مفقود شدن تک نگاری‌ها 

نخستین چیزی که می‌توان از آن به عنوان آسیب فتوح‌نگاری اسلامی یاد کرد از بین رفتن رساله‌ها و تک‌نگاری‌های فتوح است. فقدان آنها در درجه اول سبب شده تا نزد برخی، شأن منابع کسانی چون بلاذری و طبری به منابع شفاهی تنزل یابد و ضرورتاً از اعتبار و اتقان آنها کاسته شود. به موازات آن در اسناد و روایات فتوح به منابع انسانی زیادی برخورد می‌کنیم که به عنوان شاهد یا راوی از آنها یاد شده اما در جامعه علمی آن روزگاران شناخته شده نیستند و به‌اصطلاح به گروه راویان مجهول پیوسته‌اند. این منابع را به درستی می‌توان منابع شفاهی تاریخ‌نگاری اسلامی دانست و با منابع شناخته شده در عرف اهل علم که عادتشان بر حفظ و کتابت با هم بوده تفکیک کرد و نیز نباید دچار شتابزدگی شد و به استناد مجهول بودن راوی، از میراث بزرگ تاریخی اسلام دست کشید. یکی از معیارهای قابل توجه در ارزیابی آنان، شخصیتی است که به این منابع مراجعه کرده است. برای مثال، منابع مجهول سیف بن عمر را نمی‌توان به منابع مجهول واقدی و مدائنی یکسان گرفت. این نکته را ذیل ابومخنف توضیح بیشتری داده‌ایم.

صفحه 91/ نقد و بررسی منابع تاریخی فتوح در سه قرن اول هجری با رویکرد فتوح ایران/ دکتر حسین عزیزی/ انتشارات پژوهشگاه حوزه و دانشگاه/ چاپ اول/ سال 1391/ 436 صفحه/ 7200 تومان