حجت‌الاسلام رسول جعفريان در گفت‌وگو با خبرگزاري كتاب ايران(ايبنا)، با توجه به نزديك شدن به سالروز ولادت پيامبر اعظم(ص) با اشاره به آثار متعددي كه درباره سيره حضرت محمد(ص) وجود دارند، اظهار داشت: متاسفانه سيره و رشته پيامبرشناسي به آن قدرت و قوت كه در قرون اوليه اسلام وجود داشت، در دوره‌هاي بعد كه تا زمان معاصر را شامل مي‌شود، جدي گرفته نشده است.

وي در بررسي تاليفات و پژوهش‌هايي كه در اين باره از صدر اسلام بر صفحات كتاب‌ها نقش بستند، گفت: به طور تقريبي در قرن نخست و بيشتر در قرن‌هاي دوم و سوم، سيره نبوي يكي از رشته‌هاي مهم حوزه تاريخ و دين‌شناسي بود. از قرون پنجم و ششم به بعد اهميت آن حفظ شد، اما به دليل ضعفي كه مسلمانان از نظر علمي دچار آن شدند، اين حوزه به آرامي، صورت داستاني به خود گرفت و از قرون هفتم و هشتم به بعد، عمق علمي خود را از دست داد.

حجت‌الاسلام جعفريان با اشاره به اين كه هنوز هم بهترين كتاب‌هايي كه در اين باره نوشته شده‌اند، به قرن‌هاي دوم و سوم هجري تعلق دارند، آثاري مانند دو جلد نخست «طبقات‌الكبري» اثر ابن سعد، «سيره ابن اسحاق» و يك جلد از «انساب‌الاشراف» بلاذري كه نوع نگاهشان عالمانه و معقول است، عنوان كرد.
 
استاد و مدرس تاريخ اسلام افزود: بعدها كتاب‌هاي حوزه سيره نبوي، صورتي داستاني به خود گرفتند؛ به‌گونه‌اي كه تعداد معجزات پيامبر(ص) در متن اين آثار افزايش يافت، اغراق‌هاي فراواني به اين كتاب‌ها راه يافت و به شكلي از فرستاده خدا ياد شد كه كمتر مي‌تواند براي همه اسوه باشد و فاصله وي با زندگي عادي و آدمي افزايش يافت!

نويسنده كتاب «اطلس شيعه»‌ شهر كازرون را يكي از مهمترين حوزه‌هاي سيره‌شناسي ايران در قرن‌هاي هفتم و هشتم هجري قمري خواند و گفت: شهر ابرقو كه امروزه ديگر كمتر از آن ياد مي‌شود، حوزه ديگر سيره رسول‌الله بود و بسترهايي را براي توليد كتاب‌هاي مهمي در اين حوزه فراهم آورد. از آثار حوزه كازرون مي‌توان كتاب «ذرة الاوليا في سيرة المصطفي» را نام برد كه من موفق به تصحيح آن شدم. اين اثر نيز سراسر داستاني است.

رييس كتابخانه، موزه و مركز اسناد مجلس شوراي اسلامي با اظهار تاسف از اين كه در آثار شيعه، سيره نبوي جدي گرفته نشد، ادامه داد: آنقدر كه در آثار تشيع به ائمه اطهار(ع) توجه شده، زندگي پيامبر(ص) شناخته نشده است. درس سيره در حوزه‌هاي شيعه به جز سال‌هاي اخير راهي نداشته و اكنون نيز به شكل عميقي به اين مساله پرداخته نمي‌شود.

نويسنده و مدرس تاريخ اسلام معتقد است: بايد علم سيره را تقويت كرد، چرا كه رشته‌اي در حوزه تاريخ اسلام است. اكنون ابزارها و وسايل بهتري نسبت به گذشته براي رشد علوم گوناگون ايجاد شده‌اند. با اين وجود، مركزي براي سيره‌شناسي حتي در شهر قم نداريم.

وي كه از بانيان طرح «دانشنامه سيره نوبي» است كه نخستين جلد آن از سوي پژوهشگاه حوزه و دانشگاه به چاپ رسيده، گفت: نخستين جلد اين مجموعه به زندگي‌نامه اصحاب پيامبر(ص) اختصاص دارد، مساله‌اي كه آن‌گونه كه شايستگي دارد و بايسته است، به آن توجه نشده است.

رييس و موسسه كتابخانه تاريخ اسلام تصريح كرد: علم سيره به عنوان علمي كه مي‌تواند منبع دين‌شناسي باشد، مورد توجه نيست و از داده‌ها و مواد موجود، تجزيه و تحليلي درخور انجام نمي‌شود.

نويسنده كتاب «سیره رسول خدا (ص)» گفت: اگرچه در متون اسلامي و در بخش سيره نبوي متون خوبي داريم، ولي متاسفانه اين آثار را به درستي نمي‌شناسيم و آنها را معرفي نمي‌كنيم. كتابخانه تاريخ اسلام قم آثار خوبي را در اين زمينه گردآوري كرده است. در اين مركز بالغ بر 2000 عنوان كتاب در زمينه سيره نبوي وجود دارند كه منبع مناسبي براي پژوهشگران و محققان اين حوزه به شمار مي‌آيد. 

وي درباره راه‌كارهاي استفاده بهتر از منابع اين حوزه گفت: در گام نخست لازم است متون قديمي را به خوبي بشناسيم و اقدامات مناسبي را براي تصحيح، ترجمه و انتشار آنها انجام دهيم. بايد گروه‌هاي پژوهشي را تشكيل دهيم كه با انجام اقدامات علمي و پژوهشي بر آثار اين حوزه، سره را از ناسره مشخص كنند تا از اين طريق، سيره نبوي را تبديل به منبع دين‌شناسي كنيم. البته اين كاري است كه از سوي علما و فقيهان ساخته است.
 
حجت‌الاسلام دكتر جعفريان توصيه كرد: گام بعدي، توليد كتاب‌هايي براي عامه مردم است كه در اين باره كم و‌ بيش اقداماتي انجام شده است. بايد با استفاده از كارهاي هنري، زمينه‌هاي بروز، تجلي و بازخواني آثار متقن را براي توليد كتاب‌ها و آثار آتي فراهم آوريم.