خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)- به گزارش ستاد خبری سراهای اهل قلم بیست و چهارمین نمایشگاه بین المللی کتاب تهران، نشست نقد و بررسی مجموعه "ني‌ني" ساعت 16 تا 18 روز( سه‌شنبه 20 ارديبهشت) با حضور شاعرِ اثر، جعفر ابراهيمي، انسيه موسويان و تني چند از فعالان ادبيات كودك و نوجوان برگزار شد.

در ابتداي اين نشست، جعفر ابراهيمي درباره سابقه آشنايي با شاعرِ مجموعه "ني‌ني" توضيح داد: من در جايزه پروين اعتصامي، داور آثار خانم رسوليان بودم ولي پيش از برگزاري اين جايزه با آثار ايشان آشنايي داشتم. خانم رسوليان از زمان نوجواني براي كانون كار مي‌فرستاد و در سال‌هاي اخير او جايگاهش را در شعر كودك به دست آورده است. يكي از دلايل من در انتخاب خانم رسوليان به عنوان برگزيده جايزه پروين، پركاري اوست. كار جدي مانند كارهاي اين شاعر در بازار شعر خردسال كه پر است از آثار بازاري و سطحي، كمتر ديده شده است.

شاعر "یک سنگ و یک دوست" درباره سطح آثار رسوليان گفت: من آثار كودك و نوجوان خانم رسوليان را ديده‌ام. اين مجموعه نشان مي‌دهد كه او در شعر خردسال موفق‌تر از شعر كودك و نوجوان است. البته در اين مجموعه هم ناهماهنگي‌هايي وجود دارد و بعضي از اشعار مجموعه مناسب كودكان و برخي ديگر مناسب خردسالان است. من معتقدم خانم رسوليان جايگاهش را در شعر خردسال پيدا كرده‌ اما هنوز در اين عرصه خام است. يكي ديگر از مشكلات اشعار او، طولاني بودن آن‌هاست. خردسالان علاقه‌مندند اشعار را حفظ كنند و براي حفظ اشعاري كه بيش از سه بند دارند با مشكل مواجه مي‌شوند.

ابراهيمي يكي ديگر از ايرادات اين اثر را استفاده شاعر از كلماتي عنوان كرد كه براي كودكان سنگين است. او دراين‌باره توضيح داد: در خردسالي تلقي بچه‌ها از واژه‌ها خاص است و گاه آنها واژه‌ها را بدون درك مفهوم آن مورد استفاده قرار مي‌دهند. بچه‌ها گاه كلمه‌يابي مي‌كنند يا با استفاده از تجربيات‌شان واژه‌ مي‌سازند. اما شاعر خردسال و كودك نبايد از واژه‌هاي سنگين و اصطلاحاتي كه بزرگ‌سالانه است در شعر خردسال استفاده كند.

اين شاعر كودك ونوجوان در ادامه، به مثال‌هايي از كاربرد واژه‌هاي سنگين در مجموعه "ني‌ني" و استفاده نادرست از زبان اشاره كرد:
"يه ريز داره نق مي‌زنه"
اصطلاح "يه ريز"، اصطلاحي عاميانه و بزرگ‌سالانه است كه شايد خردسال آن‌را بفهمد اما از آن استفاده نمي‌كند. حتي تركيب "نق‌ زدن" را هم بچه از پدر و مادرش مي‌شنود.
"دست مي‌كشه روي لپش"
استفاده از واژه "روي" در اينجا اشكال زباني دارد. شاعر مي‌توانست در اينجا واژه "به" را به كار ببرد.
در بخش ديگري از اين شعر آمده است:
"صورتشو بوس مي‌كنه"
در شعر خردسال تا جايي كه امكان دارد، نبايد از افعال كمكي استفاده شود. بهتر بود در اين مصرع از واژه "بوسيدن" به جاي تركيب "بوس مي‌كنه" استفاده شود.
"اين خاله هم با اين كاراش"
"هي ني‌ني رو لوس مي‌كنه"
اين بخش از شعر هم درباره خردسال است نه براي او. علاوه بر آن در شعر كنايه‌اي وجود دارد كه ممكن است كودك متوجه آن نشود.
يا در جاي ديگر:
"خاله جونش جاي اونه"
بهتر بود شاعر در اين مصرع جاي اونو مي‌گيره يا جاي اون مي‌مونه را استفاده مي‌كرد چون مصرع از لحاظ زباني نامفهوم شده است.

شاعر "آواز پوپک" با اشاره به نقش مربي‌گونه شاعر خردسال، شيوه طرح برخي موضوعات در اين مجموعه اشعار را نامناسب ذكر كرد. او در اين‌باره توضيح داد: در يكي از جلدهاي مجموعه "ني‌ني" شعري با عنوان "واكسن" وجود دارد كه از درد و سوزش واكسن مي‌گويد اما در آن اشاره‌اي به اين نمي‌شود كه واكسن زدن از بيمار شدن جلوگيري مي‌كند. چنين اشعاري مي‌تواند خردسالان را از "واكسن" (يعني موضوعي كه با آن سروكار دارند) بترساند. ابراهيمي استفاده از واژه بيگانه "واكسن" يا اصطلاح "سوزن" در اين شعر را كه فقط براي بزرگ‌سالان آمپول را تزريق مي‌كند، نادرست خواند.

انسيه موسويان، ديگر منتقد اين نشست، استفاده از تجربيات ملموس خردسالان را يكي از نقاط قوت اين مجموعه آثار ذكر كرد و گفت: شعرهاي خيلي خوبي به صورت پراكنده در اين مجموعه آثار وجود دارد. جاندارپنداري اشياء از سوي كودكان يكي از تجربيات ملموسي است كه خردسالان با آن مواجه اند.

منتقد ادبيات كودك و نوجوان، شخصيت‌پردازي ضعيف مجموعه را از ديگر نقاط ضعف آن برشمرد و در اين‌باره توضيح داد: استفاده از شخصيت محوري در مجموعه‌هاي كودك و نوجوان در ادبيات جهان جايگاه و فلسفه‌اي دارد. مجموعه‌هايي كه شخصيت محوري دارند، عموماً دنباله‌دارند و خوانندگان در انتظار مي‌مانند كه جلدهاي بعدي مجموعه به بازار بيايد، اما كتاب‌هاي اين مجموعه ترتيب خاصي ندارند. علاوه بر اين شخصيت‌ها در آثار مجموعه‌اي هويت مشخصي دارند كه درباره ني‌ني مي‌توان گفت، اين شخصيت، هويت و سن و سال نامشخصي دارد. ني‌ني در بعضي اشعار تازه متولد شده و در جايي ديگر رفتارهاي يك كودك 5-4 ساله را نشان مي‌دهد.

موسويان كاربرد تجربه‌هاي بزرگ‌سالانه در اشعار را يكي ديگر از ضعف‌هاي اين آثار دانست و دراين‌باره توضيح داد: گاه فقط زبان و لحن اثر، كودكانه است و ذهنيت و مفهومي كه شعر بيان مي‌كند، بزرگ‌سالانه است. مثلاً جايي كه ني‌ني عكس هلال ماه را در آب مي‌بيند و از مادرش مي‌پرسد كه چه كسي ماه را گاز زده است؟ اين شعر شاعرانه است اما ذهنيتي بزرگ‌سالانه اين سوال را مطرح مي‌كند. در اشعار ديگري نيز مي‌توان اين ذهنيت را ديد. مثلاً در جايي كه مادر ني‌ني براي او قصه تعريف مي‌كند و در آخر قصه جمله معروف "كلاغه به خونه‌اش نرسيد" را مي‌گويد و ني‌ني مي‌پرسد كه چرا كلاغه به خونه‌اش نمي‌رسه. يا در جاي ديگر پدر و مادر ني‌ني‌ قهرند و حرف‌هاي ني‌ني و واكنشش درباره اين قهر درست مثل حرف‌ها و واكنش يك مادربزرگ است. 

اين منتقد ادبيات كودك و نوجوان مطرح كردن مفاهيم انتزاعي در شعر خردسال را نيز يكي ديگر ازضعف‌هاي شعر رسوليان عنوان كرد و گفت: خردسالان از كليه مفاهيم، تصوري مادي دارند و حتي مفهومي مانند خدا را نيز به صورت مادي تجسم مي‌كنند، اما در يكي از اشعار اين مجموعه ني‌ني و مادرش از مفهوم خدا به شكلي انتزاعي صحبت مي‌كنند. طرح چنين موضوعاتي بيشتر براي شعر كودك مناسب است.
جعفر ابراهيمي در پايان اين نشست، به دنياي خيالي خردسالان اشاره كرد و افزود: دنياي خردسالان پر از خيال است. آنها واقعاً احساس مي‌كنند، مي‌توانند با عروسك، ديوار يا سايه‌شان حرف بزنند و آنها هم حرف‌هايشان را مي‌فهمند. شاعر خردسال بايد اين تخيل را تعديل كند نه اينكه به آن دامن بزند. به همين منظور بهتر است براي خردسالان قصه‌هايي واقع‌گرايانه نوشته شود. علاوه بر آن خوب است معصوميت دنياي كودكان در اشعار و قصه‌هاي آنها منعكس شود.

اين شاعر مطرح كودك و نوجوان، قافيه‌بازي و توجه به تقارن را يكي از نكات قابل توجه در زبان و نقاشي‌هاي خردسالان دانست و دراين‌باره توضيح داد: قافيه‌بازي در بين خردسالان بسيار مرسوم است. خردسالان كلمات با وزن و قافيه اما نامفهوم زيادي را به كار مي‌برند. اما در نقاشي‌هاي خردسالان هم قافيه تصويري و تقارن را مي‌توان يافت. به همين خاطر بهتر است كه از قافيه استفاده شود به خصوص اگر با رديف همراه باشد.

موسويان در بخش پاياني اين نشست، توصيه كرد شاعر به يك‌دستي زبان اشعار توجه كند. او در اينباره گفت: بسياري از كارشناسان استفاده از زبان محاوره‌اي و شكسته را در اشعار خاص خردسالان نادرست مي‌دانند. البته من معتقدم، شاعر مي‌تواند هر زباني را انتخاب، اما ضروري است كه يك‌دستي زبان را در اثرش حفظ كند.

نشست نقد و بررسي مجموعه "ني‌ني" در غرفه ديدار، واقع در شبستان، جنب ستاد كميته ناشران داخلي برگزار شد.

مجموعه 6 جلدي "ني‌ني" سروده بنفشه رسوليان بروجني است و تصويرگري آن را فريبا صدقي‌پور برعهده داشته است. انتشارات آميس، اين كتاب را در زمستان 1388روانه بازار كتاب كرده است.

بيست‌ و چهارمين نمايشگاه بين‌المللي كتاب تهران تا 24 ارديبهشت‌ماه در مصلاي امام خميني(ره) برپاست.