زیبایی‌شناسی و فلسفه هنر علم نوظهور و نوپایی در ایران است. عده‌ای از منتقدان بر این باورند که برای تدوین و پی‌ریزی یک دستگاه اصیل زیبایی شناسی و فلسفه هنر باید سراغ آرا و افکار اندیشمندان اسلامی و ایرانی در طول تاریخ رفت، چرا که آرا و نظریه‌های اندیشمندان غربی در مواجهه با مساله هنر در جامعه ایران، کارآیی چندانی ندارد. لازم به توضیح است که اکثر اندیشمندان و خبرهگان فلسفه اسلامی، درباره زیبایی‌شناسی و فلسفه هنر، رساله مکتوب مستقلی ندارند و باید با غور در منظومه فکری‌شان، به آرا زیبایی‌شناسی آنها دست یافت.
نشر موغام تبریز به تازگی کتابی با عنوان «هنر معقول» منتشر کرد که در آن یک سیستم و دستگاه زیبایی‌شناسی و فلسفه هنر اسلامی با استفاده از آرای آیت‌الله عبدالله جوادی آملی، از مراجع تقلید جهان تشیع، ارائه شده است. بهروز عوض پور، نویسنده این کتاب است.
کتاب سه فصل اصلی دارد: در فصل نخست کتاب ابتدا واژه هنر در عام‌ترین وجه آن تعریف شده و در ادامه نوع خاصی از هنر به نام «هنر اسلامی» مورد بررسی و تحلیل قرار می‌گیرد. «هنر اسلامی با رویکرد حکمی ــ عرفانی»، «هنر اسلامی با رویکرد حکمی ــ فلسفی»، «هنر اسلامی در تفکر مشایی»، «هنر اسلامی در لسفه اشراقی»، «هنر اسلامی از منظر حکمت صدرایی» و در نهایت تعریف معنا و مفهوم ترکیب «هنر معقول» از دیگر مباحث این فصل است.
عوض پور در فصل دوم کتاب معنا و مفهوم دو واژه کلیدی در فلسفه و فلسفه هنر اسلامی یعنی واژه‌های «خیال» و «عقل» را واکاوی کرده است. وی در معرفی و تحلیل «خیال» و «عقل» این مفاهیم را نیز در فلسفه‌های مشایی، اشراقی و صدرایی و در نهایت در منظومه فکری و فلسفی آیت‌الله جوادی آملی تحلیل و بررسی می‌کند.
در نهایت فصل سوم کتاب نیز شامل این سرفصل‌هاست: «کنش هنری»، «کنش هنری در رویکرد حکمی ــ فلسفی»، «کنش هنری در منظر مشایی»، «کنش هنری در منظر اشراقی»، «کنش هنری در منظر صدرایی»، «کنش هنری در رویکرد حکمی ــ عرفانی»، «کنش هنری در آرا و آثار آیت‌الله جوادی آملی» و «گونه شناسی هنر».
نویسنده در بخشی از مقدمه خود بر این کتاب نوشته است: «اگر مدعی پژوهش در هنر آن هم کشوری اسلامی هستیم، با تحقیق و مطالعه در آرا و آثار هستی شناسانه حکما و عرفای مسلمان در خصوص مواردی چون عقل و خیال و متخیله و حسن و جمال و دیگر مفاهیمی از این دست، به وجهی نظری از اساس هنر اسلامی دست یافته و از طریق تطبیق این دست یافته با آثار عملی هنر اسلامی در دوره‌های مختلف تاریخی بر درستی آن صحه گذاشته و بر قوام و غنای آن بیفزاییم.»
این کتاب دومین جلد از مجموعه «نظریه. هنر؛ رویکردهای ادبی ــ هنری» است که با نظارت بهمن نامورمطلق، عضو هیات علمی دانشگاه شهید بهشتی و معاون صنایع دستی و هنرهای سنتی سازمان میراث فرهنگی، در نشر موغام تبریز منتشر می‌شود. نخستین جلد این مجموعه که «درآمدی بر نظریه‌های هنر» نام داشت، در سال گذشته (1393) روانه کتابفروشی‌ها شده بود.
«هنر معقول: با ابتنا به آثار آیت‌الله جوادی آملی» نوشته بهروز عوض پور، با شمارگان هزار و 100 نسخه، 292 صفحه و بهای 20 هزار تومان از سوی نشر موغام تبریز روانه کتابفروشی‌ها شده است.
نظر شما