به گزارش خبرگزاري كتاب ايران(ايبنا) كتاب «كردستان»، روايتي از حوادث كردستان، وقايع پاوه و ديگر نقاط ايران دارد و با نگاهي تحليلي، به طور دقيق مسايل مناطق آن برهه تاريخي را مورد موشكافي و بررسي قرار داده است.

مهدي چمران درباره جريان تاليف اين كتاب از سوي شهيد چمران  به ایبنا گفت: كتاب كردستان از مجموعه دست‌نوشته‌هاي شهيد چمران است كه در سال 1362 تهيه شده است. جريان تاليف اين كتاب به اين صورت بود كه زماني‌كه وي از سوي امام راحل (ره) به‌عنوان وزير دفاع انتخاب شد، ما از وي خواستيم كه حوادث كردستان و پاوه و خاطرات خود را به نگارش درآورد. پس از اين‌كه شهيد چمران پذيرفت، با هم به قم و منزل حاج احمدآقا خميني و خانواده وی رفتيم و حاج احمدآقا همه خاطرات خود را به همراه اسناد و مداركي كه تهيه كرده بود، به نگارش درآورد. بدين ترتيب، متن اوليه اين كتاب طي دو روز اقامتمان در قم آماده شد. پس از آن براساس دست‌نوشته‌ها و سخنراني‌هاي وي، بنده مطالب اين كتاب را تكميل و آماده چاپ كردم. بدين ترتيب كتاب كردستان منتشر شد كه تا به امروز 50 بار بازچاپ شده است. 

وی همچنین معتقد است که اگرچه اين كتاب دستمايه اصلي فيلم «چ» قرار گرفته است اما در كل، شاكله و چارچوب اين فيلم كاملا مستند نيست تا به طور دقيق سير تاريخي كردستان و حوادث پاوه را بیان کند. در گفت‌وگويي كه با ابراهيم حاتمي‌كيا درباره اين فيلم و استفاده از اين كتاب داشتيم، قرار بر آن شد كه معيار سنجش تحولات و وقايع پاوه، اين كتاب و مطالب آن باشد زیرا با وجود اين‌كه صحبت‌هاي زيادي از اين حادثه شده، بسياري از مسايل آن به فراموشي سپرده شده يا به طور مستند بيان نشده است. با اين حال، اين فيلم داراي اضافات بسياري است كه صرفا مبتني بر متن اين كتاب نيست يا مقدار زيادي از مطالب اين كتاب در اين فيلم به تصوير كشيده نشده است.

به زعم وي، در مورد حادثه كردستان به جز اين كتاب، اثري مستندتر، قابل اعتمادتر و كامل‌تر در منابع تاريخي وجود ندارد و كسي به اندازه شهيد مصطفي چمران درباره پاوه و حوادث لحظه به لحظه آن ننوشته است.

چنان‌كه در مقدمه اين كتاب مي‌خوانيم: اين كتاب از سه گونه دست نوشته و سخنراني تشكيل يافته است. بيشتر قسمت‌هاي مهم آن، همان دست نوشته اصلي پيرامون حوادث پاوه است كه خود او (شهيد چمران) به رشته تحرير در آورده اما متاسفانه فرصت اتمام آن را نيافته است و در اواسط آخرين صفحه دست نوشته، نيمه تمام باقي مانده است. 

نوع دوم قسمت‌هايي است كه از سخنراني‌هاي دكتر چمران در زمان‌ها و مكان‌هاي مختلف پيرامون مساله كردستان استخراج شده و ارتباط تاريخي خود را بر حسب اتفاق هر حادثه حفظ مي‌كند و عموما در ابتدا يا پايان هر سرفصل به تاريخ ايراد آن سخنراني در پاورقي اشاره شده است. 

نوع سوم مطالبي است كه از دست‌نوشته‌هاي پراكنده و گوناگون آن شهيد در طي اين مدت در ارتباط با مساله كردستان استفاده شده و قسمت عمده پيش گفتار و چند سرفصل از متن كتاب از اين رديف است كه آن هم عموما تذكر داده شده است. 

در بخشي از اين كتاب، نظر چمران را درباره ريشه حوادثي كه در كردستان پيش آمده بود، چنين مي‌خوانيم: «اختلافات كردستان نتيجه توطئه‌هاي امپرياليستي است كه ابرقدرت‌ها با همه نيروي خود براي كوبيدن رژيم اسلامي دست به كار شده‌اند و اگر كسي بخواهد اين توطئه‌ها را نتيجه جنگ‌هاي طبقاتي داخلي، بين ملاك و فلاح بداند مسلما حقايق اساسي و خطرناكي را ناديده گرفته و منحرف شده و خد را گول زده است. علت آشوب كردستان، شروع توطئه،‌ سيطره احزاب چپ بر كردستان،‌ توطئه سنندج،‌ توطئه نقده، آذربايجان غربي و توطئه مريوان برخي از مباحثي است كه در اين كتاب به آن‌ها اشاره شده است.»

چندي پيش به مناسبت نمايش فيلم سينمايي «چ» به كارگرداني ابراهيم حاتمي‌كيا در سینماهای ایران كه روايتي از دو شبانه روز حضور دکتر مصطفي چمران در مقام نماینده دولت در منطقه پاوه کردستان است با مهدي چمران (برادر شهید مصطفی چمران) گفت‌گو کردیم. متن کامل گفت‌و‌گو را اینجا بخوانید.