به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) به نقل از روابط عمومی بنیاد سعدی، غلامعلی حداد عادل، رئیس بنیاد سعدی در جمع زبان‌شناسان و استادان زبان و ادبیات فارسی، با بیان این‌که به‌طور کلی در کشور ما به تربیت مدرس به اندازه علم توجه نشده، گفت: این‌که در چند سال اخیر، آموزش زبان فارسی به خارجیان در کشور ما به یک موضوع فعالیت و موضوع همایش‌ها تبدیل شده، پدیده مبارکی است که باید از آن استقبال کرد.

رئیس بنیاد سعدی افزود: با نگاهی بر تحول اروپا در ۳۰۰ یا ۴۰۰ سال گذشته می‌بینیم که اصلاح روش‌های تعلیم را مقدم بر توسعه علم دانسته‌اند و به همین جهت، تربیت معلم و روش‌های آموزش در رشته‌های مختلف تحصیلی از اهمیت زیادی در اروپا برخوردار است، در حالی‌که ممکن است ما در کشور 500 یا هزار استاد ادبیات فارسی با درجه دکتری تربیت کرده باشیم، ولی شاید ۲۰ نفر متخصص چگونگی آموزش دادن زبان فارسی در این میان وجود نداشته باشد.

وی ادامه داد: بنابراین با این شیوه غلط، دانش‌آموز با مشکل مواجه می‌شود، کتاب ایراد پیدا می‌کند، معلم در کارش موفق نیست و مواردی از اینگونه که همگی ناشی از بی‌توجهی به اهمیت تربیت معلم است و متاسفانه این غفلت در همه رشته‌های تحصیلی در ایران وجود دارد و درست به همین دلیل است که درب دانشگاه تربیت معلم بعد از نزدیک به ۱۰۰ سال سابقه، بسته می‌شود و این دانشگاه هم مانند دیگر دانشگاه‌ها می‌شود.

حداد عادل با اشاره به این‌که این غفلت، در آموزش زبان از دیگر رشته‌ها بیشتر است و برخی به دلیل ایرانی بودن و آشنابودن به زبان فارسی خود را بی‌نیاز از دانستن نحوه آموزش زبان فارسی می‌دانند، اظهار کرد: این عیب بزرگی است و خودآگاهی به این عیب و آگاه شدن از این ضعف و نقص، اولین قدم برای برطرف کردن آن است و این‌که متوجه شدیم که باید در محافل دانشگاهی، رشته و تخصصی تحت عنوان آموزش زبان خودی به غیر یا همان آموزش زبان فارسی به غیرفارسی‌زبانان وجود داشته باشد، طلیعه یک ‌آینده خوب است.

رئیس بنیاد سعدی با بیان این‌که این خودآگاهی و توجه را باید علاوه بر نیازهای عملی، ناشی از گسترش رشته زبان‌شناسی در کنار ادبیات فارسی در کشور بدانیم، افزود: در ۵۰ سال اخیر که زبان‌شناسی در کشور مطرح شد و دانشگاه‌ها وارد این موضوع شدند، معلوم شد که خود زبان، یک موضوع علمی است، بنابراین در کنار زبان فارسی و ادبیات فارسی قرار گرفت و با ترکیب این موضوعات، این مسئله هم مورد توجه قرار گرفته است که آموختن زبان مادری به کسی که زبانش این نیست، چه لوازمی را نیاز دارد.

وی با اشاره به این‌که در امر آموزش زبان به خارجیان عوامل مختلفی همچون «روانشناسی یادگیری، زبان آموزی و انواع تئوری‌های شناختی» دخالت دارد، گفت: برای آموختن زبان به خارجی‌ها، نظریه‌های مختلفی در جهان مطرح شده و مکتب‌های متفاوتی وجود دارد که براساس هر یک از این نظریه‌ها و مکتب‌ها، می‌توان روش‌های مختلفی را در آموزش پیش گرفت که باید با دانستن این نظریه‌ها و بررسی نتایج آن‌ها تصمیم بگیریم که کدامیک از این نظریه‌ها با زبان فارسی تناسب بیشتری دارد، چراکه باید آگاهانه، یک یا دو نظریه را مبنای کار خودمان قرار دهیم.

حداد عادل ادامه داد: نکته دیگر در امر آموزش زبان، تفکیک زبان‌آموزی به مهارت‌های چهارگانه معمول «خواندن» و «نوشتن» و «شنیدن» و «سخن گفتن» است که هر کدام این‌ها حکمی مستقل و شیوه‌ای متفاوت دارد که باید بیش از پیش مورد بررسی قرار گیرد.

رئیس بنیاد سعدی در ادامه عنوان کرد: یک مسئله مهم دیگر، مخاطب‌شناسی است که ما زبان را به چه کسی می‌خواهیم آموزش دهیم. باید بدانیم که زبان‌آموز چه احتیاجی به زبان ما دارد و برای چه و با چه انگیزه‌ای می‌خواهد زبان فارسی را فراگیرد. ما تا ندانیم انگیزه کسی برای آموختن زبان فارسی چه هست نمی‌توانیم مطلق حکم کنیم که می‌خواهیم زبان فارسی آموزش دهیم.

وی با تاکید بر اهمیت شناخت انگیزه مخاطب با هدف تامین نیازهای آموزشی، افزود: فردی می‌خواهد برای گردشگری به ایران بیاید، یک نفر می‌خواهد کار اقتصادی کند و در نمایشگاه‌های بین‌المللی در ایران شرکت کند و مشتری جلب کند، فرد دیگری می‌خواهد ایران‌شناسی بخواند، یک نفر می‌خواهد دانشجوی مهندسی در ایران شود و یک نفر هم می‌خواهد طلبه علوم دینی شود که در حال حاضر گسترده‌ترین بخش زبان فارسی به غیرفارسی‌زبانان در حوزه علمیه قم است که نزدیک به ۲۰ هزار نفر غیرفارسی‌زبان در قم حضور دارند و با تشکیلات مفصلی در حوزه علمیه قم، ضمن یادگیری زبان فارسی به تحصیل علوم دینی پرداخته‌اند.

حداد عادل گفت: مسئله مهم دیگری که باید فراتر از مسائل علمی و انگیزه‌شناسی مخاطب درنظر داشت، مسائل منطقه‌ای و سیاسی و مرتبط با امنیت ملی است که باید در برنامه‌ریزی کلان آموزش زبان فارسی به غیرفارسی‌زبانان درنظر گرفته شود.

رئیس بنیاد سعدی اظهار کرد: به‌عنوان مثال ما در چند سال پیش در ونزوئلا حضور بسیار خوبی داشتیم. طی بازدیدی که بنده حدود ۱۲ سال پیش از این کشور داشتم به من گفتند که فقط در کاراکاس ۸۵ شرکت ایرانی مستقر هستند. خُب این راهی باز می‌کند که ما به کسانی که به زبان اسپانیایی در ونزوئلا صحبت می‌کنند، فارسی آموزش دهیم. همچنین لبنان برای ما مهم است و کشوری است که از آموزش زبان فارسی، استقبال می‌کند و در حال حاضر دانش‌آموزان در مدارس حزب‌الله لبنان، زبان فارسی را به‌عنوان زبان دوم می‌خوانند.

وی ادامه داد: کشور عراق نیز بر خلاف دوران صدام، امروز با ایران روابط خوب و متعددی در حوزه‌های گردشگری و اقتصادی دارد و کلاس‌های آموزش زبان فارسی در عراق خیلی گسترده است. آموختن زبان فارسی در کشور پاکستان نیز به جهت ارتباط زبان اردو با زبان فارسی، حکمی جداگانه از آموزش زبان فارسی در عراق دارد. همه این‌ها مسائلی است که به برنامه‌ریزی کلان ما در مناطق مختلف دنیا مربوط می‌شود.

حداد عادل افزود: هدفم از بیان این مطالب این است که بگویم که هم در سطح کلان و هم در سطح خورد، سیاستگذاری‌های مهمی وجود دارد که باید در برنامه‌ریزی‌های ما لحاظ شود.

رئیس بنیاد سعدی با بیان این‌که نکته مهم دیگر در امر آموزش زبان فارسی، استانداردسازی است، گفت: آموزش زبان به‌عنوان یک امر حاکمیتی، همیشه مسئله مهمی بوده که به استانداردسازی نیاز دارد و یکی از وظایفی که بنیاد سعدی به عهده گرفته، تهیه این استاندارد است که آن‌را در اختیار نهادهای مرتبط قرار دهد.

وی با اشاره به این‌که ما در بنیاد سعدی سالانه ۲۰ دوره دانش‌افزایی را با حضور فارسی‌آموزان و استادانی از کشورهای مختلف در ایران برگزار می‌کنیم، اظهار کرد: اولین سوال ما از این فارسی‌آموزان، سطح آشنایی آنان با زبان فارسی است. تا سطح آشنایی آن‌ها را ندانیم نمی‌توانیم برنامه مناسبی برای آن‌ها تنظیم کنیم و نمی‌دانیم برنامه درسی آنان را از کجا شروع کنیم و در مدتی که پیش ما هستند آن‌ها را به کجا برسانیم.

حداد عادل افزود: استانداردسازی لازمه آموزش زبان فارسی است و در حقیقت باید یک ترازو و یک متر و معیار برای تعیین سطح زبان فارسی‌آموزان داشته باشیم و هر دانشگاه و هر وزارتخانه‌ای نمی‌تواند بگوید من یک استاندار زبان جداگانه برای خود دارم.

رئیس بنیاد سعدی، ادامه داد: توجه به این ابعاد مختلف و پیچیدگی‌ها بود که ما را واداشت تا آموزش زبان فارسی به غیرفارسی‌زبانان را به شکلی دنبال کنیم که این موضوع در یک بنیاد مستقل و زیرنظر مقامات بالای کشور متمرکز شود. در حال حاضر طبق مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی و اساسنامه بنیاد سعدی، معاون اول رئیس‌جمهور به‌عنوان رئیس هیات امنا و چندین وزیر نیز از اعضای هیات امنای بنیاد سعدی هستند.

وی گفت: بنای ما در بنیاد سعدی این است که در سیاستگذاری و در تهیه استانداردها و در تولید نرم‌افزار، تمرکزی ایجاد کنیم و به موسسات آموزشی و دولتی این امکان را بدهیم که هر کدام کار خودشان را انجام دهند. قصد ما از تاسیس بنیاد سعدی این نیست که همه کارها را ما انجام دهیم، بلکه فکر می‌کنیم یک تقسیم کار صف و ستاد لازم است و تعامل دوجانبه نیز در این راه ضروری است.

دکتر حدادعادل در پایان سخنان خود از استاد سلیم نیساری که از پیشگامان امر آموزش زبان در ایران و عضو پیوسته فرهنگستان زبان و ادب فارسی است و همچنین استاد یدالله ثمره، زبان‌شناس و عضو پیوسته فرهنگستان زبان و ادب فارسی، به واسطه تلاش‌های ارزنده ایشان در آموزش زبان و ادبیات فارسی، قدردانی کرد.