مسائل اصلی  در زمان قبل  و ایام برگزاری نمایشگاه کتاب، که  با آن مواجه‌ایم؛ نبود امکانات و تأخیر در ارائه آن‌ها به کمیته‌های واگذار شده به  بخش خصوصی بود. در دومین روز نمایشگاه کتاب تهران هنوز در محل استقرار  هفت کمیته سپرده شده به دست تشکل‌های نشر و محل اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران همچنین معاونت اجرایی نمایشگاه کاستی‌هایی هست. در حالی که محل استقرار مدیران دولتی خیلی زود تجهیز شده است!
 زیبنده است ما از مهمان‌های بین‌المللی‌مان به نحو شایسته و در مکان مناسب استقبال کنیم؛ این مساله در حوزه گسترش روابط بین‌المللی با ناشران جهانی  جدی است. به طور مثال رئیس اتحادیه ناشران اتریش و رئیس اتحادیه ناشران صربستان از نمایشگاه دیدن خواهند کرد و تصمیم دارند با مدیران اتحادیه ناشران و کتاب‌فروشان تهران، دیدار و صحبت کنند. همچنین رئیس اتحادیه ناشران ایتالیا با ما چندین جلسه برگزار کرده است و ما هنوز کلی حرف برای گفتن با یکدیگر داریم که در همین نمایشگاه انجام خواهد شد. بنابراین باید از فرصت نمایشگاه کتاب تهران به نحو احسن بهره برد.
* ارزیابی شما از فعالیت کمیته‌های مختلف چیست؟
در سی‌امین دوره نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران کمیته بین‌الملل به کمیته‌های تحت مسئولیت موسسه افزوده شد. فعالیت این کمیته در چند سال اخیر منحصر به فروش کتاب‌های خارجی شده بود.ولی پیش از آن کلیه فعالیت‌های خارجی اعم از روابط بین‌الملل و فروش کتاب تحت مدیریت یک کمیته انجام می‌شد. موسسه نمایشگاه‌های فرهنگی ایران اقدام‌هایی در طول سال برای ارتقای دیپلماسی فرهنگی انجام ‌داده که مفید و موثر هم بوده است.همچنین این موسسه زمینه‌های خوبی برای برقراری ارتباط با اتحادیه‌ها و روسای نمایشگاه‌های کتاب سایر کشورها فراهم کرد. اما کار موسسه فرهنگی نمایشگاه‌ها مذاکره با مسئولان و روسای نمایشگاه‌ها  نیست. کل کاری که دولت باید انجام دهد، هموار کردن مسیر راه است مسیر  درست واگذاری هم همین است. در حال حاضر در زمینه امور بین‌المللی دو کمیته وجود دارد کمیته ناشران خارجی که عهده‌دار امر فروش است و تحت مدیریت صنف قرار دارد و کمیته  بین‌الملل که بدون تصویب شورای سیاست‌گذاری یک شبه تشکیل شد و مدیریت آن با موسسه نمایشگاه‌های فرهنگی است و متاسفانه ارتباطی بین فعالیت‌های  دو کمیته نیست و تلاش‌های انجام شده در چارچوب دیپلماسی فرهنگی کمکی به ایجاد ارتباط بین ناشران خارج و داخل نمی‌کند.
*از عملکرد کمیته‌هایی که به مسئولیت‌شان تشکل‌های نشر در برگزاری نمایشگاه واگذار شده چقدر رضایت دارید؟
همکاران من واقعا از همه امکانات‌شان استفاده می‌کنند تا تفاوت و تمایز در مدیریت بخش‌دولتی و خصوصی به وضوح دیده شود ولی نکته‌ای که وجود دارد این است که مجموعه اقدام‌هایی که در دوران نمایشگاه از جمله کمیته‌های هفت‌گانه، انجام می‌شود مبتنی بر آیین‌نامه‌هایی است که به دوران گذشته مربوط می‌شوند. یعنی خط مشی‌ها، دستورالعمل‌ها و ضوابط نمایشگاه کتاب از زمان‌های خیلی دور تصویب شده‌اند و ملاک اجرا هستند. بنابراین بخش خصوصی چندان اراده‌ای از خود ندارد. یعنی نمی‌توانند آن چیزی را که درست می‌پندارند اجرا کنند، زیرا با آیین‌نامه‌ها انطباق ندارد.
*پیشنهاد شما برای واگذاری  بهتر نمایشگاه کتاب تهران به تشکل‌های نشر در سال آینده چیست؟
مقررات و آیین‌نامه‌ها باید با اقتضائات روز تطابق پیدا کنند‌ و روزآمد شوند. مثلا امسال 300 غرفه اضافی  تقاضا داشتیم در حالی که میزان مکان و مساحت نمایشگاه کتاب مانند سال قبل است. قاعدتا در تخصیص غرفه مشکل به وجود می‌آید. تمام ناشرانی که سال گذشته در نمایشگاه حضور داشتند، امسال به یک میزان متراز کمتری غرفه دریافت کردند، زیرا باید به تقاضا‌های جدید پاسخ داد. نباید به ناشری که کتاب‌سازی می‌کند مانند ناشری که آثار خلاق و موثر ارائه می‌کند به یک نحو برخورد کرد  و آن‌ها را  در یک سطح دید. نباید ناشر حرفه‌ای را در مضیقه قرار داد و بستر فعالیت پخش کننده‌ها را در نمایشگاه فراهم کرد. وقتی صدور مجوز کتاب به عهده وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی است، به این راحتی نمی‌توان این چالش‌ها را حل کرد. ناشری که در مدت کوتاه از صدور مجوزش، آمار  چند ده عنوان کتابی را برای حضور در نمایشگاه کتاب ارئه می‌کند، خوب به نوعی ضعف صنعت نشر کشور را نشان می‌دهد. آیا واقعاً چنین استعدادی  و ظرفیت و بازاری در صنعت نشر کشور هست؟! یا آن‌که برخی از این ناشران دنبال کتاب‌سازی هستند.
 
*نقشه راه شما برای برگزاری بهتر نمایشگاه کتاب در دوره‌ آینده چیست؟
در اهداف و وظایف تشکل صنفی هیچ‌گاه مسائل مالی و اقتصادی دیده نشده است. فعالیتی که در اتحادیه صنفی صورت می‌گیرد، صرفا به منظور حل مسائل و مشکلات همکاران ناشر و کتاب‌فروشان و در عین حال آموزش آن‌ها و رصد کردن آینده این حوزه و انتقال تجربیات به بدنه نشر  است.
بر اساس قانون برای تشکیل اتحادیه صنفی در یک شهر، یک حد نصابی مطرح است و تعداد ناشران و کتاب‌فروشی‌ها در شهرها به تعداد مورد نظر نمی‌رسد، به همین دلیل اتحادیه سراسری ناشران تأسیس نمی‌‌شود. به همین دلیل به طور مثال در شهر پاکدشت ورامین کتاب‌فروشی اوستا جواز کسب خود را از اتحادیه میوه و  تره‌بار گرفته است ! چرا واقعا دولت نمی‌کوشد موانع را از مسیر راه تشکیل یک تشکل صنفی و اتحادیه سراسری نشر بردارد. چرا حتی با استانی شدن اتحادیه ناشران و کتاب‌فروشان تهران که می‌تواند کتاب‌فروشی‌های استان را در زمینه استفاده از حقوق شان حمایت کند و بستر انجام تکالیف‌شان را تسهیل کند مخالفت می‌شود؟ این‌ها مسئولیت دولت است و با شعار درست نمی‌شود.
 
*برای وگذاری نمایشگاه کتاب به تشکل‌های نشر بدون حاشیه و تنش چه پیشنهادی دارید؟
امسال با واگذاری بخش عمده فعالیت‌های نمایشگاه کتاب به تشکل‌های نشر به الگویی مناسبی برای عمل در آینده  رسیدیم. اتحادیه ناشران و کتاب‌فروشان تهران جریانی است که می‌تواند ناشران، کتاب‌فروشی‌های تهران و اتحادیه شرکت‌های تعاونی  آشنا نمایندگی ناشران سایر مناطق را به عهده بگیرند. تا رسیدن به آن نقطه مسیر زیادی را باید طی کرد و ضرورت دارد موانع حقوقی برطرف شود. ضمن این‌که اتحادیه ناشران در کنار  اتحادیه شرکت‌های تعاونی ناشران می‌توانند الگوی موقت  مناسب برای مدیریت نمایشگاه کتاب باشند تا زمینه‌های تاسیس اتحادیه‌های صنفی نشر و کتاب در سایر مناطق فراهم شوند و روزی تشکیلات واحد سراسری نشر مدیریت کلیه امور نشر کشور را به عهده گیرد.
 
*تعامل کارگزاران فرهنگی دولت تدبیر و امید با تشکل‌های نشر در  واگذاری نمایشگاه کتاب چطور بود؟
مدل تعاملی ارائه شده در دولت تدبیر و امید، الگوی مناسبی میان دولت و بخش خصوصی است. ما در این دوران فکر کردیم همیشه در یک جبهه قرار داریم و مسئولان دولتی هیچ‌گاه خط و خطوط‌شان را جدا نکرده‌اند و ما همکاری خوبی داشتیم. نمونه بارز آن، معافیت مالیاتی کتاب‌فروشان است که اگر همکاری دولت حتی در سطح وزیر و بخش خصوصی نبود، قائدتا محقق نمی‌شد. ما باید تلاش کنیم این همکاری‌ها روان‌تر شوند و جمع‌بندی‌های لازم صورت بگیرد. آمال و آرزوهای ما در این دولت فرصت بیان و اجرا پیدا کردند  و احساس فایده کردیم. می‌توانیم گام‌های بیش‌تری در این زمینه برداریم و به سمت داشتن صنعت نشر پویا پیش رویم.