به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) نشست آزاداندیشی در علوم انسانی، امروز 10 اردیبهشت با حضور حجت‌الاسلام رضا غلامی، رئیس مرکز پژوهش‌های علوم انسانی صدرا و مسعود معینی‌پور پژوهشگر حوزه فلسفه در سرای اهل قلم بیست و هفتمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران برگزار شد.

غلامی در ابتدای این نشست با اشاره به خطوط قرمزی که مانع پیشرفت علوم انسانی می‌شوند گفت: پیامبران آمدند که شورش و انقلاب فکری در انسان پديد بیاورند و از این طریق دفینه و گنجینه‌هایی که در انسان‌ها پنهان شده است ظهور پیدا کند.

وی با تأکید بر این که اسلام با آزاداندیشی پیوند خورده است ادامه داد: اگر مسلمان، آزاداندیش نباشد، مسلمان واقعی نیست و در واقع یکی از اهداف اسلام نجات انسان از بردگی فکری است.

وی افزود: اسلام می‌خواهد فرصتی را فراهم کند که انسان دوباره درباره خودش و خدا فکر کند. مطلب دیگر این که در اسلام هیچ منطقه ممنوعه‌ای برای تفکر وجود ندارد.

به گفته غلامی اگر بخواهیم برای رشد و تعالی انسان سنجه‌ای را برای ارزیابی قرار دهیم، آن میزان معرفت و علم انسان است.

وی با اشاره به اینکه اندیشمندان مسلمانی که در مکتب اهل‌بیت تربیت شده‌اند، ترسي از طرح شبهات در جامعه ندارن افزود: بلکه اندیشمندان مسلمان طرح این مسایل را فرصتی برای رونق‌بخشی به جامعه می‌دانند.

رئیس مرکز پژوهش‌های علوم انسانی صدرا با بیان این که سکولار شدن علم زاییده جهان‌بینی است تاکید کرد: علم سکولار ایدئولوژی جهان‌بینی الحادی است.

وی اضافه کرد: علوم انسانی سکولار نمی‌توانند نسبت به جامعه‌ای که اکثریت اعضایش متدینان هستند به مثابه ایدئولوژی، باید و نباید تعیین کنند.

به گفته غلامی، علوم انسانی غربی که امروز در کشور ما جولان می‌دهد در شناخت انسان و پاسخ به نیازهای علوم ناتوانند. این علوم انسانی تعلقی به جامعه اسلامی ندارند و خط قرمزهایی دارند که مانع پیشرفت علوم انسانی می‌شوند.

رئیس شورای سیاستگذاری کنگره علوم انسانی پررنگ‌ترین خط قرمز در پیشرفت علوم انسانی را انحصارگرایی علوم انسانی سکولار در حوزه منابع و روش‌شناسی معرفت دانست و گفت‌: روش‌شناسی تجربی در ارتباط با علوم طبیعی و پایه نه‌تنها راهگشاست که حجیت نیز دارد. در حالی که همین روش‌شناسی زمانی که وارد حوزه علوم انسانی شود کاربردی نخواهد بود، چرا که می‌خواهد احکام قطعی صادر کند. در واقع این‌گونه روش‌شناسی شأن علمی برای علوم معرفتی قائل نیست.

غلامی در بخش دیگری از سخنانش به تابوسازی درباره نظریه پردازان غرب اشاره کرد و افزود: این نیز یکی دیگر از موضوع‌هايی است که مانع رشد علوم انسانی شده است.

به گفته وی، اکنون اجازه داده نمی‌شود که اسلام به عمق علوم انسانی وارد شود و متأسفانه با تغییر دولت استادان طرفدار علوم انسانی اسلامی به انزوا کشیده شده‌اند، هرچند که در دولت پیشین نیز در این باره چندان کاری نشده بود.

رئیس مرکز پژوهش‌های علوم انسانی صدرا عبور از الگوهای غربی در علوم انسانی را راهکار دیگری برای ارتقای علوم انسانی دانست و گفت: همچنین در حال حاضر اندیشمندان ما تنها زمانی مناظره را قبول می‌کنند که نتیجه‌اش به نفعشان باشد.

وی در بخش پایانی سخنان خود اظهار امیدواری کرد كه آزاداندیشی در علوم انسانی به وجود آمده و زمینه‌ساز رشد و تعالی آن شود. 

از توليد علم تا مهمل‌گويي
معینی‌پور نیز در بخش دیگری از این نشست طی سخنانی گفت: علوم انسانی بدون شک مادر علوم است و نظام فکری انسان را شکل می‌دهد. بر اساس این موضوع باید توجهي ویژه‌ به این حوزه کرد که متأسفانه در کشور ما مورد غفلت قرار گرفته است.

وی با اشاره به اینکه آزاداندیشی دو سو دارد، افزود: نخست چیزی است که از تولیدی‌های موجود به ما می‌رسد. در این حالت علم محصول یک ملت، جامعه و یک فرد نیست. دوم آن چیزی است که از ما منتشر می‌شود.

معینی‌پور در بخش دیگری از سخنانش به تحویلی‌نگری به عنوان آسیب بسیار جدی در تولید و عرضه علم اشاره کرد و گفت: متأسفانه ما پدیدارهای دارای اضلاع گوناگون را به یک ضلع فرو می‌کاهیم و جنبه‌های متکثر یک کلیت را در نظر نمی‌گیریم.

به گفته وی این تحویلی‌نگری از غرب به ما دیکته شده است. امروز در شرایطی به سر می‌بریم که نمی‌توانیم بگوییم علم تنها آن چیزی است که ما تولید می‌کنیم.

وی با اشاره به اینکه نبود آزاداندیشی چندین آفت دارد گفت: نبودآزاداندیشی ما را به آنارشیسم علمی و مهمل گویی وادار می‌کند. خودکم‌بینی نیز یکی دیگر از این آفات است و وقتی جمود و تعصب داشته باشیم به خودکم‌بینی می‌افتیم.

وی با انتقاد از این‌که علوم انسانی موجود در کشور دردی از دردهای ما دوا نمی‌کند تصریح کرد: این موضوع به این علت است که هنوز درگیر مسایل جامعه غرب نيستیم و اگر یک دستگاه تولید مسئله در کشور نداشته باشیم با مشکل مواجه خواهيم شد.