به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، آیین رونمایی از کتاب «دانشنامه جهانی شدن» دوشنبه 22 آذر با حضور نورالله مرادی، محبوبه مهاجر، حسینعلی نوذری، شهرام گیل‌آبادی و ایمانی خوشخو در کتابفروشی انتشارات علمی و فرهنگی برگزار شد.
 
گیل‌آبادی در این نشست با بیان اینکه از زاویه هنر به دانشنامه جهانی شدن نگریسته گفت: امروز بشر به نگرشی رسیده که معتقد است زمین را باید از آسمان ببیند و مدل‌های ارتباطی هم در فضای امروزی ناظر بر فلسفه شبکه‌ای هستند که به آن فلسفه توصیفی می‌گویند بدین معنی که باید از عمق پدیده‌ها دید.
 
وی ادامه داد: امروزه روایت شخصی از پدیده‌ها رواج یافته و این روایت‌ها برای همگان جذاب است چون از زاویه دید معنایی است. من نیز با این نگاه به ترم فلسفی جهانی شدن در دانشنامه نگاه کردم. به هر حال استفاده از 600 مدخل خوب در موضوعات متفاوت نشان‌دهنده میزان جامعیت و کیفیت این اثر است.
 
وی تاکید کرد: دانشنامه جهانی شدن منبع ارزشمندی است که ترم جهانی شدن را برای اهل فرهنگ، اندیشه و دانشگاه باز می‌کند. خوشبختانه ترجمه اثر نیز بسیار روان است البته کاستی‌هایی هم در اثر دیده می‌شود که از آن جمله می‌توان به وجود مفاهیم انتزاعی در اثر و نبود مداخلی همچون هنر در آن اشاره کرد.
 
گیل‌آبادی در بخش دیگری از سخنانش با بیان اینکه باید پژوهش‌های مفصلی درباره پیامدهای این ترجمه انجام دهیم یادآور شد: نکات زیادی در ترجمه این اثر وجود دارد که قابل بسط و گسترش است اما در پژوهشکده‌های ما مغفول واقع شده است. ما باید از زاویه فرهنگی خودمان جهانی شدن را ببینیم چرا که جای این‌گونه آثار در ادبیات این موضوع خالی است هرچند که نوشتن دانشنامه نیاز به زیرساخت‌های عمیقی دارد که امیدوارم در کشور ما فراهم شود.
 
نبود مدخلی برای هنر در دانشنامه جهانی شدن
ایمانی خوشخو، رئیس دانشگاه علم و فرهنگ نیز در ادامه این مراسم با بیان اینکه امروز توجه عمیق‌تری به جهانی شدن می‌شود، گفت: با توجه به پیچیدگی زندگی روزمره دانشنامه‌ها ضروری‌تر به نظر می‌رسند و تدوین چنین اثری گام موثری در تولید ادبیات علوم مختلف به شمار می‌آید.
 
وی با تاکید بر اینکه با توجه به تعداد مداخل و نویسندگان این اثر دانشنامه جهانی شدن کار ماندگاری است، عنوان کرد: متاسفانه در این دانشنامه با توجه به علاقه من به موضوع هنر مدخلی آورده نشده است درباره فرهنگ هم مداخل بسیار کمی آمده در حالی که موضوع هنر می‌تواند در فرایند جهانی شدن مورد بررسی قرار گیرد.
 
رئیس دانشگاه علم و فرهنگ در پایان گفت: امیدوارم که این دانشنامه‌ها به قفسه‌ها و انبارها نرود و توسط مخاطبانش خوانده شود چرا که کار ارزشمندی است.

جامعه‌ پویاتر و دایره‌المعارف‌های بیشتر
مرادی در این نشست با بیان اینکه دایره‌المعارف‌ها و کتاب‌های مرجع از مهم‌ترین کتاب‌ها به شمار می‌آیند، گفت: در یونان باستان به مجموعه آثار یک فیلسوف دانشنامه یا دایره دانش گفته می‌شد چون مجموع آثار فلاسفه تمامی دانش‌های بشری در زمانه خودش را در برمی‌گرفت. مترجمان جهان اسلام بعدها معادل این واژه را به دایره‌المعارف تبدیل کردند و اولین دانشنامه فارسی توسط ابن‌سینا با عنوان دانشنامه علایی منتشر شد.
 
وی ادامه داد: دانشنامه‌نویسی در جهان در عصر روشنگری تحول عظیمی را به وجود آورد و نشان‌دهنده علاقه فرهنگی جامعه نسبت به علم و دانش بود. امروز دانشنامه‌ها و دایره‌المعارف‌ها میزان سنجش فرهنگی جامعه است بدین معنی که هرچه جامعه‌ پویاتر باشد دایره‌المعارف‌ها بیشتر در آن رواج دارد چرا که نشان می‌دهد جامعه با سوال بیشتری روبه‌روست و به دنبال کشف پاسخ‌هاست.
 
به گفته وی، پس از انقلاب اسلامی دانشنامه‌نویسی در ایران رونق بسیاری یافت به گونه‌ای که امروز بیش از 200 دانشنامه و دایره‌المعارف تدوین شده است. دایره‌المعارف‌ها به دو بخش عمومی و تخصصی تقسیم می‌شوند و امروزه در غرب دایره‌المعارف‌نویسی از مرز تخصصی فراتر رفته روی موضوعاتی مانند دموکراسی، جهانی‌شدن و... متمرکز شده است.
 
مرادی در ادامه توضیحاتی را درباره دانشنامه جهانی شدن ارایه کرد و گفت: نسخه اصلی کتاب 5 جلد است که سرویراستاری آن توسط جورج ریتزر یکی از بزرگترین جامعه‌شناسان دوره معاصر انجام شده او مبدع واژه‌های چون مک دونالدیزه شدن است که خود نشان‌دهنده روند جهانی شدن است.
 
به گفته این مترجم، دانشنامه جهانی شدن دو ویژگی برجسته دارد نخست اینکه کسی آن را سرویراستاری کرده که خود در این حوزه نظریه‌پرداز است و به موضوع اشراف دارد و از سوی دیگر ریتزر با نویسندگان بزرگی در این دانشنامه از همه گرایش‌های فکری کار کرده و به نوعی با آنها تساهل داشته است.
 
وی با اشاره به نظر ریتزر درباره جهانی شدن در کتاب حاضر گفت: او معتقد است جهانی شدن بحث جدیدی است و در این بحث جدیدی است و مخاطب می‌تواند در این دانشنامه دسته‌بندی‌های دقیقی از موضوع جهانی شدن مشاهده کند. مداخل مختلفی در کتاب اعم از مداخل کلاسیک و مداخل مربوط به سازمان‌های بین‌المللی استفاده شده که می‌توان چشم‌انداز دقیقی از این موضوع به مخاطبان بدهد.
 
مترجم دانشنامه جهانی شدن در ادامه اضافه کرد: پیشنهاد ترجمه این دانشنامه نخستین‌بار توسط مرکز ملی مطالعات جهانی شدن در ایران داده شد و کار ترجمه آن کمتر از یک سال و نیم طول کشید و برای ترجمه برخی از مداخل گاهی یک مترجم تا 120 مقاله را ترجمه کرده است. در کتاب حاضر 615 مقاله از 421 نویسنده ممتاز جهانی استفاده شده و تنها یک مقاله با عنوان ختنه زنان از دانشنامه حذف شده و یک مقاله با عنوان «تعارض» ویرایش و حتی بازنویسی شده است.
 
دایره‌المعارف‌ها در کجا استفاده می‌شوند؟
مهاجر نیز در ادامه این نشست با اشاره به مشکلات پیش روی ترجمه این اثر اظهار کرد: متاسفانه مترجمانی که در ایران اهل قلم هستند و با عشق کار می‌کنند تامین مالی نیستند و در راه ترجمه دایره‌المعارف‌ها مشکلات بسیاری همچون بورکراسی سازمان‌ها مشکلات مالی و... وجود دارد.
 
وی با تاکید بر اینکه امروز کشور ما سرزمین دایره‌المعارف‌نویسی شده گفت: اما سوال اصلی اینجاست که این دایره‌المعارف‌ها در کجا استفاده می‌شوند. متاسفانه به نظر نمی‌آید که استفاده مناسبی از این آثار شده باشد در حالی که این مرجع‌ها باید به مخاطبان هدف خود برسد.
 
مهاجر در بخش پایانی سخنانش به ویژگی‌های کار ریتزر در دانشنامه جهانی شدن اشاره کرد و افزود: اگرچه ریتزر در این کار تساهل داشته و ما مقالات مختلفی از نویسندگانی با گرایش‌های متفاوت می‌بینیم اما خودش نگاهی رادیکال نسبت به موضوع جهانی شدن و فرایندی که آن در جهان طی کرده دارد.
 
دانشنامه جهانی شدن مرجع آکادمیکی است
نوذری نیز در ادامه با بیان اینکه جهانی شدن فرایندی است که به کوچکتر شدن فضای مکانی و زمانی منتهی شده گفت: پیش از این در دهه 90 صاحبنظرانی چون مک لوهان و تافلر به دهکده جهانی و قبض مکان و زمان اشاره کردند. لیوتار نیز در کتاب «وضعیت پست مدرن» خود به بسترهایی اشاره می‌کند که ارتباط را به مناسبات میان افراد تحمیل می‌کند.
 
وی ادامه داد: نباید به گونه‌ای باشد که خودمان را در فضاهای محدودی منتشر کنیم. باید بدانیم نمی‌توانیم با اطلاعات مبارزه کنیم چرا که اطلاعات جنبه سیال و کنجکاوانه دارد و بالاخره از روزنه‌ای رسوخ می‌کند.
 
وی با تاکید بر اینکه دانشنامه جهانی شدن مرجع آکادمیکی است که از سلامت نفس و سرمایه برخوردار است، یادآور شد: این کتاب از نظر علمی هم اعتبار بالایی دارد و با توجه به داعیه‌‌هایی که درون آن وجود دارد می‌توان خلا‌های این حوزه را پوشش دهد. این رساله در قالب مباحث بین رشته‌ای تدوین شده که می‌تواند نیازهای مختلف را برطرف کند.
 
نوذری در پایان گفت: طراحی پشت جلد نسخه اصلی کتاب که حاوی 5 طرح از کوکاکولا، خیابان شانگهای، داکار و مک‌دونالدیزه شدن است شرح بهتری از فرایند جهانی شدن در مقایسه با نسخه فارسی آن می‌دهد.