به گزارش خبرگزاري كتاب ايران (ايبنا)، مراسم رونمايي از دوازدهمین «كتاب سال شيدا» با حضور محمدرضا لطفي، گردآورنده كتاب و برخی از افرادی که در این کتاب مقاله داشتند مانند بهراد توكلي، مهشيد فراهاني، نرگس ذاكرجعفري، آروين صداقت‌كيش و بابک خضرايي در خانه هنرمندان برگزار شد. 

«كتاب سال شيدا» حاوي مجموعه مقالاتی درباره موسيقي است و به تازگي از سوي نشر بيدگل منتشر شده است. 

در ابتدای این مراسم، لطفي با بيان اينكه در زمينه تحقيق موسيقي غني نيستيم، اظهار كرد: اين ضعف نخست به كمبود مخاطب در اين زمينه برمي‌گردد كه موضوع بسيار مهمی است، اگر مخاطبان يک موضوع علمي زياد باشد ناشران و محققان بيشتري براي انتشار كتاب فعاليت مي‌كنند.

وي ادامه داد: موضوعات زيادي در زمينه موسيقي ايراني و معاصر وجود دارد كه تاكنون به آنها پرداخته نشده است و به همین دلیل از تاريخ موسيقي اطلاعات کافی نداريم.

لطفي با بيان اينكه در ايران هنوز كتابي درباره ادوار مختلف موسيقي ايران نوشته نشده، افزود: تنها اثر منتشر شده نزدیک به این موضوع، كتاب «خالقي» به شمار مي‌آيد كه بيشتر ذكر خاطره است. هر چند متاسفانه در زمينه موسيقي معاصر هم كار پژوهشي صورت نگرفته است.

وي گفت: حتي در زمينه‌هاي ديگر موسيقي چون سازشناسي و تاريخ تكامل آن، بسيار فقيريم. درباره سرگذشت تار و سه‌تار اطلاعات نداريم و سازها مهجور واقع شده‌اند.

لطفي با بيان اينكه فعاليت مراكز تحقيقاتي بسيار كند است، اظهار كرد: محققان بايد كمک كنند پژوهشكده‌هايي براي تحقيق شكل بگيرد. برخي دانشگاه‌ها مبادرت به اين كار كردند ولي امكانات لازم و بودجه مناسب ندارند. 

وي ادامه داد: در حال حاضر يک يا دو ثلث رديف داريم و به‌دستمان رسيده ولي رديف‌هاي ايراني به اين تعداد محدود نمي‌شود. بيشتر آنها از بين رفته است و ما هم از خانواده «ميرزا عبدالله» و «ميرزاحسين‌قلي» اين خط را دنبال كرده‌ايم.

لطفي توضيح داد: زماني كه در آمريكا زندگي مي‌كردم با دوستانم چون «محسن حجاريان» صحبت كردم تا آثاري كه درباره موسيقي ملي و ايراني نوشته شده مكتوب و در قالب كتاب منتشر كنيم ولي متاسفانه منابع بسيار محدود و بيشتر آنها ترجمه بود. از اين رو به سمت تاليف كتاب سوق داده شديم. هرچند كار من در حوزه عمل موسيقي بود و نوشتن كتاب كار تخصصي من نيست.

وي گفت: «اكوموزيكولوژي» متون‌شناسي تاريخ و نظريه‌هاي است كه برپايه نوشتارهايي درباره سازهاي قديمي استوار شده است. در ايران تنها شخصيتي كه تحقيق را براي نخستين بار به شكل دانشگاهي در این زمینه آغاز كرد «محمدتقي مسعوديه» در دانشگاه تهران بود. با او دو سال آوانگاري خواندم تا چگونه موسيقي شرقي را به نت درآورم، چگونه آن‌را آناليز كنم و بعد ياد بگيرم نت‌ها برچه مباني است. با مرگ اين استاد تقریبا در ايران بحث تحقيق در موسيقي متوقف شد.

لطفي افزود: بايد همه بخش‌هاي حوزه موسيقي فعال شود و قطعات و رديف‌هاي موسيقي ايراني به علاوه كل آهنگ‌های محلی جمع‌آوري و نت‌نويسي و در قالب كتاب منتشر شود. در ايران افراد کمی هستند كه تحصيلات موسيقايي دارند. آنها بايد جمع شوند و مكاني را براي تحقيق شكل دهند تا بحث‌هايی بنيادين و دقيق شکل بگیرد.

وي ادامه داد: نخستين جلد «كتاب سال شيدا» را در آمريكا منتشر كردم. وقتي به ايران آمدم زمينه‌ چاپ‌هاي بعدي كتاب فراهم شد و کار به سختي ادامه يافت تا به جلد دوازدهم رسيد. اميدوارم علاوه بر انتشار «كتاب سال شيدا» ضميمه‌هاي كتاب نيز در طول سال چاپ شود.

لطفي گفت: كارم نواختن ساز و برگزاري كلاس و آموزش مطالب علمي است و گاهي مجبورم نكاتي نظري را آموزش دهم. بايد گروهی از دانشجويان علاقه‌مند به موسيقي كنار من قرار بگيرند تا اين مسایل نظری مكتوب شوند، وقت كم است و با كمک دانشجويان اين روند سرعت مي‌گيرد. مشغول نوشتن خاطراتم هستم كه بسياري از مسايل را براي آيندگان روشن مي‌كند.

در ادامه این جلسه، آروين صداقت‌كيش گفت: از دهه 50 با مكتوب شدن نوشته‌ها، بازگشت به ادوار آغاز شده ولي برخي مسايل را فراموش كرديم كه نشان از اين است كه براي موسيقي تاريخ نداريم.

وي با بيان اينكه اين روند در اواخر دهه 60 با جريان مستمري پي‌گيري شد،‌ توضيح داد: اين راهي است كه بايد ساخته شود. برخي از مسايل پايه‌ای كه در تجزيه و تحليل موسيقي بايد به آن پرداخته شود، حل نشده‌اند. اگر متناسب با مسايل وقت نگذاريم و تلاش نشود به نتيجه نمي‌رسيم.

صداقت‌كيش افزود: مقالات «كتاب سال شيدا» توسط افرادي به عنوان افرادی مستقل و علاقه‌مند به موضوع پژوهشي شكل گرفته است.

در ادامه این مراسم، بابک خضرايي گفت: «كتاب سال شيدا» چند نكته مثبت دارد. نخست اينكه زيرنظر يک استاد عملي موسيقي يعني «محمدرضا لطفي» منتشر شده و به همین علت ارزش خاصي پيدا مي‌كند. اين مقالات که مورد تاييد او بوده، مي‌تواند مورد استفاده قرار بگيرد و موجب مطرح شدن مباحثي ديگر در آينده باشد.

وي تصريح كرد: دغدغه‌هاي استاد لطفي چيزهاي ديگري چون نواختن ساز است ولي او به «نظر» توجه مي‌كند كه در دنياي امروز بي‌سابقه است.

خضرايي ادامه داد: كتاب باوجود برخي كاستي‌ها نقاط قوت زيادي دارد و مي‌تواند در آينده تبديل به كتاب مرجع و مبناي كار افرادي كه اهل عمل نيستند، قرار بگيرد.

خضرايي بازار كتاب موسيقي را بسيار آشفته دانست و افزود: كتاب موسيقي منتشر كردن كار بسيار مشكلي است و اين كار همت مي‌خواهد. 

در ادامه برخی از افرادی که در دوازدهمین «کتاب‌سال شیدا» مقاله‌ای به چاپ رسانده‌اند به توضیح مختصر نوشته‌های خود پرداختند، از جمله نرگس ذاكرجعفري نيز در این جلسه گفت: مقاله من در اين كتاب با عنوان «نقش چنگ در شعر فارسي» منتشر شده و درباره نقش چنگ در شعر فارسي است. تشبيهات، استعارات و صورخيالي كه درباره چنگ استفاده شده استخراج و در اين مقاله بررسي كرده‌ام.

مهشيد فراهاني، نيز توضيح داد: عنوان مقاله‌ام «بررسي منابع مطالعاتي موسيقي دوره اشكاني» است. موضوع سازشناسي قبل از اسلام را در دوره دانشگاه پي‌گيري كردم و پايان‌نامه‌ام را درباره سازشناسي قبل از اسلام زيرنظر استاد «درويشي» تكميل كردم.

وي اضافه كرد: اين مقاله به موسيقي دوره اشكاني اختصاص دارد و بسيار كوتاه است. هيچ منابع چشمگيري از دوره‌هاي تاريخي نداريم كه درباره آن صحبت شده باشد و همين منبع كوتاه دورنمايي را از دوره قبل از اسلام نشان مي‌دهد.
‌
«يادواره استاد ياحقي» نوشته محمدرضا لطفي، «سروده‌هاي مانوي و ارتباط بربت با «پي با» چيني و «بيوا» ژاپني» اثر محسن حجاريان، «بررسي تطبيقي پنج نغمه‌نگاري مختلف رديف ميرزاعبدالله براي سنتور و تار/ سه‌تار» نوشته آروين صداقت‌كيش، «موسيقي و امثال و حكم پارسي» نوشته عليرضا نظيف، «آواز دشتي در موسيقي كلاسيک ايران» اثر بابك خضرايي، «بررسي اثرات تربيتي موسيقي از ديد انديشمندان» نوشته روح‌الله مظفري‌پور، «بداهه‌نوازي آگاهانه» ترجمه سيدمهدي جعفري، «نگاهي به دومين ضبط صفحات سنگي در تهران 1291 شمسي» نوشته بهروز مبصري، «نگاهي به مقام، مد، گوشه، دستگاه و كاربرد آنها در موسيقي ايران» نوشته بهراد توكلي، «نقش چنگ در شعر فارسي» اثر نرگس ذاكرجعفري، «بررسي نقش مرتضي خان ني‌داوود در حفظ و اشاعه موسقي ايران» نوشته فاطمه(مرضيه) ريوند، «بررسي منابع مطالعاتي موسيقي دوره اشكاني» نوشته مهشيد فراهاني، «(سين استژيا) و نقش تعدد مدهاي ايراني در تحريك چندگانه‌اي احساس» نوشته محسن حجاريان و «رديف موسيقي ايراني در ارتباط با دستگاه» نوشته محمدرضا لطفي از مقالات اين كتاب است.

دوازدهمين «كتاب سال شيدا» حاوي مجموعه مقالات موسيقي، توسط محمدرضا لطفي گردآوري شده است. اين اثر با شمارگان دوهزار نسخه منتشر شده و با قيمت هشت‌هزار و 700 تومان از سوي نشر بيدگل به فروش مي‌رسد.