به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا) استاد سیدعبدالله انوار پنجشنبه (چهارم دی‌ماه) در کتابفروشی آینده وابسته به بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار یزدی حضور پیدا کرد و در نشستی که دبیری آن را علی دهباشی، مدیر مسئول و سردبیر «مجله‌ بخارا» به عهده داشت به پرسش‌های حاضران پاسخ گفت.
 
در آغاز این دیدار صمیمانه دهباشی پس از مروری بر بیوگرافی انوار با اشاره به پژوهش‌های دقیق و مستند وی درباره تهران به عنوان نخستین تلاش‌های جدی در این زمینه با طرح پرسشی از انوار درخواست کرد درباره این که چگونه فعالیت‌های پژوهشی تهران‌پژوهی را آغاز کرده سخن بگوید.
 
انوار  توضیح داد: پنجاه سال پیش انجمن آثار ملی تصمیم گرفت دو کتاب «دره نادری» و «جهانگشای نادری» را چاپ کند. دکتر سیدجعفر شهیدی زمانی که در لغتنامه دهخدا بود، کتاب «دره نادری» را منتشر کرد و در زمان دکتر معین، تصحیح «جهانگشای نادری» را به عهده بنده گذاشتند.
 
وی افزود: بنده به دکتر معین گفتم که کتاب «دره نادری»، کتاب بسیار مشکلی است و از مجموعه لغاتی تشکیل شده که میرزا مهدی خان منشی استرآبادی فرزند محمد نصیر گردآوری کرده و کتاب «جهانگشای نادری» نیز کتاب سنگینی است. معین به من گفت که شما در این کتاب باید مناطقی که نادر به آنجا رفته و ستاد ارتش را در آن متمرکز کرده یا جنگ‌های معروفش را انجام داده، جمع‌آوری کنی که همین امر کار مهم و خدمت بزرگی است.
 
انوار با اشاره به سختی این پژوهش بیان کرد: به واقع استخراج و شرح مناطق این کتاب، کار دشواری بود. نقاطی از افغانستان، عراق، ترکستان و خاتون‌آباد تهران را که نادر به این مناطق رفته با کمک نسخه‌های خطی فراوانی که در کتابخانه ملی موجود بود، استخراج کردم.
 
وی اظهار کرد: زمانی که کتاب «جهانگشای نادری» منتشر شد، انجمن جغرافیایی افغانستان با استفاده از این کتاب، دو کتاب نوشتند و از ما نیز سپاسگزاری کردند، زیرا بسیاری از مناطقی که درباره آنها اطلاعاتی نداشتند در این کتاب پیدا کردند.
 
این مصصح ادامه داد: سپاه نادرشاه در محلی به نام «خاتون آباد» در تهران مستقر شده بود. زمانی که می‌خواستم دریابم که خاتون آباد کجاست؟ همزمان با سه نقطه در تهران با این نام مواجه شدم. برای دریافتن این مهم همراه با دوستی که ماشین جیپ داشت چند نقطه را برای ردیابی گلوله‌های توپخانه نادرشاه که از کدام منطقه تهران می‌توانسته افغانستان را مورد هجوم توپخانه قرار دهد، اندازه‌گیری کردیم تا متوجه شدیم، خاتون آباد منطقه‌ای در نزدیک ورامین است.
 
انوار گفت: کتاب «جهانگشای نادری» دارای 800 نقطه بود که این نقاط  مطالب ریزی داشت که شرح آن بسیار دشوار بود. همچنین برخی مناطق اسم‌های عجیب و غریب داشتند، مانند «دهانه گاو شیر» در افغانستان که برای مردم این کشور نیز منطقه ناآشنایی بود. با مطالعه و بررسی در یک نسخه خطی دریافتم که این منطقه در نزدیکی رود هرات، یک دهانه تونل مانند قرار دارد که آب در آن وارد و در شهر پخش می‌شود که به آن دهانه گاوشیر می‌گویند.
 
وی بیان کرد: تحقیق و پژوهش در کتاب «جهانگشای نادری» و مشاهده آن اسامی سبب شد که در من این اندیشه شکل بگیرد که به پژوهش و تحقیق درباره تهران قدیم بپردازم. البته زمانی که تصمیم به تهران‌پژوهی گرفتم، هنوز این شهر به زیر برج‌ها فرو نرفته بود.

گزارش تکمیلی این نشست  به زودی منتشر می‌شود.