به گزارش خبرگزاري كتاب ايران(ايبنا)، اين نشست عصر روز يك‌شنبه، 12 تير ماه، با حضور دكتر جعفر فلاحي، منتقد كتاب، مهتاب خداياري، معرفي كننده اثر، مجتبي فاضلي، مترجم اين كتاب و دبيري خديجه معصومي در سراي اهل قلم برگزار شد.

در ابتداي اين نشست، دبير جلسه با ارايه معرفي مختصر از كتاب «سیاست/دانش در جهان اسلام» و مولف ايراني آن كه با وقوع انقلاب اسلامي ايران در حالي كه سن اندكي داشت، همراه با پدرش از ايران خارج شد، تبيين هم‌سويي قدرت و دانش در عصر سلجوقي را هدف اصلي اين نوستار برشمرد.

سپس مهتاب خداياري با اشاره به ترجمه سليس و روان اين اثر، مقايسه رابطه اصحاب قدرت و دانش در عهد سلجوقي را هدف اصلي نگارش از زبان مولف اثر توصيف كرد و گفت: مخاطب با مطالعه اين اثر درك مي‌كند كه مولف با احاطه كامل بر عناوين كتاب به خوبي از منابع دست اول فارسي، عربي و تركي اين حوزه بهره برده است.

مدافع اين اثر، بررسي نظام «قطاع» را كه در آن حاكمان زمين‌هايي را براي بهره‌برداري در اختيار عده‌اي از افراد قرار مي‌دادند كه اغلب نخبگان سياسي يا نظامي بودند، از نقاط قوت اين اثر ياد كرد و گفت: در آن هنگام بخش اعظمي از مواجب سپاه از اين طريق تامين مي‌شد. در حقيقت، نظام‌الملك از اين طريق، سياست پولي جالب توجهي ايجاد كرده بود.

سپس دكتر جعفر فلاحي، منتقد دين پژوه اين كتاب، با اشاره به استفاده از آراي فوكو در شيوه پژوهشي اين اثر، يادآور شد: نويسنده اين اثر با وجود سن اندك خود همچنان كه در كتاب عنوان كرده، بيش از 1000 منبع فارسي، عربي و تركي را درباره سلسله سلجوقيان مطالعه كرده است، اما متاسفانه وي براي بررسي حقايق آن دوره قابي را برگزيده و رخدادها را با استفاده از آن مي‌نگرد و در مواقعي كه مسايلي در آن قاب نمي‌گنجد، آنها را كنار مي‌گذارد و در حقيقت، بخش‌هايي از حقيقت را عنوان مي‌كند. همچنان كه از صوفيان معروف اين دوره تنها نام سه تن را با تاكيد ذكر مي‌كند و «عين‌القضات همداني» را تنها فقيه و صوفي مخالف حاكم سلجوقي مي‌داند. 

فلاحي پرداختن به مخالفت‌هاي عين‌القضات با وجود سن اندك او و حكم اعدامش در سن 33 سالگي را محور اصلي اين كتاب خواند و گفت: گويي مولف در سايه اين رخداد، به بيان ساير مطالب توجه دارد.

وي با تاكيد بر اين كه مولف ايراني‌الاصل اين اثر تنها يك مورخ بي‌طرف نيست و با شجاعت موضع‌گيري خود را بيان مي‌كند، عنوان داشت: اين اثر بيش از آن كه پوزيتيويست باشد، بنا بر الگوي اومانيستي «ادوارد سعيد» نقدي سكولار به شمار مي‌آيد، به اين معنا كه روحيه مخالف‌خواني دارد و از آن جهت كه بازخواني تاريخ را بر مبناي برملا كردن روابط پنهان مدنظر قرار مي‌دهد، جالب توجه است.

منتقد اين كتاب با تقدير از ترجمه خوب و روان و ارايه پاورقي در جايي كه مترجم معادل‌گذاري‌هايي را ابداع كرده است، گفت: يكي از نقدهاي اين اثر به روش‌شناسي مطالعه ديني نويسنده باز مي‌گردد. او به مثابه پديده‌هاي فرهنگي، مسايل و پديده‌هاي ديني را با توجه به ظرف زماني و مكاني بررسي مي‌كند، در حالي كه به نظر مي‌رسد بررسي‌هاي پديدارشناسانه در اينجا كاربرد بيشتري دارند. نقد تاريخي قاصر از ارايه درك عميقي از پديده‌هاي ديني‌ است.

دكتر فلاحي، لحن قاطع اميد صفي، نويسنده اثر، در نگارش متن به مثابه احكام قطعي را از جمله نقدهاي اين اثر خواند.

در پايان مجتبي فاضلي، مترجم كتاب، درباره اين كتاب عنوان داشت: مولف در بيان مطالب خود از انديشه‌هاي «لوئی آلتوسر» فیلسوف مارکسیست فرانسوی استفاده كرده و يادآور شده است كه نظام‌الملك در عصر سلجوقي كوشيد جداي از پايه‌هاي زور، حكومت سلجوقيان را بر اساس نظام‌هاي فرهنگي استوار سازد.

وي با اشاره به اين كه نويسنده در بخش دوم اثرش از
‌انديشه‌هاي فوكو بهره‌ گرفته است، گفت: قدرت و دانش بدون يكديگر خاصيت توليد يا دوام ندارند.

مترجم كتاب اين نقد را كه نويسنده براي بررسي وقايع تاريخي و پرداختن به موضوع اصلي كتاب، قابي را برگزيده و ساير مطالبي كه در آن قاب جايگزين نشده را كنار گذاشته است، پذيرفت و يادآور شد: با وجود آن كه قرار نيست كتاب «سیاست/دانش در جهان اسلام» به چاپ دوم برسد، مي‌دانم در برگردان برخي از واژه‌ها بايد تجديدنظر شود.