به گزارش خبرنگار رسانه و هنر خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، با گشت و گذاري كوتاه در راهروهاي نمايشگاه كتاب مي‌توان فهميد كه مخاطبان واقعي كتاب چه كساني هستند و چه ميزان نوع جلد و طراحي روي جلد كتاب در خريد آن‌ها موثر است. مخاطبان بيشتر كتاب‌هايي با جلد معمولي را خريداري مي‌كنند  يا دنبال كتاب هايي با جلد عطري و چرم هستند؟ این سوالی است که خبرنگار ما برای یافتن پاسخ آن چند ساعتی در نمایشگاه جست‌وجود کرده و به سراغ غرفه های مختلف رفته است.

زیبایی کتابخانه و کتاب‌هایم برایم بسیار مهم است
شايد شما هم افرادي را بشناسيد كه كتاب و محتواي آن برايشان مهم نيست و تنها براي تناسب رنگ و زيبايي كتابخانه شخصي خود كتاب‌ها را می‌خرند. با چند سوال از خریداران این کتاب‌ها می‌توان فهمید که تعداد اين افراد و در نمايشگاه كتاب كم نيست.

رضا احمدپناه  از حجره‌داران فرش در بازار از خریداران کتاب‌های چرمی و عطری در نمایشگاه است که درحال خرید این کتاب‌ها در نمایشگاه او را می‌بینم. وی كه كتاب‌هايي با جلد چرم را براي كتابخانه شخصي خود خريداري مي‌كند معتقد است هماهنگی و زيبايي بايد در همه قسمت‌هاي خانه لحاظ شود. احمدپناه مي‌گويد: من به محتواي كتاب‌ها هم اهميت مي‌دهم اما معتقدم زيبايي و در كنار آن استحكام جلد كتاب ها مهم است. به عنوان مثال من در كتابخانه شخصي ام 7 جلد حافظ دارم اما حس مي‌كنم حافظ با جلد عطري و طراحي زيبا مي‌تواند جلوه كتابخانه‌ام را دو چندان كند.

اين جلد عطري كه مي‌گويند يعني چه ؟!
در نگاه اول به نظر مي‌رسد كه جلد عطري به اين معني است كه به جلد كتاب عطري مي‌زنند كه به محض در دست گرفتن آن بوي خوشي به مشام مي‌رسد و در خواننده كتاب حس خوبي را به وجود مي‌آورد اما حميد رضا رضايي، مدير انتشارات «امام همام» که در غرفه خود از انواع جلدهای تزئینی نیز استفاده کرده توضیح می‌دهد جلدي با عنوان عطري وجود ندارد و اگر عطر و رايحه خوبي در برخي کتاب‌ها به مشام مي‌رسد حاصل عطري بودن صفحه بدرقه كتاب است.

به اعتقاد رضايي بعضي ناشران در برخي كتاب‌هاي خود از اين روش استفاده مي‌كنند و خواننده با باز كردن كتاب عطر خوشي را حس می‌کند و همين موضوع باعث لذت دوچندان از مطالعه خواهد شد. بدرقه كتاب صفحه اول هر كتاب است و به نوعي ارتباطي بين متن چاپ شده و جلد كتاب محسوب مي‌شود.

مدير نشر امام همام با بيان اين مطلب مي‌گويد: در كنار نوع جلد هر كتاب، طراحي روي جلد هم براي مخاطب مهم است چرا كه طراحي بايد ويترين كتاب باشد و مخاطب با ديدن طرح روي جلد تا حدودي ارتباط بين موضوع و متن كتاب را دريابد.

رضايي با نشان دادن كتاب نهج البلاغه حضرت امير(ع) مي‌گويد: براي كتابي مانند نهج‌البلاغه نمي‌توان از طرح مدرن و فانتزي استفاده كرد و مخاطب هم با اين‌گونه طرح‌ها نمي‌تواند ارتباط بگيرد؛ بنابراين بيشتر از زمينه‌اي با رنگ قهوه اي كه نشان دهنده سنت و قدمت است و از تصاويري مانند نامه هاي قديمي و فونت‌هاي نستعليق بهره مي‌گيرند و استفاده از تذهيب‌هاي اسلامي در کتاب‌هایی از این دست مرسوم است؛ به ویژه در کتابی مانند مناجات نامه خواجه عبدالله انصاري.

این ناشر با اشاره به طرح‌هايي با عنوان زركوب مي‌گويد: در جلد قرآن و كتاب‌هاي مذهبي بيشتر از روش زركوب يا طلاكوب استفاده مي‌شود و همين امر در جذب مخاطب بسيار موثر و مهم است.

در كنار غرفه‌ها افرادي را مشاهده می‌کنید كه مدتي مي‌ايستند و به جلد كتاب‌ها نگاه مي‌كنند. گاهي با ورق زدن نيم‌نگاهي هم به متن و موضوع كتاب دارند اما بيشتر به كتاب‌هايي با جلد خاص خيره مي‌شوند. «مرتضي جوانبخت» يكي از علاقه‌مندان چنین کتاب هایی است كه به اتفاق همسرش به نمايشگاه کتاب آمده است. او مي‌‌گويد: راستش را بخواهيد دوست دارم شاهنامه و مثنوي حضرت مولانا را بخرم و بیشتر دوست‌ دارم كه با جلد چرم كه هم زيبايي دارد و هم استحكام، آن را خريداري كنم، اما با توجه به این‌که قیمت هر یک از این کتاب‌ها  حدود 300 هزار تومان قیمت دارد، خرید آن برای ما و بسیاری از اقشار جامعه مقدور نیست.

طرح روي جلد در مرحله دوم اهميت است
مسوول غرفه انتشارات «پارميس» معتقد است مخاطب بيشتر به محتواي كتاب اهميت مي دهد تا جلد آن.

محمد ابوطالبي با اشاره به اين‌كه طرح جلد در مرحله دوم اهميت است مي‌گويد: مخاطب حرفه اي كتاب بيشتر به محتوا توجه مي‌كند و در مرحله بعدي به استحكام جلد كتاب دقت دارد كه معمولا جلدهاي گالينگور است كه به سلفوني معروف شده است.

از او در مورد كتاب هايي با جلد چرم مي‌پرسم، مي‌گويد: كتاب هايي با جلد چرم يا ترمو مشتري‌هاي خاص خود را دارد و بيشتر مردم به دليل بالا بودن قيمت نمي‌توانند آن را خريداري كنند. قيمت يك جلد شاهنامه يا ديوان خيام يا حافظ با جلد چرم يا همان ترمو حدود 300 هزارتومان است.

در اين ميان كتاب‌هايي هم درغرفه‌هاي نمايشگاه وجود دارد كه چند جلدي است و با اين‌كه طرح روي جلد آن‌ها يكي است اما در عطف كتاب طراحي جالبي دارد و با قرار گرفتن جلدها دركنار هم نام كتاب را نشان مي دهد. نمونه اش كتاب 16 جلدي «البرهان» نوشته علامه سيد هاشم حسيني بهرامي كه با كنار هم قرار گرفتن آنها نام «البرهانب رخ می‌نمایاند.

طرح جلد بين 70 تا 200 هزار تومان هزینه دارد
مديرانتشارات «اقبال» یکی از قدیمی‌ترین ناشران ایران، در مورد جلد كتاب‌ها و نقش آن در جذب مخاطب مي‌گويد: محتواي كتاب در كنار قلم و فونت و خطاطي و خوش نگاري و تذهيب و تصحيح و مقابله در روند توليد و فروش كتاب موثر است.

سعيد اقبال با اشاره به اين‌كه جلد يك كتاب رابطه مستقيم و مهمي در جلب مخاطب دارد مي‌گويد: مخاطب كتابخوان دنبال چند عامل مهم در خريد كتاب است يكي از اين فاكتورها استحكام و مقاوم بودن جلد كتاب‌هاست معمولا هر كتابخوان و كتاب دوستي در پی كتابي با جلد مقاوم است تا بتواند چندين سال از آن استفاده كند. عامل دوم زيبايي جلد كتاب‌هاست كه مي‌تواند درجذب مخاطب موثر باشد و جلدهاي سلفوني با طراحي‌هاي جالب مي‌تواند اين كار را انجام دهد و كتاب دوستان در كنار محتوا از طراحي و زيبايي جلد حظ و لذت كافي را ببرند.

اقبال در مورد انواع جلد كتاب‌ها مي‌گويد: جلد گالينكور كه معمولا زركوب يا طلاكوب هستند، جلد سلفوني كه معمولا داراي نقش و نقاشي شده هستند كه پس از چاپ سلفون كشي مي‌شود و جلد مقوايي گلاسه نرم كه پس از طراحي توسط طراحان حرفه‌اي برای مقاوم‌سازی سلفون كشي شده و به جلد گلاسه سلفون شده نرم هم معروف است و طراحان بسته به حرفه‌اي بودن و البته انصافشان با هر طرح بين 70 تا 200 هزار تومان دريافت مي‌كنند. بيشتر مخاطبان اين غرفه خريدار كتاب هايي با جلد گالينگور هستند.

تمام تلاش ناشران و فعالان عرصه کتاب در زمینه چاپ کتاب، این است که بتوانند ظرفی مناسب و درخور برای محتوای علمی کتاب‌هایشان فراهم کنند. از قدیم‌الایام جلدسازی برای کتاب‌های نفیس، دینی و مذهبی رایج بوده و این مساله سال‌هاست جایگاه خود را به عنوان یک هنر مقدس باز کرده است اما این موضوع و این نوع جلدسازی در حوزه‌های دیگر نمی‌تواند دستاویزی برای چشم و هم چشمی و رقابت قرار بگیرد. چرا که ممکن است جدا از هزینه‌های اضافی، شکل از محتوا پیشی بگیرد.