دكتر جواد اعلاء المحدثين، استاد دانشگاه و پژوهشگر تاريخ اسلام در گفت‌وگو با خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، درباره این موضوع که «چرا احساس می‌شود با وجود افزایش مکتوبات دینی، علاقه نسل جوان به این دسته از مطالعات به ميزاني كه بايد باشد نيست؟» اظهار کرد: باید در نظر داشته باشیم که به دلایل متعددی از جمله توسعه و تنوع وسایل ارتباط جمعی نظیر شبکه‌های تلویزیونی، ماهواره‌ها و اینترنت به شکل کلی آمار مطالعه کاهش یافته است. مطالعه کتاب نیازمند تمرکز و حوصله است، در حالی که این عناصر در جامعه ما اندکند.
وی با اظهار تاسف از این که تشنگی علم در جامعه ما کاهش یافته و کمتر نیز می‌شود، به مساله‌ای با عنوان اشباع یا سیری کاذب در حوزه مسایل و آموزه‌های دینی اشاره کرد و گفت: زمانی که مطالب را به شکل فراوان، بی‌نظم و در مواردی به‌صورت بیهودی ارایه دهیم، احساس نیاز و تشنگی در افراد دیده نمی‌شود؛ همانند بیماری که بدنش به غذا نیاز دارد اما میلی به غذا ندارد و با تداوم چنین وضعیتی حیات وی به مخاطره می‌‌افتد. یکی از ایرادهای کار ما این است که مطالب دینی را بی اندازه و در اشکال مختلف عرضه می‌کنیم و مخاطبان افزون بر تلویزیون و روزنامه‌ها در تابلوهای تبلیغاتی و کلاس‌های مختلف نیز با مطالب مختلف دینی مواجه می‌شوند. این در حالی است که نحوه عرضه این مطالب حساب شده نیست. در چنین شرایطی مخاطب احساس می‌کند با داشتن آگاهی‌‌های فراوان از مباحث دینی مستغنی است. به دلیل آن‌که حجم فراوانی از این مطالب را می‌داند. این مطالب زیادند اما کیفیت آن‌ها رعایت نشده است.
اعلاء المحدثين در پاسخ به این پرسش که «چرا نسل جوان کتابخوان نیز در انتخاب و تهیه کتاب کمتر به سوی مکتوبات دینی می‌روند و ترجیح می‌دهند از رمان‌ها و آثار ترجمه شده استفاده کنند؟» عنوان کرد: یکی از دلایل این امر آن است که کتاب‌های دینی ما کمتر به زبان روز تالیف شدهاند. متاسفانه مولفان و پدیدآورندگان آثار دینی بدون توجه به نیاز روز جامعه اقدام به تولید و نشر این آثار میکنند. در این زمینه با انبوهی از کتاب‌ها که برگرفته از آثا مرحوم محدث قمی، صاحب مفاتیح‌‌الجنان است، مواجه می‌‌شویم. او حدود 80 سال قبل می‌زیست و ادبیات و قلم آن روز را به کار می‌برد. متاسفانه اکنون شاهد نشر کتاب‌هایی هستیم که بخشی از آثار بزرگان با صفحه‌بندی و چاپ جدید و بدون تغییر زبان و نثر مطالب تنها بازچاپ شدهاند!
این نویسنده و محقق حوزه دین با اشاره به اشتغال خود در حوزه تدریس مباحث دینی دانشگاهی، نحوه آموزش مسایل دینی و تدوین کتاب‌های آموزشی این عرصه را از دیگر مشکلات کاهش مطالعات دینی در سطح جامعه دانست و گفت: روش‌های آموزشی کلاس‌های درسی دانشگاهی و مدارس ما نیازمند تغییر و تحول‌اند. متاسفانه این آموزش‌ها به‌گونه‌ای نیستند که دانش‌آموزان و دانشجویان پس از کلاس درس نیاز به تحقیق را احساس کنند و در مواردی حتی احساس نمی‌کنند که نیازمند تفکر در این باره‌اند. در این کلاس‌ها مطالب آماده به صورت فراوانی تکرار می‌شوند بدون آن که نیاز به پژوهش و مطالعه را در افراد ایجاد کنند. افزون بر این عامل روش‌های آموزشی نیز قدیمی‌اند و تحقیقی برای دانش‌آموزان یا دانشجویان ایجاب نمی‌کنند یا در نهایت با جست‌وجویی مختصر در اینترنت به دانش‌آموزان و دانشجویان «کپی کردن» مطالب را می‌آموزند. از دیگر نقاط ضعف مکتوبات و پژوهش‌ها می‌توان به کم‌کاری در تهیه و تدوین پایان‌نامه‌های درسی و موسساتی اشاره کرد که متاسفانه پایان‌نامه دانشجویی می‌فروشند!
مدیر گروه مطالعات فرهنگی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال، درست عمل‌نکردن استادان راهنما و روش‌های نا درست و غير علمي آموزشی را مسبب این امر یاد کرد و گفت: باید بین کار ارزشمند و کار بی‌کیفیت تفاوت قایل شویم.
وی در پاسخ به این پرسش که «با وجود مسایل و مشکلاتی که عنوان شد، راهکار را در چه می‌داند، آیا نیازمند حلقه واسطی از نویسندگان نیستیم که با آگاهی از مسایل دینی و توانندی‌های قلمی آثاری مانند رمان‌های دینی اثرگذار خلق کنند؟» اظهار کرد: باید کتاب‌هایی در حوزه دین و با ادبیات جدید نوشته شوند. در این زمینه حمایت از نویسندگان این عرصه، اهمیت مي‌يابد. باید بازار تجاری مناسبی برای تولید و عرضه کتاب ایجاد شوند تا افراد گوناگون به سرمایه‌گذاری در این عرصه ترغیب شوند، رقابت ایجاد شود و زمینه ارتقای مکتوبات دینی و مطالعات افزایش یابد.
اعلاء المحدثين، استعدادیابی و حمایت از استعدادهای قلمی را از دیگر راهکارهای افزایش مکتوبات فاخر دینی و مطالعات این حوزه دانست و عنوان کرد: نیازمند توسعه فراخوان‌های مسابقات قلمی دینی برای تولید محتوا و استعدادیابی هستیم و در نهایت باید از این استعدادها حمایت شود تا آثار خوب و غنی تولید و منتشر شوند. در این مسیر کیفیت مطالب نباید فدای شکل ظاهری و ادبیات موضوع شود.
وی در پاسخ به این پرسش که «چگونه می‌توان در ادبیات دینی مکتوبات معاصر تحول ایجاد کرد؟» بیان کرد: باید متناسب با ذوق، سلیقه و خواسته مخاطبان کنونی مطالب دینی را ارایه دهیم. با آن که ممکن است عجیب به نظر آید اما معتقدم در مواردی شاید لازم باشد حجم و چگالی مطالب دینی را کاهش دهیم تا مخاطبان تشنه این آموزه‌ها شوند و با احساس سیری کاذب از آن کناره‌گیری نکنند. از جمله اقدامات اشتباهی که اکنون با آن مواجهیم تکرار فراوان و عرضه بی‌اندازه مطالب دینی است؛ همچنان که حتی در برنامه‌های تلویزیونی، مناسبت‌ها و جشن‌های گوناگون شاهدیم هنرمندان نیز از دین سخن می‌گویند و مردم را به مباحث دینی فرا می‌خوانند در حالی که از دین سخن گفتن از سوی افرادی که آگاهی کافی در این زمینه ندارند، اشتباه است و در مواردی اطلاعات نادرستی عنوان می‌شود.
پژوهشگر تاريخ اسلام توضيح داد: مخاطبان با اشباع شدن از مطالب دینی مختلف، دیگر احساس نیاز نخواهند کرد. در این راه به نظر می‌رسد علاوه بر تجدیدنظر در آموزش‌های دینی، نیازمند پشتیبانی از نویسندگان جدید این حوزه هستیم تا مطالب دینی با قلمی نوتر بر صفحات کاغذ نقش بندند.
سه‌شنبه ۳ مرداد ۱۳۹۱ - ۰۸:۰۰
نظر شما