به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، آیین رونمایی از نسخه خطی (2132) کتاب «التفهیم لاوائل صناعه التنجیم» اثر ابوریحان بیرونی به مناسبت ثبت در حافظه جهانی یونسکو شنبه (27 مهرماه) از ساعت 14 تا 17 در سالن مشروطه کتابخانه مجلس شورای اسلامی برگزار می‌شود.
محمد رجبی، رییس کتابخانه موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی، اسحاق صلاحی، رییس کتابخانه ملی، محمدرضا سعیدآبادی، دبیر کل کمیسیون فرهنگی سازمان یونسکو در ایران از سخنرانان این آیین رونمایی هستند.
«التفهیم لاوائل صناعه التنجیم» که نخستین کتاب فارسی درباره ستاره‌شناسی، هندسه و حساب است و به دلیل سرشناس بودن نگارنده آن از اهمیت بسیاری برخوردار است. ابوریحان بیرونی این کتاب را در آغاز سده پنجم نوشته و هفتاد سال پس از مرگش، محمدبن جورابی آن را پاکنویس کرده است.
ابوالقاسم قربانی، ریاضیدان نامی فهرستی از ۲۰۰ اصطلاح ریاضی این کتاب با معادل انگلیسی و شرح آن‌ها را تهیه کرده است. بیرونی در کتاب «التفهیم»، از خلیج فارس با عنوان دریای «پارس» یاد کرده و به «جشن بهاری زنان» (سپندار َمزگان) نیز اشاره کرده است.
قدیمی‌ترین نسخه خطی متن عربی التفهیم در کتابخانه «چستربیتی» ایرلند نگهداری می‌شود. متن عربی «التفهیم» را نخستین‌بار «رمزی رایت» به صورت عکسی همراه ترجمه انگلیسی آن چاپ کرد. این چاپ بر اساس نسخه خطی متن عربی است که در کتابخانه موزه بریتانیا نگهداری می‌شود.
متن فارسی «التفهیم» را جلال‌الدین همایی در ۱۳۱۸ شمسی با مقدمه و توضیحات مفصل در تهران چاپ کرد. در این چاپ، کتاب برای نخستین‌بار به پنج باب (با احتساب بخش مربوط به اسطرلاب به عنوان باب مستقل ) تقسیم شده اما چاپ عربی هیچ‌گونه تقسیم‌بندی بر اساس باب ندارد.
در سال ۱۳۵۴ شمسی ترجمه روسی «روزنفلد» و «احمداُف» از «التفهیم» در تاشکند منتشر شد. در این چاپ نیز از چاپ فارسی جلال الدین همایی و چاپ عربی استفاده شده است. «التفهیم» به ایتالیایی نیز ترجمه شده اما هنوز منتشر نشده است.
سه‌شنبه ۲۳ مهر ۱۳۹۲ - ۱۳:۱۹
نظر شما