به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، «موقعیت جغرافیایی»، «ایرانی-یوناییان شرق ایران»، «تاریخ سکایی اشکانی هند»، «کوشانیان در شرق ایران»، «تاریخ شرق ایران از ساسانیان تا ظهور اسلام»، «سرانجام تاریخ شرق ایران»، «هنر شرق ایران در عصر هخامنشیان تا ظهور کوشانیان»، «مکاتب هنری شرق ایران»، «هنر عصر کوشان» و«نظام سیاسی- اقتصادی شرق ایران» عناوین 10 فصل کتاب «تاریخ و هنر شرق ایران» را تشکیل میدهند.
نخستین فصل کتاب به بررسی موقعیت جغرافیایی، ویژگیهای طبیعی و شرایط آب و هوایی شرق ایران میپردازد و فصل بعدی نیز موضوعهایی چون فعالیتهای هخامنشیان در شرق، حضور اسکندر در این منطقه، ظهور سلوکوس و تاسیس سلسله سلوکیان، حکومت یونانی ایرانیان باختر و چگونگی سقوط این حکومت را مورد بررسی قرار میدهد.
در قسمتی از این فصل درباره چگونگی روی کار آمدن حکومت باختر میخوانیم: «فروپاشی حکومت سلوکیه و تمرکز قدرت آنان در غرب ایران، شرق ایران را برای شورشها و نهضتهای آزادیبخش مهیا نمود. در این میان ساکنان یونانی این منطقه که فرهنگشان با فرهنگ ایرانی عجین شده بود و از حکومت سلوکیان نیز ناراضی بودند در زیر پرچم دایودوت اول، استاندار باختر و سغد (که شاید یک ایرانی بود) به پا خاسته و علم مخالفت با سلوکیان را برافراشتند و حکومتی را در منطقه باختر بنا نهادند.»
خاستگاه سکاها، شاهان سکایی، اسپالیرس و اسپالاگاداموس، ظهور و سقوط اشکانیان هند و سکههایی با نوشتار یونانی و کروشتی مهمترین عناوین فصل سوم کتاب را تشکیل میدهند. کوشانیان که در سرزمین افغانستان و پاکستان کنونی ساکن بودند، در فصل بعدی کتاب بررسی میشوند. این فصل به بررسی وضعیت کوشانیان قبل از ورود به باختر، تاسیس سلسله کوشانیان و سرانجام سقوط این سلسله میپردازد.
فصل پنجم تاریخ شرق ایران از ساسانیان تا ظهور اسلام، روابط ساسانیان با اقوام شمال شرق و وضعیت هونها در هند را بررسی میکند و فصل بعدی پایان تاریخ شرق ایران و حکومتهای این منطقه را بیان میکند.
فصل هفتم به بررسی هنر شرق ایران در فاصله زمانی حکومت هخامنشیان تا ظهور کوشانیان میپردازد. شکلگیری مکاتب هنری شرق ایران و نقش اشکانیان در سقوط هنری شرق ایران از موضوعهایی هستند که در این فصل مورد بررسی قرار میگیرند.
هنر گندهرا، تاثیر ایران بر فرهنگ هند، مکاتب هنری شرق ایران، تاثیر هنر سکاها، رومیان در باختر و مکتب هنری ماتورا در فصل بعدی کتاب تجزیه و تحلیل میشوند و سرانجام دو فصل پایانی کتاب به هنر عصر کوشان و نظام سیاسی اقتصادی شرق ایران اختصاص دارد.
در بخشی از کتاب درباره سکههای کوشانی آمده است: «عصر کوشانیان، زمان اوج هنر و تاثیرات مذهبی در دوره تاریخی شرق ایران است. اولین سکههای طلا در شرق ایران متعلق به این دوره است. این سکهها را الگوی ضرب سکههای طلای بعدی شاهان هند- همچون سکههای شاهان گوپتاها- باد دانست. سکههای کوشانی در سیستم داد و ستد پولی در منطقه تاثیر بسیار گذاشتند. نقش الهههایی که بر پشت این سکهها دیده میشود، وضعیت استثنایی هنر و مذهب این عصر را به نمایش میگذارد. تقریبا از زمان کانیشکا به بعد بود که تغییرات مهمی در شرق ایران صورت گرفت. پیش از این هنرمندان علاقهای به ساخت تندیس نداشتند؛ اما از این زمان نقش الههها بر پشت سکهها به وفور پدیدار میشود.»
چاپ نخست کتاب «تاریخ و هنر شرق ایران» تالیف مشترک فرهنگ خادمی ندوشن و طاهره عزیزیپور در 180 صفحه با شمارگان یکهزار نسخه و بهای 9 هزار تومان از سوی نشر سمیرا راهی بازار کتاب شد.

نظر شما