نسبت عقلانیت و علم و دانایی
اشاره کردیم هر دو فیلسوف، «تفکر» را مبنایی‌ترین معیار کرامت انسان می‌دانند. پرسشی که در این جا مطرح می‌شود، این است که چه نسبتی میان علم و دانایی با عقلانیت در نظر این دو فیلسوف برقرار است؟ و علم و دانایی، چه نقشی در تعیین شأن و منزلت انسان دارد؟
از نظر ملاصدرا، علم از سنخ «وجود» است و احکامی که بر وجود جاری است، بر علم و ادراک نیز جای می‌باشد. به نظر وی علم و دانایی از افعال بی‌واسطه و حضوری نفس در عین حال نوعی تحقق برای نفس و نورانیت برای انسان است. بالاترین صفت انسان، که او را بر همه فرشتگان برتری داده، صفت علم و حکمت است؛ یعنی ظرفیت علمی انسان، مبنای کرامت اوست.
از نظر کانت، ذات انسان را دانایی و آگاهی تشکیل می‌دهد؛ انسان بودن، دانندگی و خودآگاهی است: «هستی ما دانستگی است. روشنگریِ دانستگی، روشنگری اندیشه ماست. هستی من، بودنی است که هم از چیزها و هم از خودآگاه است».
صفحه 104/ کرامت انسان از دیدگاه ملاصدرا و کانت/ سیما محمدپور دهکردی/ انتشارات بوستان کتاب/ چاپ اول/ سال 1391/ 296 صفحه/ 5600 تومان
سه‌شنبه ۲۴ بهمن ۱۳۹۱ - ۰۸:۰۰
نظر شما