خبرگزاری کتاب ایران ـ به گزارش ستاد خبری سراهای اهل قلم نمایشگاه کتاب تهران، نشست "ترجمه و فرهنگ وارداتي" 16 ارديبهشت ماه در سراي اهل قلم كودك و نوجوان و با حضور مهدي كاموس و محمود حكيمي، كارشناسان حوزه ادبيات كودك و نوجوان برگزار شد.
كاموس در ابتداي اين نشست درباره تبادل فرهنگي و اصطلاحات واردات و صادرت فرهنگ، گفت: «قبل از هر چيز بايد اين موضوع روشن شود كه آيا صادراتي يا وارداتي بودن فرهنگ، آن را ارزشمند مي‌كند؟ يعني هر فرهنگي كه صادراتي باشد خوب و هر فرهنگي كه وارداتي باشد بد است؟ به نظر من اينگونه نيست. چرا كه مثلاً در عرصه علم آنچه كه وارد كرده‌ايم و ياد گرفته‌ايم به نفع ما بوده. اما در حوزه فرهنگ و با توجه به اينكه امروزه بدون تبادل فرهنگي امكان زيست جهاني براي انسان وجود ندارد، بايد دقت زيادي به خرج دهيم.»
وي در ادامه افزود: «مقوله فرهنگ بيش از آنكه وارداتي يا صادراتي باشد، پذيرفتني يا نپذيرفتني است. بنابراين بعد از توجه به تاثير فرهنگي كه از طريق ترجمه دريافت و يا صادر مي‌كنيم، بايد بدانيم چه عواملي باعث مي‌شود، فرهنگي را بپذيريم. در زمينه ترجمه هم مترجمان ما بايد دقت زيادي داشته باشند كه فرهنگي را كه در عرف ما پذيرفته نيست وارد جامعه نكنند.»
محمود حكيمي نيز درباره لزوم و هدف ترجمه آثار ديني براي كودكان و نوجوانان گفت: «نخستين هدف ما از تاليف يا ترجمه كتاب‌هاي ديني براي كودكان و نوجوانان آموزش مهرورزي و محبت به ديگر انسان‌هاست، زيرا اگر بخواهيم داستان‌هايي را كه تنها درباره جنگ‌هاي بين ملت‌ها و كشورهاست ترجمه كنيم، جز ايجاد خشونت و نفرت در مخاطب كودك و نوجوان، كار ديگري نكرده‌ايم.»
او در ادامه گفت: «ما بايد تلاش كنيم تا مهرورزي را به كودكان و نوجوانان بياموزيم. زيرا اگر داستاني با موضوع مهرورزي به درستي ترجمه شود، در زندگي كودكان و نوجوانان تاثير مثبتي خواهد داشت. بنابراين مترجم بايد پيش از هر چيز بداند كه آيا داستاني كه ترجمه مي‌كند، كودك يا نوجوان را به انتقام‌جويي تشويق مي‌كند؟ و اگر اينطور بود هرگز دست به ترجمه آن كتاب نزند.»
حكيمي، درباره دقت به تفاوت فرهنگ‌ها در ترجمه آثار كودكان و نوجوانان نيز گفت: «از آنجا كه در كتاب‌هاي گروه سني كودك، حجم تصوير بيش از متن است و به طور طبيعي ترجمه آن وقت كمتري از مترجم مي‌گيرد، بسياري از مترجمان ما، بدون توجه به تفاوت فرهنگ‌ها، دست به ترجمه كتاب‌هايي مي‌زنند كه اصلاً با مباني فرهنگي و اعتقادي ما هم‌خواني ندارد.»
وي در ادامه توضيح داد: «به خصوص درباره كتاب‌هايي با موضوعات ديني و خدا شناسي بايد دقت بسياري داشته باشيم. اعتقادات ما درباره خدا و پيامبران با اعتقادات پيروان ديگر اديان متفاوت است. وقتي نويسنده‌اي غربي دست به نگارش داستاني ديني مي‌زند، از منابعي مانند كتاب مقدس استفاده مي‌كند كه از نظر ما تحريف شده است. حال اگر ما دست به ترجمه اين كتاب بزنيم، اعتقاداتي را ترجمه كرده‌ايم كه با عقايد ما سازگار نيست. بنابراين صرف ديني يا مذهبي بودن يك كتاب، دليل كافي براي ترجمه آن نيست و ما نمي‌توانيم كتابي كه يك غربي درباره خداشناسي براي كودكان و نوجوانان نوشته است را عيناً ترجمه كنيم. خدايي كه آنها به بچه‌ها معرفي مي‌كنند با خداي ما بسيار متفاوت است.»
مهدي كاموس درباره غلبه فرهنگ ترجمه بر تاليف به‌خصوص در زمينه كودك و نوجوان گفت: «ما در دهه 60، شاهد توليد بهترين آثار تاليفي براي كودكان و نوجوانان هستيم. آن هم از سوي نويسندگاني كه خود يا در خدمت آموزش و پرورش بودند و يا از راه‌هاي ديگر با كودكان و نوجوانان ارتباط داشتند. اما گويا در دهه 70 نويسندگان كودك و نوجوان ما به خوابي طولاني رفتند و از آنجا كه كمتر با كودكان و نوجوانان ارتباط دارند، طبيعي است كه ترجمه بر تاليف غلبه مي‌كند. اكنون نويسندگان كودك و نوجوان ما در حوزه خودشان نيستند و به همين دليل هم بچه‌ها كمتر مي‌توانند با آثارشان ارتباط برقرار كنند و ناچار به سمت آثار ترجمه مي‌روند. »
او در ادامه افزود: «در حال حاضر حتي برنامه‌هاي رسانه‌هاي جمعي ما با روح آثار ترجمه مطابقت دارد و طبيعي است كه وقتي فرهنگي توسط رسانه پشتيباني شود در جامعه رشد مي كند.»
كاموس گفت: «مترجمان ما بايد در زمينه ترجمه آثاري كه سبك و مهارت خاصي از زندگي را ترويج مي‌كنند و اين روزها بسيار در دسترس كودكان و نوجوانانند، دقت زيادي داشته باشند تا فرهنگ نپذيرفتني را در جامعه رواج ندهند. در زمينه ادبيات كودك و نوجوان نيز ترجمه هرگونه فرهنگي كه مروج فرهنگ و سبك زندگي غير ايراني و اسلامي است بايد مورد نقد جدي قرار گيرد.»
نشست "ترجمه و فرهنگ وارداتي" 16 ارديبهشت ماه، در سراي اهل قلم كودك و نوجوان نمايشگاه كتاب برگزار شد.
بيست و چهارمين نمايشگاه بين المللي كتاب تهران، تا 24 ارديبهشت در مصلاي امام خميني (ره) برپاست.
شنبه ۱۷ اردیبهشت ۱۳۹۰ - ۰۸:۰۰
نظر شما