به گزارش خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، مرتضی قاضی مجری و کارشناس این برنامه در ابتدا ضمن تشکر از نویسندگان این اثر گفت: برنامه‌های بسیار ارزشمندی در جهت معرفی و تکریم نخبگان کشور انجام می‌شود و تولید کتاب زندگی‌نامه نخبگان نیز یکی از فعالیت‌های دفتر تکریم و الگوسازی نخبگان است. تا الان ۴ جلد کتاب در این دفتر تولید شده که زندگی‌نامه ملک افضلی، مهدی بهزاد، منوچهر بقایی و کتابی که الان ما در خدمتش هستیم کتاب از مود تا لاهه زندگی‌نامه مهدی بلالی مود به قلم مرضیه نظرلو است. این کتاب‌ها به امید خدا جریانی برای پرداختن به زندگی نخبگان کشور خواهد بود.

قاضی خاطر نشان کرد: نکته‌ای که در این کتاب‌ها وجود دارد این است که این کتاب‌ها باید جوری باشند که تمام طیف‌ها با آن به راحتی بتوانند ارتباط بگیرند. برای مثال بلالی مود پدر علم سم‌شناسی ایران است. این کتاب باید به شکلی نوشته شود که هم افراد دانشگاهی و دیگر مردم جامعه بتوانند مطالب کتاب را کامل درک کنند.

در ادامه برنامه مرضیه نظرلو نویسنده، درباره کتاب خود گفت: من در کتاب‌های بسیاری دیده‌ام که ذهن مخاطب را با مقدمه‌های طولانی درگیر می‌کنند و این را نمی‌پسندم. مخاطب باید خودش با اصل کتاب روبه‌رو شود و درک کند که چه اتفاقی افتاده است. از نظر من، مخاطب باید با اصل کتاب مواجه شود و خودش دریابد که ماجرا چیست؛ به همین دلیل در این کتاب مقدمه طولانی وجود ندارد.

گفت‌وگو با همسر دکتر بلالی مود جزئیات را روشن کرد

وی افزود: ما برای نوشتن این کتاب ۲۰ ساعت مصاحبه گرفتیم. همسر دکتر بلالی مود تأثیر زیادی در زندگی وی داشته است. به همین جهت من خواستم که او نیز در کتاب حضور داشته باشد. چراکه ۵۰ سال زندگی مشترک بلالی مود و همسرش قطعاً در مسیر زندگی او بسیار مؤثر بوده است. عموماً نخبگان علمی وقتی مصاحبه می‌کنند به ندرت به مسائلی چون ازدواج اشاره می‌کنند ولی همسران نخبگان خیر. علاوه‌بر اینکه خانم و ریزبین هستند و به جزئیات توجه بیشتری دارند؛ راحت‌تر با یک خانم ارتباط برقرار می‌کنند. من تصمیم داشتم مسائلی از زندگی بلالی مود را که می‌دانستم او با کلی‌گویی از آن‌ها عبور می‌کند؛ با یک مصاحبه با همسرش کامل کنم. به همین ترتیب با همسر جناب دکتر هم مصاحبه گرفتیم که خیلی خوب بود. من بسیار از این مصاحبه راضی‌ام چون او با صداقت تمام به سوالات من پاسخ داد و این باعث شد من دریابم او در زندگی شخصی‌اش چه شخصیتی دارد. این مصاحبه از این جهت اهمیت بسیار زیادی داشت.

نویسنده کتاب، درباره جلب رضایت دکتر بلالی مود برای ثبت زندگی‌نامه‌اش گفت: این کار به دو دلیل بسیار سخت بود. در وهله اول راضی کردن نخبگان علمی برای گفتن از زندگی‌شان کار سختی است؛ چون این کار برایشان سخت است؛ به این افراد اگر بگویید پنج مقاله بنویسند می‌نویسند ولی اگر از آنها بخواهید از زندگی‌شان بگویند برایشان سخت است.

نکته دوم هم این است که دکتر بلالی مود یک تجربه ناموفق هم در این زمینه داشت. یک‌بار قبل از ما شخصی رفته بود از ایشان مصاحبه کامل کرده بود و وقت ایشان را گرفته بود ولی در انتها کار را رها کرده بود. به همین خاطر جلب اعتماد دوباره جناب دکتر بلالی مود بسیار سخت بود.

قاضی گفت: همانطور که گفته می‌شود اگر یک نفر در جنگ بخواهد تیری شلیک کند باید ۹ نفر از او پشتیبانی کنند. این در ساختار نظامی شامل خانواده و اطرافیان نزدیک آن فرد نمی‌شود اما اگر بخواهیم آنها را نیز در نظر بگیریم متوجه می‌شویم که چه حجمی از افراد و اتفاقات در این اقدام اثرگذار هستند. همه افراد مؤثر در این مسئله، پدر و مادر، همسر، معلم، دوست و … نقش بسیار کلیدی در این امر داشتند. به نظر من همسر دکتر بلالی در رقم خوردن مسیر او نقش بسیار مهمی دارد.

محسن شاه رضایی، پژوهشگر کتاب از مود تا لاهه گفت: بسیار ممنونم از تمام دوستانی که حضور پیدا کرده‌اند و ممنونم از اصحاب رسانه و ایبنا که کمک می‌کنند که در نشر زندگی مفاخر ایران زمین جریان‌سازی انجام شود. مؤلفه‌های مختلفی باعث شد که ما به سمت دکتر بلالی مود برویم. استاد نیز به ما لطف کرد و در تألیف این کتاب که می‌تواند الگویی برای جوانان و نخبگان باشد همکاری کرد.

چنین کتاب‌هایی مستقیماً بر وضعیت علمی کشور تأثیرگذارند

محمدقائم خانی منتقد کتاب گفت: ما امروز در ایران با معضل افزایش مهاجرت‌های علمی روبه‌رو هستیم. بنابراین این کتاب می‌تواند به دانشجویی که در حال نگارش پایان نامه خود است کمک کند. نباید فکر کنیم که چنین کتاب‌هایی در حاشیه فضای علمی قرار دارند؛ بلکه مستقیماً می‌توانند در وضعیت علمی کشور تأثیرگذار باشند.

وی خاطر نشان کرد: فضای علمی کشور در دهه‌های آینده شاهد بحران‌هایی خواهد بود که باید برای این بحران‌ها پاسخی داشت. اثبات لزوم وجود علم نیازمند پاسخی است که باید به آن اندیشید و در آخر کتاب از مود تا لاهه، دکتر بلالی مود به این مسایل اشاره کرده‌است و این باعث خوشحالی است. چرا که این کلمات در ذهن ها اثر دارند و باعث می‌شود افراد به آن فکر کنند. اهمیت چنان کاری هر چقدر به آن تأکید شود باز هم کم است.

خانی در ادامه گفت: ما نیاز داریم که مطالب مربوط به علم و شخصیت‌های علمی را بنویسیم تا ماندگار شوند. وقتی ذهنیت و صحبت‌های شخصیتی مثل دکتر بلالی مود به نثر تبدیل می‌شود، انتظار می‌رود که این کتاب بر روی افراد اثرگذار باشد. در این میان نثر خوب اثر بسیار بر لذت خواندن آن مؤثر بود و جا دارد که از خانم نظرلو، نویسنده کتاب تشکر کنم. روایت روان کتاب، فشردگی مناسب که در کمترین حجم اطلاعات کاملی ارائه می‌شود، عدم ابهام اطلاعات و وجود مرجع در اطلاعات، توضیحات شفاف و عدم پیچیدگی در روایت از ویژگی‌های مثبت و درخورتوجه در کتاب از مود تا لاهه است.

مقایسه دانشگاه‌های ایران با دانشگاه‌های بریتانیا از موارد مطرح در کتاب است

مرضیه نظرلو افزود: دکتر بلالی توجه زیادی به جانبازان شیمیایی داشت. او نقشی فراتر از پزشک برای این افراد ایفا می‌کرد. مسئله مهم دیگری که در این کتاب به آن پرداخته شده است مقایسه دانشگاه‌های ایران با دانشگاه‌های بریتانیا بود و دکتر بلالی مود به طور دقیق به این مسئله پرداخته‌است.

مرتضی قاضی مجری کارشناس این نشست افزود: دکتر بلالی مود نقش پدری را برای جانبازان شیمیایی ایفا کرده‌اند. دکتر بلالی مود دانش خود را در خدمت یک کار مشخص قرار می‌دهد. ایشان تحقیقی در مورد کرونا انجام داده‌اند و نکته مهمی که در مورد این ویروس بیان کردند این بود که کرونا ساخته دست انسان بوده‌است.

وی افزود: رابطه ای که دکتر بلالی مود با اساتید مختلف برقرار کرد کاملاً بیان‌گر این بوده است که در دوران جنگ تحمیلی عراق توانایی و تجهیزات لازم برای ساخت چنین سم‌هایی را نداشته است و واضح است که این تجهیزات را آمریکا در اختیار آنها قرار می‌داد.

قاضی در ادامه گفت: جنگ‌ها بستری برای پیشرفت‌ها هستند. دنبال راهی گشتن برای غلبه بر دشمن، زمینه‌های پیشرفت و ترقی را فراهم می‌سازد و در بحران‌های مختلف می‌توان از این تجربه‌ها استفاده کرد.

شاه رضایی در ادامه گفت: نوشتن در رابطه با مفاخر کشور پیام‌های ارزشمندی دارد. بسیاری سوژه های دفاع مقدسی هست دارد که جا دارد نویسندگان با نگاه نخبه‌نویسی در این حوزه وارد شوند. ما سعی کرده ایم فرهنگ‌سازی کنیم که هیچ ابایی برای نوشتن در مورد مفاخر کشور وجود نداشته باشد.

فداکاری دکتر بلالی مود در تمامی مراحل زندگی‌اش کاملاً به چشم می‌خورد

مرتضی قاضی خاطر نشان کرد: فداکاری دکتر بلالی مود در تمامی مراحل این مسیری که انتخاب کرده است کاملاً به چشم می‌خورد. در فصلی از کتاب دکتر بلالی مود می‌گوید: روزی من انقدر از این بیماران شیمیایی مراقبت کرده بودم چشم‌هایم قرمز شده بود. پدرم پرسید که چه شده است؟ این بیماری‌ها واگیر دارند؟ و من گفتم که نه واگیردار نیست. در حالی که واگیردار بودند و سموم، روی ما نیز اثر می‌گذاشتند. من فک می‌کنم این فصل جنگ هنوز جا برای صحبت کردن دارد.

محمدقائم خانی، منتقد کتاب از مود تا لاهه در مورد این کتاب گفت: من در یک سوم پایانی کتاب خیلی درگیر آن شدم. معاصریت کتاب بسیار بالا بود و به بروکراسی حاکم بر نظام علمی کشور پرداخته شده بود. تمامی خاطرات دکتر بلالی مود در این کتاب بیانگر وضعیت علمی موجود است.

وی افزود: مصاحبه و گفت و گو با شخصیت‌هایی همچون دکتر بلالی مود باعث بروز و شناخت علم و دیده شدن زحمات نخبگان می‌شود اما فضای حاکم نشان می‌دهد که چندان که باید به این افراد پرداخته نمی‌شود.

محمد قائم خانی خاطر نشان کرد: نقطه اتکای علم جایی است که جزئیات را می‌تواند به صورت کلی بیان کند. روایت نیز امری اینگونه است. متفکرین معتقدند روایت یک نظم پیشاعلمی در مورد اتفاقات ایجاد می‌کند. روایت جزئیات را به یک طرح تبدیل می‌کند. به همین دلیل روایت را بنیادِ فهم می‌دانند.

خانی ادامه داد: این نظم باعث می‌شود که ما بتوانیم درست را از نادرست تشخیص دهیم. من با اولین کلمه این کتاب مشکل دارم. به نظر این کتاب هنوز به مستند روایی تبدیل نشده است. این کتاب مستنداتی در مورد زندگی دکتر بلالی مود است و ما در کتاب با جزئیات زیادی رو به رو هستیم که گاهی برای شناخت ایده مرکزی به ما کمک می‌کند. خواننده مجبور است که خود از جزئیات نتیجه بگیرد و این نکته در یک سوم پایانی کتاب خیلی بیشتر است.

منتقد برنامه گفت: برای نثر فارسی روایت اهمیت بسیاری دارد و زبان فارسی شایسته روایت درجه دو یا با کیفیت معمولی نیست. ما هنوز نتوانسته‌ایم حد و مرزهای روایت را رد کنیم و روایت درجه یک داشته باشیم. بنابراین همتی لازم است که ما نویسنده‌ها تصمیم بگیریم قدم به قدم پا را از خط و مرزهای روایت‌گری فراتر بگذاریم و به شخصیت‌ها و مسائل مختلف بپردازیم.

خانی در پایان گفت: ما باید برای نوشتن از موضوعاتی چون دفاع مقدس و مفاخر ایران حساس‌تر باشیم و هر کتابی را به چاپ نرسانیم تا روزبه‌روز کیفیت کارها بیشتر و آثار جهانی تولید شود.

این جلسه سه شنبه ۲۶ دی ۱۴۰۲ با حضور مرضیه نظرلو نویسنده کتاب، محسن شاه‌رضایی پژوهشگر کتاب، محمدقائم خانی منتقد و مرتضی قاضی مجری و کارشناس در خانه کتاب و ادبیات ایران برگزار شد.