به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، نشست نقد و بررسی کتاب‌های برگزیده کودکان و نوجوانان شهید سلیمانی در بخش کودک و نوجوان غرفه سرای اهل قلم کودک و نوجوان، با حضور کلر ژوبرت نویسنده و تصویرگر کتاب کودک، فهیمه شانه کارشناسی ادبیات کودک، مجید خدابخش کارشناس کتاب کودک و دبیری سمیرا علی اصغری برگزار شد.

کلر ژوبرت نویسنده و تصویرگر کتاب کودک گفت: این کتاب‌ها تصاویر خوبی داشتند. یک سری کتاب‌هایی هم در این میان وجود داشت که از نظر تصویرگری سطح ضعیف‌تری دارند. بعضی از تصاویر در آن کتاب‌ها تیره هستند، حالت آشفتگی دارند و یا مناسب سن کودک نیستند و بیشتر مناسب سن نوجوانان هستند. یک نمونه از تصویرگری مناسب، کتاب «سیب آخر» است. فضاسازی این کتاب بسیار خوب بود و متن را یاری کرده است.

سمیرا علی‌اصغری در ادامه افزود: کتاب آخر درباره سیل خوزستان است و دختری که در این ماجرا قرار گرفته و بازخوردها و فعالیت‌هایی که انجام می‌دهد. همچنین کتاب «کوچک مرد» برش کوچکی از زندگی حاج قاسم سلیمانی است که از دست‌نوشته‌های خودشان استخراج شده است.

کلر ژوبرت ادامه داد: تصویرگری کتاب «کوچک مرد» هم کودکانه، هم حرفه‌ای بود و هم جزئیات خوبی داشت.  از بین کتاب‌های نوجوان کتاب «از چیزی نمی ترسیدم» مورد تایید من است.

مجید خدابخش کارشناس و منتقد کتاب کودک گفت: لازم می‌دانم یک مقدمه‌ای را درباره تولید کتاب‌های کودک و نوجوان در موضوع حاج قاسم سلیمانی عنوان کنم. در این مدت کوتاهی که از شهادت ایشان می‌گذرد تعداد بسیار زیادی کتاب هم در حوزه کودک و هم در حوزه نوجوان تولید شده که این تعداد زیاد تولید از یک جهت خوب است و از این جهت بد. یک دلیل آن به خاطر اقبال انتشارات و نویسندگان درباره این موضوع است‌.

از بین این ۱۵ جلد ۴ یا ۵ کتاب می‌توانند به عنوان قبولی را در حوزه تصویرگری از آن خود کنند و کتاب‌هایی که خود مکتب حاج قاسم منتشر کرده از قضا جزو این بهترین کتاب‌ها هستند.
کتاب‌های خانم ژوبرت از لحاظ متن و تصویر بسیار عالی و باکیفیت هستند. کتاب «کوچک مرد» از لحاظ ذکر نام نویسنده و تصویرگر بر روی جلد دچار ضعف است و از این منظر به آن انتقاد وارد است. همچنین از لحاظ تولید سایز و ابعاد کتاب هم به آن نقد دارم. کتاب از «چیزی نمی ترسیدم» از لحاظ تصویر خوب است اما از لحاظ محتوایی به نظرم گزینه در رده دوم یا سوم قرار می گیرد.

فهیمه شانه کارشناس و منتقد ادبیات کودک در این زمینه اضافه کرد: اگر این نشست درباره کتاب‌هاست، بهتر بود در ابتدا درباره محتوای کتاب‌ها صحبت کنیم و بعد درباره تصویرگری. از بین این تعداد کتاب‌های موجود از نظر من سه یا چهار عنوان کتاب بیشتر از لحاظ تصویرگری مناسب نیستند. درست است که در کتاب کودک تصویر بسیار مهم است اما داستان اصلی کتاب است که به آن جهت می‌دهد و تصویرها هم بر اساس آن طراحی می شوند. متن و تصویر باید در یک مسیر همدیگر را یاری کنند و مناسب همدیگر باشند.

وی درباره محتوای کتاب‌های برگزیده گفت: همانطور که گفتم تصویر بخشی از محتوا است متن و تصویر یک کتاب باید به همدیگر مرتبط باشند. کتاب‌هایی که داستانی هستند از دید کارشناسی بنده بخش زیادی از آن‌ها بهتر بود که حذف شوند و قابلیت حذف شدن را داشتند. داستان‌هایی هم وجود داشتند که ریشه و پی درستی نداشت یا داستان به حال خودش رها شده بود. یک‌سری تصاویر هم وجود داشتند که تکراری بودن و هیچ خلاقیتی در طراحی آنها به کار نرفته بود.

فهیمه شانه ادامه داد: برای تولید کتاب درباره حاج قاسم باید بدانیم که چه هدفی داریم نمی‌شود که هدف جاودانه کردن و استفاده اخلاقی برای کودکان از ایشان باشد اما سطح کیفیت کارها پایین باشد. این دو با هم در تناقض است. در کتاب‌های شعر برخی شعرها وجود داشتند که مشتاق قافیه دارند کتاب شعری که از نظر من مناسب بود کتاب «ما با تو سربلندیم» است. 

وی درباره محتوای کتاب‌ها ادامه داد: داستان‌ها کلیشه زیادی داشتند. به نظر من در ابتدا باید از این داستان‌ها کلیشه‌زدایی کنیم. باید این را به مخاطب انتقال دهیم که هر کدام از این اسطوره‌ها هم انسانی هستند مانند بقیه انسان‌ها. از واژه‌های بزرگترین قهرمان و یا بهترین قهرمان درست نیست که استفاده شود. بهتر است به جای استفاده از این عنوان ها، روش قهرمان شدن این اسطوره‌ها برای مخاطب روشن شود.

کلر ژوبرت در خصوص این موضوع ادامه داد: با نظرات خانم شانه موافقم اما صرف‌نظر از نقدها تعداد زیاد تولید این کتاب‌ها، یک تنوع خوبی را در این حوزه ایجاد کرده است. درباره ساختار داستان‌ها و بعد فنی نیز به نظرم باید در این موضوع قوی‌تر کار شود. درباره کتاب شعرها هم من اصولاً با شعر فارسی کودک امروز به‌خاطر شکسته‌نویسی‌های افراطی که در شعرها رخ می‌دهد خیلی مشکل دارم و علت آن به نظر راحت طلبی نویسنده است و من از اینها لذت نمی‌برم.

مجید خدابخش در ادامه گفت: وقتی در فاصله بسیار کمی تعداد زیادی کتاب در این موضوع منتشر می‌شود نویسنده باید منتظر ناز‌ترین اتفاق در کتابش باشد. از حیث محتوایی در بین کتاب‌ها شاهد نقل داستان‌های تکراری هستیم مثل ماجرای قرض پدر حاج قاسم و تعریف اینکه حاج قاسم در دوران کودکی برای ادای قرض پدرش تلاش کرده است. این یعنی اینکه یک پنجم محتوای کتاب‌ها دارای موضوع ثابت می‌باشد. ما با این آفت در خصوص سیره و زندگی‌نامه هم مواجه بودیم در واقع در حال حاضر هم دوره‌گذاری را داریم می‌کنیم که اگر با این تنوع رنگ زرد ممکن است آثار ها دچار همین سطحی زدگی باقی بمانیم.

وی ادامه داد در طرح داستان درباره حاج قاسم باید محتوا را طوری در نظر بگیریم که همه بچه‌ها با گرایش‌های مختلف جذب این آثار بشوند و فقط بچه‌های مذهبی و هیئتی را نباید در نظر گرفت. همچنین پی‌نوشت‌ها و جاهایی در کتاب‌ها وجود دارد مثل کتاب «عمو قاسم» که از نظر من این همه توضیح و پی‌نوشت برای کودک و نوجوان لزومی ندارد.

کلر ژوبرت در این موضوع ادامه داد: یک اصلاحیه‌ای در مورد این صحبت شما دارم. به نظر من بهتر است گاهی پایان کتاب‌های کودکان تلخ باشد تا کودک متوجه شود که زندگی در کنار خوشی ناراحتی هم دارد. من از طریق مادران کودکان درباره سوال‌هایی که برای بچه‌هایشان بعد از خواندن این کتاب‌ها پیش آمده متوجه شدم که کودکان با دو سوال اساسی در این حوزه مواجه هستند. یک سوال اینکه چرا خداوند به حاج قاسم کمک نکرد؟ و دومین سال این که حاج قاسم که آن‌قدر قوی بود چرا شهید شد؟ که به نظرم بهتر است نویسندگان برای پاسخ به این دو ساله کودکان هم اثری تولید کند کما اینکه خود من هم برای پاسخ به این سوال اقدام به نوشتن کردم اما واقعاً در اواسط کار متوجه سختی آن شد و آن را کنار گذاشتم و امیدوارم در آینده اثرهایی در این موضوع هم تولید شوند تا ابهامات برطرف شود.

مجید خدابخش در ادامه افزود: این که کتاب‌ها نتوانستند پاسخ این سوال کودکان را بدهند و این یعنی خطا کرده و راه را اشتباه رفتند و نتوانستند در نهایت از آن بر بیایند.

فهیمه شانه ادامه داد: امیدوارم از این به بعد با نا آگاهی و صرفاً از روی ارادت صرف و دوست داشتن، کسی اقدام به تولید اثری نکند چون نتیجه مثبتی نخواهد داشت.