به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، «مکتب نگارگری تبریز و قزوین ـ مشهد» نوشته یعقوب آژند برای نخستین بار در بهار سال 1384 به عنوان نخستین منبع اختصاصی درباره چگونگی شکل گیری مکتب مهم و اثرگذار نگارگری تبریز و همچنین تاثیر آن بر شکل‌گیری مکاتب هنری قزوین و مشهد، از سوی موسسه تالیف، ترجمه و نشر آثار هنری «متن» منتشر شد. این کتاب اخیرا پس از 10 سال به چاپ دوم رسید.
کتاب 6 فصل دارد که عناوین آن به ترتیب عبارتند از: «پیشینه تاریخی (سیاسی، اجتماعی ــ اقتصادی)»، «هنر پروران»، «هنرمندان»، «کارگاه هنری و تشکیلات آن»، «مکتب نگارگری تبریز» و «مکتب نگارگری قزوین ــ مشهد».
نویسنده در بخشی از مقدمه مهم خود بر این کتاب نوشته است: «شاه اسماعيل در سال 916 هـ.ق به هرات حمله برد و آنجا را به تصرف خود درآورد و دستاوردهای غنی و شكوهمند مكتب هرات دوره تيموری را به ارث برد. شاه اسماعيل سپس فرزند خود، تهماسب ميرزا را همراه يكی از اميران قزلباش حاكم هرات كرد. تهماسب ميرزا در هرات زير نظر استادان برجسته به فراگيری نقاشی و خطاطی پرداخت. او پس از گذراندن هشت سال در هرات به تبريز بازگشت و در سال 930 هـ.ق به سلطنت رسيد. ظاهراً او همراه خود شماری از هنرمندان مكتب هرات از جمله بهزاد را به تبريز آورد. شاه اسماعيل در سال 928 هـ.ق فرمان كلانتری كتابخانه را به نام بهزاد صادر و او را سرپرست كتابخانه سلطنتی كرد.»
بخش دیگری از مقدمه آژند به این شرح است: «شاه تهماسب كه شيفته نقاشی و خطاطی بود پس از رسيدن به سلطنت به حمايت از اين هنرها پرداخت و هنرمندان زيادی از مكتب هرات و تركمان را در پروژه‌های كتاب‌‌آرايی به كار گرفت و بدين ترتيب آثار مكتب تبريز دوره صفوی پديدار شد و مكتب تبريز كه يكی از مكاتب درخشان هنر نگارگری ايران است شكل نهايی خود را پيدا كرد و آثار شكوهمندی چون «شاهنامه شاه تهماسبی» و «خمسه نظامی شاهی» را توليد كرد. نقاشخانه يا كارگاه هنری كتابخانه سلطنتی به صورت يكی از نهادهای دولت صفوی سروسامان يافت و هنرمندان برجسته‌ای از مصوران، خطاطان و مذهبان و جدول‌كشان و مجلدان و … را در خود جای داد. شاه طهماسب در سال 955 هـ.ق پايتخت را از تبريز به قزوين منتقل كرد و سنت نگارگری مكتب تبريز را به اين شهر انتقال داد. او اگرچه در اين شهر هم با علاقه تمام به حمايت و پشتيبانی از هنرها پرداخت ولی بتدريج تحت شرايطی دست حمايت خود را از سر هنرمندان برداشت و رويه عوض كرد و هنرمندان مكتب نگارگری تبريز و قزوين پراكنده شدند و از اين زمان به بعد تأثير مكتب تبريز در نواحی ديگر از جمله مشهد، هند، عثمانی و بخارا مشهود افتاد و هنرمندان اين مكتب سر از اين مكاتب درآوردند يا كارگاه‌های خصوصی برای خويش راه انداختند.»
موسسه تالیف، ترجمه و نشر آثار هنری «متن» فرهنگستان هنر دومین چاپ کتاب «مکتب نگارگری تبریز» نوشته یعقوب آژند را با شمارگان دو هزار و 650 نسخه، 216 صفحه و بهای 16 هزار و 500 تومان منتشر کرده است. برای مطالعه فایل pdf صفحات نخستین این کتاب به این نشانی بروید.
«محمدزمان و شیوه فرنگی سازی»، «نگارگری ایران: پژوهشی در تاریخ نقاشی و نگارگری ایران»، «مکتب نگارگری شیراز»، «سیمای سلطان محمدنقاش»، «مکتب نگارگری هرات»، «تجدد ادبی در دوره مشروطه»، «پیشگامان نگارگری و نستعلیق» و «میرزامحمدخان غفاری کمال الملک» نام شماری از دیگر تالیفات یعقوب آژند درباره تاریخ هنر و ادبیات ایران است.
چهارشنبه ۲۰ خرداد ۱۳۹۴ - ۱۵:۳۴
نظر شما