سرویس استان‌های خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا): نوستالوژی فرهنگی در ایلام پدیده است که اکنون به حسرت بزرگ مردم این استان تبدیل شده است. هر چند گاهی نوستالژی در جای خود یک احساس کاملاً بد نیست و هر دو جنبه تلخی و دلپذیری را در بر می گیرد، اما چون در حال حاضر پدیده‌های فرهنگی در استان توانایی پرکردن جای آن دسته از مولفه‌های فرهنگی در دهه‌های گذشته را ندارند، از این رو به ناچار فکرکردن به خاطرات فرهنگی گذشته ما را دچار چنبره نوستالژی فرهنگی کرده است.
 
عباس صیدی‌کلهر، متولد١٣٤٦،کارشناس ارشد زبان و ادبیات فارسی و دکترای مدیریت و برنامه‌ریزی فرهنگی، مدیر مرکز نشر برگ آذین، دبیرمحفل ادبی اداره‌کل امورکتابخانه‌های عمومی استان است. وی تاکنون ١٨ عنوان کتاب تالیف و منتشر کرده که 4 عنوان از آنها نسل جوان در عصر مدرنیته، هرمنوتیک در حوزه فرهنگ، انگاره‌های فرهنگی و فراگرد تکامل فرهنگی،در حوزه فرهنگ و امور فرهنگی است.

او در گفت‌وگو با ایبنا درخصوص نوستالژی و مباحث فرهنگی در استان ایلام  صحبت کرد.
 
مدیر نشر برگ آذین گفت: واقعیت موضوع این است که یکی از بزرگ‌ترین و مهم‌ترین عوامل دگرگونی‌های فرهنگی، پدیدآمدن تغییرات ژرف در بینش‌ها و نگرش‌های مردم اعم از طبقه خاص و عام است.
 
وی ادامه داد: آنچه که من به عنوان یک معلم در استان ایلام باید به عنوان تغییرات فرهنگی از آن یادکنم، نه تحولات تمدنی است که به نوعی زیرساخت فرهنگی را شکل می‌دهند و نه تحولات فکری مجسم شده‌. زیرا همان طور که برای جهان فرهنگی ثابت شده است، چیزی که امروزه انسان را مسحور عظمت خود می‌کند، پیشرفت‌های فکری و رشد ارزش‌ها و باورهای فرهنگی و هنری در میان مردم است.

 استان ایلام در برزخ مدرنیته و پاره‌های قدیمی و لایه‌های سنتی فرهنگ

این فعال فرهنگی تصریح کرد: مردم استان ایلام در عصر حاضر تا اندازه زیادی دچار اندوه برای مولفه‌های بی اعتبار شده فرهنگی در دوره های گذشته‌شان هستند. دهه هفتاد در ایلام دوره شروع تغییرات فرهنگی و رشد ابزارهای فرهنگ‌ساز بود.

وی ادامه داد: از این رو در این میان استان ایلام از سویی نه قدرت گذار از چالش‌های عصر مدرنیته را داشت و نه کسانی از مدیران و سیاستگزاران فرهنگی دراستان مساعدت کردند که از این فضای پیش آمده جدید استفاده کنند و نه توانستند به صورت منطقی و آرام مقابله کنند که هر دوی این موضوع، جنبه‌های گوناگون فرهنگ عمومی را دچار خسران کرد.از این رو استان ایلام در برزخ مدرنیته و پاره‌های قدیمی و لایه‌های سنتی فرهنگی خود قرارگرفته است.
 
این نویسنده و فعال فرهنگی ادامه داد: در این راستا فکرکردن به جنبه‌های تاریخی فرهنگ در این استان و به یاد آوردن واقعیت‌هایی چون، ارتباط فامیلی،مسافرت‌های جمعی، لذت رفتن به خانه مادربزرگ، مهمانی‌های بی ریا و صمیمانه، احترام واقعی به بزرگان قوم و خانواده، دوستی‌های پایدار، حرف‌شنوی از دانشوران و فرهیختگان، موسیقی‌های بومی، شادی‌های بی غش و دورهمی‌های شبانه درخانه هم، ما را کم و بیش دچار نوستالژی فرهنگی در استان کرده است.
 
وی ادامه داد: از سویی اگر به تاریخ فرهنگی و ادبیات شفاهی خویش درگذشته نگاه نکنیم، امروزه چیز خاصی نداریم تا در پیش روی خویش مجسم کنیم تا چالش‌های فکری ما را برطرف کند.
 
پدیده‌های فرهنگی در ایلام توانایی پرکردن جای مولفه‌های فرهنگی گذشته را ندارند

این مدرس دانشگاه ادامه داد: باید به این نکته توجه جدی داشت که هم اکنون چه طور می‌توانیم از این نوستالژی فرهنگی خارج شویم. بسیار مقرون به نظراست که یکی از راه‌های مهم خارج شدن از این نوع نوستالژی این است که باید در منطقه زیست بومی، خاطرات مشترک فرهنگی با صاحبان هنر و فرهنگ آفرید و آنها را جایگزین خاطرات گذشته کرد.
 
«کارل یونگ»یکی از روان‌پزشکان بزرگ سوئیسی،نوستالژی را راهی برای دسترسی به ناخودآگاه جمعی می‌دانست که این ناخودآگاه جمعی همان تاریخ وتجربیات وخاطرات میان همه انسان‌هاست.
 
مؤلف کتاب «فرایند کتاب نویسی و نشر آن» گفت: پس مراحل گذر از دوره‌های گذشته فرهنگی در ایلام که در جای خود در برگیرنده خاطرات و تجربه‌های پرحجمی بین صاحبان فرهنگ و هنرمندان و فرهیختگان این استان بود، هم اکنون ما را دچار حسرتی عمیق کرده، زیرا از یک طرف خاطرات مشترک فرهیختگان با هم، اکنون دیگر قابل حس و لمس نیست و از سویی تلاش نکردن برای به وجود آوردن خاطرات و تجربیات مشترک فرهنگی در استان، ما را با برزخی روبه روکرده که به مراتب از نوستالژی یاد شده بدتراست.
 
وی ادامه داد: به عنوان مثال اگر بخواهیم بین نهادهای فرهنگی استان مثالی ذکر کنیم، به نظر می‌رسد که شورای فرهنگ عمومی استان یکی از کم کاربردترین نهادهای فرهنگی است که تاکنون گاه گاهی در گوشه و کنار فقط نامی از آن می‌شنویم.
 
صیدی ادامه داد: ازاین رو ما وقتی که از یک نهاد فرهنگی، هویتی مشخص و تابلویی روشن و شفاف نزد خود نداشتیم و مقدور نشد که از آن نهاد درکی واقعی و عینی و محسوس داشته باشیم، بدون شک بی‌تاثیری آن در فرهنگ را بی هیج گونه درنگی می‌پذیریم.
 
وی خاطر نشان کرد: از سویی اینجانب نیز نظرم این نیست که همه اقدامات فرهنگی در استان کم مایه و بی‌اثر بوده‌اند، اما هنوز اقدامی انجام نشده که تبدیل به خط تبلیغ برای استان شود،زیرا اگر یک اقدام یا یک اثر فرهنگی اگر به خط تبلیغ فرهنگ‌وران در جامعه تبدیل شد دارای اثرگذاری بوده است.
 
تاثیرات بازخوانی فرهنگی

مولف کتاب «فراگرد تکامل فرهنگی» گفت: نظرم این نیست که چون مرور خاطرات فرهنگی گذشته در استان، ما را دچار نوستالژی فرهنگی می‌کند، پس باید به گذشت بازگشت بخوریم و هم اکنون در آن فضا سیر کنیم، اما نظرم این است که بازخوانی فرهنگی دریک منطقه گاهی منجر به پدید آمدن باورهای فرهنگی و پدیده‌های فرهنگی جدیدی در جامعه می‌شود، زیرا ما نمی‌توانیم گذشته را به طور کامل دفن کنیم.
 
وی گفت: در استان ما و شاید هم در کشورما، فعالیت‌های فرهنگی دارای ویژگی مصرف روزانه و خیلی زیاد بگویم، مصرفی ماهانه هستند. یعنی کارفرهنگی تبدیل به کالایی تولیدی شده است و متاسفانه برای مدت کمی ارزش مصرف دارد و به همین خاطر است که نمی تواند جایگزین هنر و فرهنگ گذشته ما شود.
 
وی در پایان گفت: البته لازم به توضیح است که در بعضی از عرصه‌ها مردم نیز مقصر هستند، زیرا وقتی که نمایندگانی را به مجلس می‌فرستند که اراده به دست گرفتن ابتکارعمل و داشتن استقلال و نظر و تدبر فرهنگی بی بهره هستند و تنها با کلمه، بله یا خیر، نظرخود را در کمیسیون‌های مجلس اعلام می‌کنند بدون شک عرصه‌های فرهنگی در استان متزلزل می‌شود.
 
بستر خدمت‌رسانی فرهنگی وهنری برای مردم فراهم شود

وی گفت: از این رو مسئولان کشور و استان باید بدانند هم اکنون پدیده تفکر و خردجمعی در توده مردم قدرت بیشتری پیدا کرده و توده‌ها با دستیابی به تشکل ها و از اطلاعات عمومی زیادی به قدرتی سهمگین تبدیل شده‌اند، پس اکنون که توده‌ها از نظر فکری در حال رشد چشمگیری هستند بستر خدمت‌رسانی فرهنگی وهنری باید برایشان فراهم شود.