دکتر ایرج الله‌دادی، مدیرکل خدمات پژوهشی و انتشارات دانشگاه تهران در گفتوگو با خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) درباره مقوله کتابسازی اظهار کرد: تولید کتاب در جهان امروز دارای دو وجه است. نخست، کتابی که براساس اصول علمی و پژوهش تولید شده که بسیار ارزشمند است و ترجمه نیز در این تعریف جای می‌گیرد. در کنار این شیوه، موضوع ساختن یا گردآوری مطرح است.
انتشار اثر گردآوری شده با عنوان تالیفی
وی افزود: گردآوری، گاهی به نام اثر تالیفی منتشر می‌شود. حتی اثر ترجمه شده نیز با عنوان اثر تالیفی معرفی و عرضه می‌شود. هرچند که اعتقادی به ترجمه ندارم و بسیار مصرم مخاطب اعم از دانشجو یا پژوهشگر منابع را به زبان انگلیسی مطالعه کند.
مولف کتاب «فرهنگ لغات و اصطلاحات محیط زیست» گفت: بسیاری از افرادی که آثار ترجمه را به‌عنوان اثر تالیفی به نام خود منتشر می‌کنند، از بار علمی و پیشینه پژوهشی قابل اعتنایی برخوردار نیستند.
الله‌دادی ادامه داد: گردآوری به نوعی جمع‌آوری مطالب مختلف از مقالات و پایگاه‌های اینترنتی است که گاهی گردآورنده با حفظ امانت به منابع استفاده شده اشاره می‌کند و گاهی متاسفانه شاهد انتشار اثر گردآوری با نام گرد‌آوردنده در مقام مولف هستیم.
نرم‌افزار تقلب‌یاب نداریم
وی درباره وجود ابزارهای نوین برای شناسایی اثر تالیفی از گردآوری عنوان کرد: فعالان حوزه نشر در کشور، از ابزارهای نوین مانند نرم‌افزار‌های یارانه‌ای تقلب‌یاب بی‌بهره‌اند. بسیاری از ناشران مطرح اروپایی با استفاده از همین نرم‌افزار‌ها آثار مختلف را بررسی می‌کنند. نرم‌افزار‌های تقلب‌یاب برای بررسی آثار انگلیسی‌زبان طراحی شده است.
مدیرکل خدمات پژوهشی و انتشارات دانشگاه تهران، با اشاره به عملکرد نر‌افزار‌های مشابهت‌یاب افزود: این نرم‌افزار‌ها به همه موتور‌های جستجو متصلند و به محض کشف مشابهتی بین مطالب اثر تازه تالیف با آثار دیگر نویسندگان، وجود تقلب را اعلام می‌کنند.
لزوم طراحی نرم‌افزار تشابه‌یاب برای کتاب‌های فارسی
رئیس پژوهشکده انرژی‌های نو و محیط زیست دانشگاه تهران درباره به‌کارگیری نرم‌افزار‌های مشابهت‌یاب از سوی ناشران کشور گفت: انجمن شیمی ایران از نرم‌افزار‌های مشابهت‌یاب برای بررسی مقالات انگلیسی زبان استفاده می‌کند. اما هنوز نرم‌افزار جامعی برای بررسی محتوای کتاب‌های فارسی زبان طراحی نشده است.
الله‌دادی ادامه داد: به‌نظر می‌رسد وزارتخانه‌های علوم و فرهنگ و ارشاد اسلامی از نخستین مراجعی هستند که باید برای طراحی چنین نرم‌افزاری اقدام کنند.
شرط ارتقاء استادان، نیاز کاذب جامعه و کسب سود
وی درباره دلایل ظهور پدیده کتابسازی نیز اظهار کرد: به دلایل مختلفی برای چنین پدیده‌ای می‌توان اشاره کرد. تالیف کتاب به‌عنوان یکی از شرایط ارتقاء استادان و انتشار آثار به اصطلاح تالیفی از سوی برخی ناشران به دلیل کسب سود و منفعت شخصی، از دلایل ظهور پدیده کتابسازی است.
دانشیار پردیس علوم ابوریحان دانشگاه تهران افزود: وجود نیاز کاذب در جامعه به برخی آثار مانند منابع آمادگی ورود به دانشگاه که مخاطب شناختی اندکی هم از نویسنده یامحتوای علمی این آثار ندارد می‌تواند در ظهور پدیده کتابسازی موثر باشد.
فاصله نخبگان از دنیای تالیف
الله‌دادی با اشاره به تاثیر فاصله نخبگان از دنیای تالیف گفت: بسیاری از نویسندگان مطرح بعد از مدتی یه یک حالت اشباع می‌رسند، فضایی که زمینه‌های کتابسازی در حوزه نشر را ایجاد می‌کند.
اين عضو هیات علمی دانشگاه تهران در پایان تصریح کرد: تعریف تالیف و گردآوری هنوز برای بسیاری از سازمان‌های صاحب نشر در کشور مشخص نشده است.
دوشنبه ۲۰ مرداد ۱۳۹۳ - ۱۲:۳۳
نظر شما