وضعیت کمی و کیفی نامناسب اندیشکده‌ها در ایران

به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) کتاب «ساختارها و کارکرد اندیشکده‌ها» نوشته مینا اینانلو، سجاد فتاحی، محمد فکری و روح‌الله قاسمی از سوی انتشارات علمی فرهنگی منتشر شده است.

وضعیت کمی و کیفی نامناسب اندیشکده‌ها را در ایران در مقایسه با بسیاری از کشورهای جهان می‌توان تحت تاثیر سه عامل کلی نوپایی و اندیشکده‌ها در ایران، نبود، شناخت کافی از آن‌ها از حیث نوع و ساختار، چگونگی مدیریت، روش‌های تامین بودجه؛ چگونگی ارتباط با بخش‌های مختلف جامعه، از قبیل دولت، صنعت، دانشگاه، بخش‌ عمومی و موانع زمینه‌ای موجود در فعالیت و اثر گذاری آن‌ها دانست.

این کتاب با تمرکز بر عامل و اشاراتی به عامل سوم، درصدد است با بهره‌گیری از ادبیات موجود درباره اندیشکده‌ها در جهان گامی در جهت ایجاد شناختی عمیق‌تر نسبت به آن‌ها بردارد و خلاء موجود را در این زمینه در زبان فارسی در حد امکان پر کند تا از این رهگذر نقشی هر چند کوچک در کارآمدسازی این نهادهای واسطه در وهله نخست و بر طرف کردن یکی از ضعف‌های نظام سیاست‌گذاری ایران (مورد دوم) در وهله بعد، ایفا کند.

این کتاب در پنج فصل تنظیم شده است. در فصل اول، کوشش بر این بوده است که کلیاتی درباره اندیشکده‌ها و جوانب مختلف آن‌ها ارائه شود. به منظور برآورده‌سازی این هدف، در این فصل با مرور تعاریف ارائه شده از سوی پژوهشگران مختلف، به تعریف دانش واژه اندیشکده پرداخته شده است و ضمن معرفی کارکردهای اندیشکده‌ها، رویکردهای نظری موجود در مورد این سازمان‌ها بررسی شده‌اند. همچنین سعی شده است بر اساس معیارهایی چون میزان استقلال، روش گونه‌شناسی از این سازمان‌ها در این فصل ارائه شود.

در ادامه فصل نیز ضمن معرفی روش‌های اثر گذار اندیشکده‌ها بر سیاست‌گذاری، ویژگی‌های یک اندیشکده ایدئال، مانند استقلال سازمانی و دوام، خود تعیینی دستورالعمل پژوهش، تمرکز بر سیاست‌گذاری، اهداف عام المنفعه، کارشناس گرایی و حرفه‌گرایی ذکر شده است.

چینش مطالب این فصل به گونه‌ای است که خواننده حتی اگر شناختی نسبت به این سازمان‌ها نداشته باشد، با مطالعه این فصل با کسب تصویری نسبتا جامعه از اندیشکده‌ها، آمادگی ورود به مباحث طرح شده در فصل‌های دیگر کتاب را دارد.

در فصل دوم، کوشش شده است روند تغییر و تحولاتی به تصویر کشیده شود که اندیشکده‌ها به عنوان یک موجودیت اجتماعی در نقاط مختلف جهان از سر گذرانده‌اند. به منظور تحقق این هدف ضمن بیان تاریخچه‌ای از پیدایش اندیشکده‌ها، توضیحاتی درباره مراحل توسعه و تکامل آن‌ها در نقاط مختلف جهان ارائه شده است.

فصل سوم کتاب، به بررسی ساختار سازمانی اندیشکده اختصاص یافته است. به این منظور ابتدا به معرفی متغیرهای ساختاری یک اندیشکده پرداخته شده است و سپس بر اساس این متغیرها، ساختارهای ایدئال یک اندیشکده و وظایفی که هر یک از اجزای ساختاری می‌بایست ایفا کنند تا این سازمان به گونه‌ای بهینه کارکردهای خود را به انجام رساند، معرفی شده‌اند. در ادامه فصل، به گونه‌ای جزئی، به بررسی وظایف هیئت امنای اندیشکده، رئیس اندیشکده و وظایف او ـ از جمله سازمان‌دهی محققان و گروه‌های تحقیق‌، انتخاب و پرورش رهبران گروه‌های تحقیق، نظارت بر عملکرد گروه‌های تحقیق و نحوه مواجهه با مشکلات اشاره شده است.

بنا بر اهمیتی که رئیس گروه تحقیق از قبیل برنامه‌ریزی و نظارت در به کارگیری کارکنان و نقش او در اجرای پروژه‌ها، بهره‌وری گروه تحقیق ـ از قبیل برنامه‌ریزی و نظارت در به کار گیری کارکنان و نقش او در اجرای پروژه‌ها، بهره‌وری گروه‌ تحقیق، جذاب کردن فضای کار، تنظیم اهداف گروه و هدایت نشست‌ها پرداخته شده است.

هدف از نگارش فصل چهارم، که مکمل مطالب مطرح شده در فصل سوم و نیز طولانی‌ترین فصل کتاب است. بررسی چالش‌های گوناگون پیش روی مدیریت اندیشکده و نحوه مواجهه بهینه با آن‌ها بوده است. فصل نهایی نیز بر اساس، سنت معمول، به جمع‌بندی مطالب مطرح شده در فصل‌های مختلف کتاب اختصاص یافته است.

کتاب «ساختارها و کارکرد اندیشکده‌ها» نوشته مینا اینانلو، سجاد فتاحی، محمد فکری و روح‌الله قاسمی با شمارگان هزار نسخه در 232 صفحه به بهای 17 هزار تومان از سوی انتشارات علمی فرهنگی منتشر شده است.