صادقی در نشست «کپی‌رایت در نظام حقوقی ایران؛ گذشته، حال، چشم‌انداز آینده» با اشاره به تاریخچه قانون حمایت از مولفان و مصنفان گفت: در قانون سال 1348 قانونگذار از الگوی فرانسوی برای تصویب قانون حمایت از حقوق مولفان و مصنفان استفاده کرد. ترجمه تحت‌الفظی کپی‌رایت «حق نشر» است اما «حق تالیف» به پدیدآورنده نگاه دارد. قانونگذار فرانسوی نگاهش انسانی است، در حالی‌که نگاه مادی، در کپی‌رایت وجود دارد.
وی افزود: در سنت حق مولفی در درجه نخست، حق معنوی دارای اهمیت است. در نظام حق مولفی از چیستی اثر، معیار حمایت، حقوق مادی و حقوق معنوی پدیدآورنده صحبت می‌شود.
صادقی ادامه داد: در حقوق ایران برخلاف تصور عموم که می‌گویند قانون کپی‌رایت نداریم، در سال 1310 این حق برای مولفان، مصنفان، هنرمندان، مترجمان و تکثیرکنندگان کتاب تصویب شد که البته این قانون تکمیل شده قانون سال 1304 است. وضع قانون اختصاصی برای اهالی نشر از سال 1320 در شورای ملی آغاز شد و در سال 1348 به تصویب رسید.
عمر 30 ساله قانون حمایت مادی از خالق نرم‌افزارهای الکترونیکی
این عضو هیأت علمی دانشگاه تربیت مدرس اظهار کرد: پس از انقلاب در سال 1379، قانون حمایت از حقوق پدیدآورندگان نرم‌افزارهای رایانه‌‌ای و در سال 1382 قانون تجارت الکترونیک تصویب شد. حمایت مادی از خالق نرم‌افزارهای الکترونیکی در قانون ایران 30 سال است. حمایت مادی از خالقان آثار مکتوب در سال 1389 از 30 به 50 سال افزایش پیدا کرد.
وی افزود: در قانون پیش‌بینی شده که نقل قول از منابع منتشر شده با اهدافی مانند علمی و ادبی با ذکر منبع مانعی ندارد. درباره تهیه جزوه‌های دانشگاهی نیز قانونگذار استفاده از منابع مختلف را مجاز دانسته، اما شرط کرده که تهیه جزوه‌ها نباید با اهداف کسب سود همراه باشد.
صادقی گفت: در حوزه نرم‌افزارهای الکترونیکی براساس قانون مصوب سال 1379، اجازه تولید نسخه پشتیبان از سوی قانونگذار صادر شده است.
این مدرس دانشگاه در ادامه عنوان کرد: ایران عضو هیچ معاهده بین‌المللی مربوط به کپی‌رایت نیست. از سال 1380 بحث‌های مختلفی برای الحاق به کنوانسیون برن مطرح شده است، اما انتقادهایی درباره رویکرد دولت در پیوستن ایران به این کنوانسیون وجود دارد. به عبارت دیگر در مقوله مالکیت فکری دچار نوعی محافظه‌کاری شده‌ایم.
این عضو هیأت علمی دانشگاه تربیت مدرس ادامه داد: یکی از مباحث اصلی در حوزه حقوق مولف، پاسخ به این پرسش است که آیا قلمرو حمایت را توسعه بدهیم یا خیر. اهالی صنعت نشر موافق توسعه این قلمرو هستند چراکه به دنبال عملی شدن این تصمیم در عرصه بین‌المللی حضور فعال‌تری خواهند داشت. از سوی دیگر فعالان حوزه نشر الکترونیک به دلیل ترس از سوءاستفادههای احتمالی و تولید نرم‌افزارهای تقلبی، چندان موافق گسترش قلمرو حمایت نیستند.
بیش از 77 هزار و 393 عنوان نسخه دیجیتال در کتابخانه حسینیه ارشاد
دومین نشست تخصصی سومین روز از هفته ترویج علم به «حقوق مالکیت معنوی در کتابخانه دیجیتال» اختصاص داشت که با سخنرانی بهاره پورحسین، مسئول بخش دیجیتال کتابخانه حسینیه ارشاد در برج میلاد برگزار شد. وی در این نشست گفت: کتابخانه دیجیتال حسینیه ارشاد از سال 1388 سیاستگذاری‌های ویژه‌ای برای ارزشیابی تولید نسخه‌های دیجیتال تعیین کرد. تولید نسخه‌های دیجیتال به معنای واقعی امکانی برای معرفی آثار و ناشران فراهم می‌کند.
وی افزود: منابع دیجیتال کتابخانه حسینیه ارشاد مانند منابع چاپی امانت داده می‌شوند و مخاطبان به مدت 10 روز مجاز به استفاده از این منابع هستند که تمدید این منابع نیز پیش‌بینی شده است. افرادی که عضو کتابخانه حسینیه ارشاد نیستند، فقط می‌توانند از 10 صفحه ابتدای کتاب‌های دیجیتال استفاده کنند.
پورحسین اظهار کرد: امکان دانلود و پرینت از نسخه‌های دیجیتال وجود ندارد، حتی لوگوی کتابخانه حسینیه ارشاد در پایین صفحه درج شده تا از سوءاستفادههای احتمالی پیشگیری شود. همچنین در این سامانه امکان مطالعه کتاب برای کاربران آنلاین فراهم شده است. امکانات کتابخانه دیجیتال برای مخاطبان رایگان است.
مسئول بخش دیجیتال کتابخانه حسینیه ارشاد ادامه داد: کاربران می‌توانند کتاب‌های خود را از سه طریق جستجوی ساده، پیشرفته و درون‌متنی پیگیری کنند. البته در حال حاضر جستجوی درون‌متنی تا زمان ایجاد امکان OSR وجود ندارد. کاربران می‌توانند از طریق جستجوی ساده و پیشرفته تازه‌های دیجیتال را در پایگاه کتابخانه پیگیری کنند. امکانات جستجو برای همه مخاطبان در سراسر دنیا وجود دارد.
وی درباره خدمات کتابدار آنلاین نیز گفت: کتابدار آنلاین مانند کتابدار فیزیکی آماده ارائه خدمات مختلف به کاربران کتابخانه دیجیتال حسینیه ارشاد است. کاربران می‌توانند به‌صورت لحظه‌ای پاسخ‌های خود را از کتابدار آنلاین دریافت کنند؛ همچنین در ساعات غیراداری به‌صورت آفلاین این خدمات ارائه می‌شود.
نظر شما