در این نشست، لطیف کاشی‌گر در تشریح تاریخچه واژه‌گزینی در حوزه فیزیک گفت: از سال 1359 از سوی مرکز نشر دانشگاهی با همکاری دکتر جمشیدی به واژه‌گزینی مشغول شدیم، بنابراین به تشکیل یک گروه واژه‌گزینی اقدام کردیم. واژههای فیزیکی که پیش از آن تهیه شده بود، جمع‌آوری و در قالب «واژگان» منتشر شد. در مجموع 21 جزوه واژه‌گزینی در مرکز نشر دانشگاهی منتشر شد.
نقش مرکز نشر دانشگاهی در واژه‌گزینی جدید
دکتر ابوکاظمی نیز در این نشست درباره تاریخ واژه‌گزینی در ایران اظهار کرد: واژه‌گزینی در دوره‌های جدید به گروه واژه‌گزینی مرکز نشر دانشگاهی مبتنی است. از لحاظ تاریخ واژه‌گزینی، به مقاله دکتر رضا صادقی جورابچی استناد می‌کنم.
وی افزود: در قرن پنجم اوج واژه‌گزینی است. به عنوان مثال در «التفهیم» اثر معروف ابوریحان بیرونی و ابن‌سینا «دانش‌نامه‌علایی» به وفور این واژه‌گزینی مشاهده می‌شود.
ابوکاظمی گفت: بعد از قرن پنجم، تکلم به زبان عربی به اوج می‌رسد، به‌طوری‌که آثار دانشمندان ایرانی مانند خواجه‌نصیر‌الدین طوسی به عربی نوشته می‌شود. بعد از این جریان، حمله مغول‌ها به ایران اتفاق می‌افتد که جریان علمی ایرن را متوقف می‌کند.
این مؤلف حوزه فیزیک ادامه داد: با تأسیس دار‌الفنون تا دانشگاه تهران، شاهد انتشار کتاب فیزیک به معنای فعلی هستیم. فرهنگستان اول، به فرمان فروغی در سال 1314 تأسیس می‌شود و یک‌هزار و 600 واژه در حوزه مهندسی منتشر می‌شود. فرهنگستان دوم با 6 پژوهشگاه در سال 1349 ایجاد شد و در طول فعالیت خود حدود 55 هزار معادل فارسی ارائه شد که در نهایت فقط دو هزار واژه به تصویب رسید.
حضور 350 استاد متخصص واژه‌گزینی در فرهنگستان زبان
در ادامه این نشست نسرین پرویزی، معاون گروه واژه‌گزینی فرهنگستان زبان و ادب فارسی اظهار کرد: گروه واژه‌گزینی فرهنگستان جزو نخستین گروه‌های این نهاد در سال 1369 تشکیل و از سال 74 با ریاست دکتر غلامعلی حداد عادل فعالیت اصلی فرهنگستان آغاز شد. در ابتدا گروه تجربه‌ای نداشت و سوابق فرهنگستان دوم نیز در اختیار نبود. اصول واژه‌گزینی در 9 بند از سوی شورا تعیین شده بود. کار فرهنگستان از این زمان، با واژههای عمومی آغاز شد. دو دهه است که فرهنگستان توانسته 350 استاد متخصص را کنار هم حفظ کند.
عبدالحسین بصیره نیز در نشست «واژه‌گزینی فیزیک؛ تاریخچه و آسیب‌ها» با اشاره به نقش دکتر حسابی در حوزه واژه‌گزینی گفت: نخستین‌بار در دهه 40 با واژههای جدید که از سوی پروفسور حسابی در کتاب‌ها آمده بود، آشنا شدم. واژه‌گزینی علمی، مرهون دکتر حسابی است.
وی افزود: واژه‌گزینی علم است. به عبارتی دیگر، نمی‌توان براساس سلیقه به واژه‌گزینی دست زد. بعد از گذشت 35 سال به‌نظر می‌رسد فرهنگستان مسیر درست خود را پیدا کرده است.
سهم پررنگ علوم پایه در جایزه کتاب سال
مجید غلامی جلیسه، مدیرعامل خانه کتاب نیز در پایان این نشست با اشاره به انتشار نخستین فصلنامه علوم محض و کاربردی گفت: به‌واسطه انتشار این فصلنامه، مجموعه نشست‌هایی در موضوعات مختلف برنامه‌ریزی شده است.
وی با اشاره به انتخاب کتاب‌های حوزه علوم پایه در جایزه کتاب سال 93 اظهار کرد: در سی و دومین دوره جایزه کتاب سال، کتاب‌های محض و کاربردی بیش از کتاب‌های علوم انسانی حایز رتبه و جایزه شدند.
جلیسه ادامه داد: برخلاف دوره‌های قبل در مؤسسه و برنامه‌ریزی در نشستهای سرای اهل قلم، نگاه صرف به علوم انسانی نیست چراکه این شبهه ایجاد شده بود که در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، بیشترین توجه به حوزه علوم انسانی است.
اهمیت علوم خاص و کاربردی در ایجاد زیرساخت‌ها
مدیرعامل خانه کتاب افزود: معتقدم که اهمیت علوم خاص و کاربردی در ایجاد زیرساخت‌ها بیشتر از علوم انسانی است. امید‌وارم فرهنگستان زبان و ادب فارسی و گروه واژه‌گزینی اهتمام داشته باشند که از ظرفیتهای مؤسسه خانه کتاب و رسانه‌های حوزه کتاب برای معرفی آثار و فعالیت‌های خود استفاده کنند؛ جریانی که از آن استقبال می‌کنیم.
وی تصریح کرد: متخصصانی که در حوزه علوم محض و کاربردی مشغول هستند، می‌توانند نشستهای نقد و بررسی کتاب‌های شاخص خود را برگزار کنند. همچنین دغدغه‌مندان این حوزه که اعتقاد دارند وضعیت علوم آنچنان که باید شایسته نیست و معتقدند فرهنگستان‌ها، تبلور موردنظر این متخصصان را ندارد؛ به‌طور قطع نقد منصفانه در فضای علمی می‌تواند در تصحیح روند‌ها مؤثر باشد.
زحمات مثمرثمر دکتر کاشی‌گر، به‌طور قطع در جریان فعالیت فرهنگستان بسیار مؤثر بوده است.
عشق و علاقه افرادی مانند کاشی‌گر مانند منجی است
جلیسه در ادامه با اشاره به مشکلات معیشتی مؤلفان و مترجمان حوزه نشر گفت: به‌طور قطع نویسندگان و مترجمان حوزه علمی با مشکلات معیشتی مواجه هستند، اما عشق و علاقه افرادی مانند کاشی‌گر همیشه مانند منجی موثر است و موجب می‌شود خلا‌ها تا اندازه‌ای برطرف شود؛ به عبارتی دیگر این افراد صاحب نگاه عمیق هستند.
مدیرعامل خانه کتاب ادامه داد: در جای جای تاریخ کشورمان نقش افرادی مانند دکتر کاشی‌گر بسیار فراتر و بیشتر از امکانات و ظرفیتهای مادی بوده که گاهی در سیاست‌ها و دروه‌‌های مختلف تعریف شده است. امروز در این نشست به سهم موسسه خانه کتاب از زحمات دکتر کاشی‌گر قدردانی می‌کنیم. امیدواریم این قدردانی انگیزه‌ای باشد برای جوانان ما تا تلاش مضاعفی برای پیشبرد آنچه در واقع عشق و علاقه دکتر کاشی‌گر و و امثال ایشان بوده، داشته باشند.
نظر شما