به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) نشست «از مدرسه تا ناشر؛ کتابخانه‌های مدارس چگونه می‌توانند در اصلاح مسیر نشر حوزه کودک و نوجوان میسر باشند؟» امروز (۳ بهمن) در دوازدهمین نمایشگاه یاد یار مهربان با حضور علیرضا کرمانی، مشاور معاون فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، منوچهر اکبرلو، نویسنده و پژوهشگر حوزه کودک و نوجوان، مهدی باقری، معاون امور تولید کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، مینا ذاکر شهرک، مدرس کتابداری و عضو انجمن نویسندگان کودک و نوجوان و سید علی کاشفی خوانساری، نویسنده و کارشناس حوزه کودک و نوجوان برگزار شد.
 
علیرضا کرمانی، مشاور معاون فرهنگی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در ابتدای این نشست، اظهار کرد: متأسفانه اتفاقاتی که در طول چند دهه گذشته در حوزه کتاب و کتابخوانی رخ‌داده‌اند، فارغ از مسائل نرم‌افزاری بوده‌اند؛ به این معنا که در کشور ما همواره ترویج فرهنگ کتابخوانی را فعالیتی سخت‌افزاری تعریف کرده‌اند و هیچ‌گاه به این موضوع توجه نشده است که باید پیش از هر چیزی، اشتیاق کتابخوانی ایجاد کرد.
 
پای بخش خصوصی در تولید کتاب‌های کودک و نوجوان باز شود

وی ضمن تأکید بر این نکته که دچار بحران در حوزه کتابخوانی هستیم، ادامه داد: این بحران در عرصه کتاب کودک و نوجوان، شایع‌تر است. وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به‌عنوان متولی حوزه کتاب، عمدتاً فعالیت‌های خود را به خریدن کتاب و اهدای آن‌ها به کتابخانه‌ها محدود کرده است، درحالی‌که مصرف کتاب فقط خرید و افزودن آن‌ها به کتابخانه‌ها نیست؛ مهم‌ترین مسئله در این عرصه، خواندن کتاب است.
 
مشاور معاون فرهنگی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی با اشاره به نقش وزارت آموزش و پرورش در ترویج فرهنگ کتابخوانی گفت: پیشنهاد می‌کنم آموزش و پرورش در حوزه اقتصاد نشر از نقش انحصاری و محوریت خود در تولید محتوای کتاب‌های کودک و نوجوان بکاهد و بگذارد پای بخش خصوصی به این عرصه باز شود؛ در صورت تحقق این امر، ظرفیت چند صد درصدی در بخش خصوصی کشور به‌منظور تولید کتاب کودک و نوجوان به وجود می‌آید.
 
کرمانی عنوان کرد: متأسفانه نظام انتخاب کتاب در مدارس، نظام بزرگ‌سال محور است؛ اولیای مدارس کار انتخاب کتاب‌های کتابخانه‌ها را انجام می‌دهند. در چنین شرایطی نباید انتظار داشت دانش‌آموزان علاقه‌ای برای مراجعه به کتابخانه‌های مدارس نشان دهند.
 
وی افزود: متأسفانه نظام آموزش و پرورش، نظام کتاب درسی محور است؛ به این معنا که در مدارس به دانش‌آموزان یاد می‌دهند که فقط کتاب درسی بخوانند در حالی که نباید این‌گونه باشد چراکه کتاب، فقط کتاب درسی نیست.
 
مشاور معاون فرهنگی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی با اشاره به نقش کتابدار در ترویج فرهنگ کتابخوانی، گفت: با ابراز تأسف باید گفت که کتابداران، اغلب یا از جمع دانش‌آموزان انتخاب می‌شوند یا این‌که معلمان خوش‌ذوق را برای این سمَت انتخاب می‌کنند. این در حالی است که امروزه کتابداری به‌عنوان یک دانش در دنیا مطرح و نقش آن در کتابخوان شدن دانش آموزان انکارناپذیر است.
 
کرمانی توضیح داد: متأسفانه اغلب کتابخانه‌های مدارس یا به یک قفسه محدود می‌شوند و یا در مکانی دور افتاده و متروکه در مدرسه دیده می‌شوند! در حالی که باید کتابخانه‌ها در مرکزیت مدرسه برپا شوند و از جذابیت‌های بصری به منظور ترغیب دانش‌آموزان برخوردار باشند.
 
وی در پایان سخنانش با اشاره به نقش کتابفروشی در ترویج فرهنگ کتابخوانی میان دانش‌آموزان، گفت: در صورتی که این امکان وجود داشته باشد تا کتابفروشان در مدارس حضور یابند، زمینه دسترسی آسان دانش‌آموزان به کتاب فراهم می‌شود.
 
ضرورت راه‌اندازی کتابخانه بین‌المللی در کشور

در ادامه این نشست، مینا ذاکر شهرک، مدرس کتابداری ضمن معرفی کتابخانه بین‌المللی ژاپن و تشریح بخش‌های مختلف آن از طریق پاورپوینت، گفت: در صورتی که در کشور ما نیز کتابخانه بین‌المللی راه‌اندازی شود، کمک فراوانی به کتابخانه‌های مدارس به لحاظ تأمین منابع، صورت می‌گیرد.
 
وی عنوان کرد: ایجاد کتابخانه‌های دیجیتالی در عرصه کودک و نوجوان، از دیگر راهکارهای ترویج فرهنگ کتابخوانی میان دانش‌آموزان به شمار می‌آید. همچنین پیشنهاد می‌کنم در دانشگاه‌ها کلاس‌های متعدد آموزش کتابداری کودک و نوجوان برگزار شود.
 
عوامل ۸ گانه تأثیرگذار در کتابخوان شدن دانش‌آموزان

منوچهر اکبرلو، نویسنده و پژوهشگر حوزه کودک و نوجوان از دیگر سخنرانان این مراسم بود. وی اظهار کرد: برخلاف بسیاری از افراد و آمارهایی که وجود دارد، بنده معتقدم قشر کودک و نوجوان کشور ما بسیار کتابخوان هستند؛ درست است که شمارگان کتاب‌ها در سال‌های اخیر کاهش یافته است، اما این آمار به مطالعات کتاب‌های رسمی و کلاسیک مربوط می‌شوند. در حالی که خواندنی‌های غیر رسمی و غیر کلاسیک (فضاهای مجازی و کتاب‌های گویا) نادیده گرفته می‌شوند و متأسفانه آمار این‌گونه مطالعات جایی ثبت نمی‌شود.
 
وی ادامه داد: میزان سواد و فرهنگ خانواده، مدرسه و نظام آموزشی، معلم و موضع وی در مقابل کتاب، جامعه، وسایل ارتباط جمعی (مطبوعات و صداوسیما)، دولت (نمایشگاه‌های کتاب، کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، ایستگاه‌های مطالعه در اتوبوس و مترو و ...) ناشر و نویسنده عوامل ۸ گانه تعیین کننده در ترویج فرهنگ کتابخوانی به شمار می‌آیند.
 
اکبرلو بیان کرد: معتقدم برای کتابخوان کردن دانش‌آموزان باید پیش از هر اقدامی، در راستای چشاندن لذت مطالعه در دانش آموزان گام برداشت؛ این لذت تابع مسائلی مانند ظاهر کتاب، فضای کتابخانه‌ها و ... است.
 
این نویسنده حوزه کودک و نوجوان عنوان کرد: پیشنهاد می‌کنم تمام مسابقات کتابخوانی مدارس حذف شود چراکه اغلب منابع این مسابقات، از سوی مدارس و بدون در نظر گرفتن ذائقه دانش‌آموزان انتخاب می‌شوند. همچنین توصیه می‌کنم مدارس به زنگ انشاء اهمیت دهند.
 
فضای کتابخانه‌ها نقش تعیین کننده در رغبت دانش‌آموزان برای مطالعه دارد

مهدی باقری، معاون امور تولید کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان در ادامه این نشست، اظهار کرد: در کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان 2 دسته فعالیت انجام می‌شود؛ نخست، حوزه تولید کانون که شامل کتاب، فیلم، سرگرمی، موسیقی و تجربیات نو است. دومین بخش، مراکز فرهنگی ـ هنری کانون است کتابخانه‌های کودکان و نوجوانان را دربر دارند..
 
وی عنوان کرد: کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان سال آینده وارد پنجاهمین سال تأسیسش می‌شود؛ کانون در این مدت به صورت حرفه ای و با یک نگاه نوآورانه به دو عرصه مذکور ورود پیدا کرده است.
 
باقری ادامه داد: مخاطبان کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان را مقاطع سنی ۶ تا ۱۶ سال تشکیل می‌دهند. بیشتر مخاطبان کانون به قشر خردسال مربوط می‌شود.
 
معاون امور تولید کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان توضیح داد: مربی نقش مهمی در ترویج فرهنگ کتابخوانی میان دانش‌آموزان دارد. در این راستا کانون، حدود ۴۰۰ هزار عضو دارد که در مراکز فرهنگی ـ هنری کانون مشغول فعالیت هستند. همچنین کانون برای کودکان و نوجوانان دارای معلولیت جسمی، خدمات ویژه‌ای ارائه می‌دهد.
 
باقری عنوان کرد: کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان در طول یک سال، ۱۲۰ عنوان کتاب چاپ نخست تولید می‌کند. همچنین در طول یک سال حدود ۱۵۰ عنوان کتاب کانون تجدید چاپ می‌شوند. این کانون از آغاز تأسیس تاکنون بیش از ۲۶۰۰ عنوان کتاب منتشر کرده است.
 
وی در ادامه سخنانش، گفت: معتقدیم این آمارها جوابگوی نیاز مخاطبان نیست؛ بنابراین، به عرصه کتاب گویا و کتاب الکترونیک ورود پیدا کرده‌ایم. همچنین کتاب‌هایی که تحت سیستم اندروید قابل دسترسی هستند، به دایره فعالیت‌هایی که اضافه کرده‌ایم.
 
معاون امور تولید کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان با بیان این‌که تولیداتمان مبتنی بر پژوهش و دانش است، گفت: بخش رمان کانون برخلاف شایعاتی که وجود دارد، تعطیل نشده است بلکه شکل و شیوه پرداختن به آن تغییر کرده است.
 
باقری افزود: کانون به منظور ترویج فرهنگ کتابخوانی به برپایی نشست‌های تخصصی با عنوان «دو پنجره» با حضور نویسندگان و ناشران اقدام کرده است. همچنین کانون نیازهای امروز کودکان و نوجوان را احصاء کرده و بر اساس آن‌ها دست به تولید کتاب می‌زند.
 
وی عنوان کرد: کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان کارگروه‌هایی را در مراکز استان‌ها راه اندازی کرده است تا کتاب‌هایی که به مراکز استان‌ها می‌روند، از منظر میزان استقبال، ارزیابی شوند. همچنین کانون، کمیته‌ای را تشکیل داده است تا کتاب‌های سایر ناشران را نیز ارزیابی کند و آن‌هایی را که با اهداف کانون همخوانی دارند، در فهرست خرید خود قرار دهد.
 
معاون امور تولید کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان در پایان سخنانش، گفت: کانون با وزارت آموزش و پرورش به‌منظور حضور بهتر در مدارس و عرضه کتاب‌های مناسب، تعاملات متعددی دارد که امیدواریم این تعاملات توسعه یابد.
 
دوازدهمین نمایشگاه یاد یار مهربان اول بهمن ماه با حضور وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در محل دائمی نمایشگاه‌های تخصصی شهرداری تهران افتتاح شده است. این نمایشگاه تا هفتم بهمن‌ماه میزبان علاقه‌مندان به کتاب به ویژه دانش‌آموزان مقاطع تحصیلی مختلف است.